Gebroken heup
Bij een gebroken heup (heupfractuur of collumfractuur) is de hals van het dijbeen gebroken, vlak bij het heupgewricht. Gebroken heupen komen vooral voor bij 65-plussers, maar kunnen op elke leeftijd voorkomen. Naar verwachting zullen in 2020 jaarlijks 24.000 mensen met een gebroken heup worden opgenomen.
Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen
Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!
- Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
- Online beeldbellen met een huisarts
- Stuur een foto mee van uw klacht
- Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
- Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar
Oorzaken
Gezonde jongvolwassenen breken hun heup alleen door een (arbeids)ongeval of een sportblessure. Ouderen breken vaker heupen. Vanwege botontkalking (osteoporose) hebben zij zwakkere botten. Oudere vrouwen hebben hier meer last van dan mannen. Bij hen is de kans op een gebroken heup twee tot drie keer zo groot.
Verschijnselen
Mensen met een gebroken heup hebben ernstige pijn aan de heup of in de lies. Ook hebben ze een zwelling in de heupstreek. De patiënt kan het been vaak niet belasten, het gebroken been is korter en ligt naar buiten gedraaid. Als de botstukken tegen elkaar zijn gedrukt, zijn de verschijnselen minder duidelijk. Dit heet een geïnclaveerde fractuur.
Diagnose
De arts luistert naar de klachten. Hij doet lichamelijk onderzoek en maakt röntgenfoto's.
Behandeling
Een operatie is bijna altijd de beste methode om een gebroken heup te behandelen. Het soort operatie hangt af van het gedeelte van de heup dat gebroken is, de ernst van de breuk en de leeftijd van de patiënt.
Artsen vervangen het heupgewricht bij ouderen vaak geheel of gedeeltelijk door een heupprothese. Meestal kiezen ze voor de kop-halsprothese, omdat de patiënt het been na de operatie meteen kan belasten. Het is belangrijk dat de patiënt zo snel mogelijk uit bed komt. De kans op genezing is dan het grootst.
Als de breuk lager in de dijbeenhals zit, gebruiken de artsen meestal pennen of platen met schroeven. Bij jonge patiënten zetten ze de breuk vaak vast met drie schroeven.
Wanneer een operatie niet mogelijk is, zetten artsen de botten door gewichten aan het been van de patiënt te hangen (tractie). Dit komt zelden voor.
Complicaties
Bij elke operatie heeft de patiënt kans op algemene complicaties, zoals een nabloeding, trombose of een infectie van de longen of de blaas. Bij een gebroken heup kan de patiënt een wondinfectie krijgen. Die kan zo ernstig zijn dat de prothese of plaat moet worden verwijderd.
Na het plaatsen van een prothese kan de heup uit de kom schieten (luxatie). Een dynamische heupschroef (DHS) kan losraken of uitbreken. De breuk zit dan niet goed meer vast. Heel soms sterft de heupkop af door een slechte doorbloeding.
Bij oudere patiënten is de helft na genezing van de breuk weer net zo mobiel als daarvoor. Een kwart van de patiënten (ouder dan 55 jaar) overlijdt binnen een jaar na de breuk.
Een derde van de patiënten wordt acuut verward (delier ) na een gebroken heup. Verpleegkundigen letten extra op verschijnselen van verwardheid. Ze proberen een delier te voorkomen of laten het zo snel mogelijk behandelen. Voor de heupoperatie bekijken de behandelaren of een patiënt een verhoogde kans heeft op een delier.
Nabehandeling
Na een gebroken heup moet de patiënt opnieuw leren lopen, al dan niet met behulp van hulpmiddelen (krukken, looprek of rollator). Een fysiotherapeut helpt hem daarbij. Veel oudere mensen revalideren (kortdurend) op een revalidatieafdeling van een verpleeghuis. Om te voorkomen dat de heup na de operatie uit de kom schiet, mag de patiënt in de eerste zes weken niet te ver bukken. Ook mag hij de benen niet over elkaar slaan en moet hij met een dik kussen tussen de benen slapen.
Wat kunt u zelf doen om een breuk te voorkomen?
De kans op osteoporose op latere leeftijd kunt u verkleinen met de volgende maatregelen:
Eet voldoende calcium en vitamine D
In melk en melkproducten, donkergroene groente, citrusvruchten, zalm uit blik, sardines en amandelen zit veel calcium. Uw huid zet de energie van het zonlicht om in vitamine D. Ga daarom veel naar buiten.
Blijf actief
Door een goede lichaamsbeweging blijven uw botten sterk. Ga bijvoorbeeld wandelen, tuinieren, tennissen, joggen of dansen. Roeien en fietsen zijn minder geschikt.
Rook niet
Door roken neemt de botdichtheid af.
Voorkom valpartijen
De volgende maatregelen helpen om valpartijen te voorkomen:
- zorg voor goede verlichting
- zorg dat er niets in de weg ligt
- draag geen schoenen met gladde zolen
- laat regelmatig uw ogen onderzoeken door een oogarts of opticien
Meer informatie
Informatie van het Rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu
www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-en-aandoeningen/bewegingsstelsel-en-bindweefsel/heupfractuur/
Informatie van de maatschap orthopedie en chirurgie van het Waterlandziekenhuis
www.heelmeester.nl/folders/heup.htm
Informatie van Nederlandse orthopeden
www.heelmeester.nl/folders/heup.htm
Informatie van de osteoporose stichting
www.osteoporosestichting.nl/