Allergie

Een allergie is een overdreven afweerreactie van het lichaam. Als je allergisch bent, ben je overgevoelig voor bepaalde stoffen. Deze stoffen heten ook wel allergenen. Allergenen komen het lichaam binnen via je huid, je spijsverteringskanaal of via je luchtwegen. Er komt dan een allergische reactie op gang die vervelende klachten kan veroorzaken zoals netelroos, eczeem, astma en hooikoorts.

Bekende allergenen zijn pollen, huidschilfers van dieren of huisstofmijt en sommige voedingsstoffen. Meestal krijgen mensen klachten vrij kort na het contact met de stof waarvoor ze allergisch zijn. De klachten kunnen ook ontstaan na enkele uren of soms zelfs na enkele dagen.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaken van een allergie

Normaal gesproken zorgt het afweersysteem voor het opruimen van lichaamsvreemde en soms ziekmakende organismes (zoals bacteriën en virussen). Bij een allergische reactie is het afweersysteem niet helemaal goed ingesteld. Het allergeen veroorzaakt dan een overdreven reactie van het afweersysteem. Dit kan klachten veroorzaken.

Waarom iemand allergisch reageert, is vaak niet duidelijk. Erfelijke aanleg speelt een rol. Hoe meer van je familieleden allergieën hebben, hoe groter de kans dat je kind ook een allergie ontwikkelt. Maar ook zonder allergieën in je familie kun je allergisch zijn. De aanleg voor een allergische reactie wordt atopie genoemd.

Als je op jonge leeftijd allergenen binnenkrijgt, is de kans op een allergische reactie groter. Als je meerdere allergieën hebt, heet dat een atopisch syndroom.

Stoffen die een allergie veroorzaken

Stoffen die bij mensen een allergische reactie kunnen veroorzaken zijn:

• Huidschilfers, veren en speeksel van (huis)dieren.
• Huisstofmijt.
• Bepaalde voeding, zoals tarwe, koemelk, kippenei, pinda’s, vis en schaaldieren, noten, fruit, groentes en granen.
• Geneesmiddelen zoals penicilline.
• Gif van insecten zoals bijen en wespen.
• Stuifmeel (pollen) van bomen, planten of gras.
• Schimmels.
• Stoffen die contact maken met de huid zoals metalen, rubberbestanddelen en conserveringsmiddelen in cosmetica en handcrèmes.
• Beroepsgebonden stoffen, zoals bestanddelen van haarverf en permanentvloeistof.

Hooikoorts is een allergische reactie op pollen. Dit kan klachten van de luchtwegen geven (neus, keel, ogen). Bij mensen die hooikoorts hebben maakt het lichaam antistoffenaan tegen het stuifmeel (pollen) van bomen en/of grassen. Sommige mensen methooikoorts reageren ook allergisch op bepaalde voedingsmiddelen. Dit komtdoordat het lichaam denkt dat de eiwitten die in deze voedingsmiddelenvoorkomen stuifmeeleiwitten zijn. Bijvoorbeeld een allergie voor tarwe kan een allergie veroorzaken voor aanverwante producten zoals gerst en rogge. Of iemand met een pollenallergie kan ook allergisch reageren bij het eten van een appel, meloen of perzik. Dit heet ook wel een kruisallergie.

Symptomen van een allergie

De symptomen van een allergische reactie kunnen variëren van weinig klachten tot hevige klachten. Verschillende stoffen (allergenen) kunnen verschillende klachten opwekken. Alle allergische reacties kunnen gepaard gaan met algemene klachten als moeheid, lichte koorts of gewrichtsklachten. Er zijn 3 soorten specifiekere klachten, namelijk klachten van de luchtwegen, klachten van het spijsverteringskanaal en huidklachten. 

Klachten van de luchtwegen
De volgende klachten van de luchtwegen kunnen ontstaan:

• Loopneus.
• Jeukende, tranende en rode ogen.
• Kriebel in de neus.
• Niezen.
• Problemen met slikken. 

Mogelijke veroorzakers van dit soort klachten zijn stuifmeel, (huis)dieren en huisstofmijt. De meest voorkomende luchtwegallergie is hooikoorts. Dat is de allergie voor pollen (stuifmeel). Hierbij ontstaan soms ook symptomen van allergisch astma, zoals:

• Hoesten.
• Piepende ademhaling.
• Slijm ophoesten.
• Benauwdheid.

Ook bepaalde voedingsmiddelen kunnen een astma-aanval uitlokken.

Klachten van het spijsverteringskanaal
Hierbij gaat het om klachten zoals:

• Kriebelingen en zwelling van de tong en het strottenhoofd.
• Dikke keel.
• Overgeven.
• Buikkrampen.
• Diarree.

Bekende allergenen die klachten van het spijsverteringskanaal kunnen geven, zijn koemelk, pinda’s, noten, vis en schelpdieren.

Huidklachten
Hierbij ontstaan er klachten zoals:

• Huiduitslag (netelroos, eczeem).
• Pijn.
• Roodheid.
• Zwellingen en jeuk van de huid.

De oorzaak van huidklachten door een allergie is vaak een allergeen dat wordt gegeten of ingeademd, of direct huidcontact met bepaalde stoffen. 

Acute reactie 
Een zeer ernstige acute allergische reactie heet een anafylactische reactie ofwel anafylaxie. Dit komt voor bij mensen die overgevoelig zijn voor:

• Wespensteken.
• Penicilline of andere geneesmiddelen.
• Insectenbeten.
• Kiwi’s.
• Schaaldieren.
• Noten.

Hierbij ontstaan symptomen zoals:

• Ernstige zwelling van de keel, tong en oogleden.
• Braken.
• Buikkrampen.
• (Ernstige) benauwdheid.
• Plotselinge daling van de bloeddruk.
• Bewusteloosheid.

Dit kan levensbedreigend zijn.  Mensen die kans hebben op een anafylactische reactie, hebben een speciale injectiepen met adrenaline bij zich. Ook niet–medici kunnen en mogen dit levensreddende medicijn toedienen.

Diagnose bij een allergie

Op basis van de klachten, het verloop van de klachten en lichamelijk onderzoek is het soms meteen duidelijk dat er sprake is van een allergie. Ook met de volgende testen kan de diagnose gesteld worden:

Plaktest
Bij de plaktest krijg je een aantal pleisters met specifieke allergenen erop op je rug geplakt. Deze pleisters laat je 2 dagen op je rug zitten. Als er een eczeemreactie ontstaat, weet je dat je allergisch bent voor deze stof.

Priktest
Bij een priktest krijg je met een naaldje allergenen in de huid gespoten. Als je allergisch bent voor die allergenen, ontstaat er snel een huidreactie. 

Bloedtest
Met een bloedtest kunnen onderzoekers aantonen of er specifieke eiwitten, namelijk antilichamen van het type IgE, in het bloed zitten. Dit heet een RAST-test. Ook kan met een bloedtest het aantal eosinofiele granulocyten in het bloed worden bepaald. Dit zijn de witte bloedlichaampjes die betrokken zijn bij allergische reacties.

Histamineprovocatietest
De histamineprovocatietest is een allergietest voor de luchtwegen. Bij deze test lokken onderzoekers bewust een reactie uit van de luchtwegen door iemand aan histamine bloot te stellen. Zo kunnen onderzoekers vaststellen of iemand gevoelig is voor histamine en een astma-aanval kan krijgen.

Behandeling van een allergie

De behandeling van een allergie verloopt in 3 stappen:

Vermijden van het allergeen
Probeer de stoffen waar je allergisch voor bent zoveel mogelijk te vermijden of te beperken. 

• Ben je allergisch voor huisstofmijt? Doe dan het volgende: Zorg voor goede ventilatie, vooral in de slaapkamer. Houd de slaapkamer zoveel mogelijk stofvrij en droog. Was bedden en gordijnen op 60 ºC om de huisstofmijt te doden. Kies bij voorkeur voor gladde vloeren. Daar kan de huisstofmijt niet leven.
• Bij een allergie voor huidschilfers van een huisdier is het soms nodig om het huisdier weg te doen. Houd je huisdier in ieder geval zoveel mogelijk uit de buurt van de slaapkamer.
• Ben je allergisch voor pollen (hooikoorts)? Doe dan het volgende: Houd in het pollenseizoen (vooral in de lente en zomer) ramen en deuren zoveel mogelijk dicht, zowel overdag als 's nachts. Hiermee houd je de pollen zoveel mogelijk buiten. Houd het hooikoortsweerbericht in de gaten via een speciale app (pollennieuws) of via de radio. 
• Ben je allergisch voor cosmetica? Probeer dan eerst een kleine hoeveelheid van het product op je arm. Als je geen reactie ziet op je huid, kun je het op je gezicht gebruiken.

Medicijnen 
Verreweg de meeste mensen hebben medicijnen nodig, ook als ze allergenen vermijden. Dat is nodig om verergering van de symptomen tegen te gaan en omdat het bijna nooit lukt om alle allergenen te vermijden.

Medicijnen bij allergie zijn bijvoorbeeld antihistaminica, middelen tegen neusverstopping en corticosteroïden.

• Als je soms klachten hebt, kun je bijvoorbeeld een antihistaminicum in een neusspray of tablet gebruiken.
• Als je klachten aan de luchtwegen hebt, schrijven artsen vaak middelen voor die de luchtwegen verwijden.
• Bij ernstigere allergische reacties kunnen artsen geneesmiddelen voorschrijven die de afweer onderdrukken. Bijvoorbeeld corticosteroïden (prednison). Dit kan in de vorm van tabletten, inhalaties of zalf, afhankelijk van de allergie.

Immunotherapie
Immunotherapie kan een oplossing zijn voor mensen met een ernstige allergie die niet reageert op veranderingen in de omgeving en medicijnen. Immunotherapie kan ook een uitkomst zijn voor mensen die niet hun hele leven geneesmiddelen willen slikken. 

Bij immunotherapie word je minder gevoelig gemaakt voor een specifiek allergeen. Dit heet desensibiliseren. Je krijgt dan voor een langere periode regelmatig een heel kleine hoeveelheid van een allergeen ingespoten of onder de tong gedruppeld. Na 3 tot 5 jaar minimale blootstelling leert je lichaam soms om de stof te accepteren zodat er niet langer een allergische reactie optreedt.

Wanneer met spoed contact opnemen met een dokter?

 Neem direct contact op met een arts bij:

• Toenemende benauwdheid.
• Hartkloppingen.
• Hevige duizeligheid.

Meer informatie over allergie

Lees meer
Informatie van Thuisarts.nl
www.thuisarts.nl/allergie

Informatie over huidziektes en allergie
www.huidarts.com/cgi-bin/patinfo.pl

Informatie van het Longfonds over astma
www.longfonds.nl/soorten-astma

Belangrijke bron
Richtlijnen van de Nederlands Huisartsen Genootschap over allergische en niet-allergische rhinitis
www.nhg.org/standaarden/