Elleboogletsel en elleboogaandoeningen
De elleboog
De elleboog is een verbindingsgewricht. Het zit tussen het opperarmbeen (humerus) in de bovenarm en het spaakbeen (radius) en de ellepijp (ulna) in de onderarm. Tussen de botten onderling en tussen spieren en botten lopen vezels. Dit zijn de gewrichtsbanden en pezen. Rond het ellebooggewricht zitten veel belangrijke zenuwen die naar de onderarm en de hand lopen.
De bovenarm bevat verschillende spieren. Zoals de biceps die zorgt dat de elleboog buigt, en de triceps die de elleboog laat strekken. De knobbel aan de buitenkant van de elleboog is het telefoonbotje (epicondylus lateralis), die aan de binnenkant heet de epicondylus medialis. Hier bevinden zich de aanhechtingen van pezen en spieren.
Op de punt van de elleboog ligt een met vocht gevuld blaasje (bursa). Dit is de slijmbeurs van de elleboog. Deze ligt net onder de huid, om de wrijving tussen het bot en de zachte weefsels op te vangen.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Elleboogletsel
Letsel aan de ellebogen kan op diverse manieren ontstaan: door een val op de elleboog, langdurige herhaalde belasting of een geforceerde beweging. Bij zo’n letsel kan er sprake zijn van:
- Een geïrriteerde pees (tendinopathie).
- Slijmbeursontsteking.
- Gescheurde gewrichtsbanden of pezen.
- Ontwrichting: bot uit de kom (meestal van het spaakbeen).
- Botbreuken in of om het gewricht.
- Beschadiging van de zenuwen en bloedvaten rond de elleboog.
Tennisarm en golfelleboog
Soms ontstaat een irritatie (tendinopathie) van een van de aanhechtingsplaatsen van de pezen (epicondyli). Zo'n irritatie geeft pijn, zwelling en inwendige littekenvorming. Door intensief gebruik van de spieren rond de elleboog schuren de pezen tegen het botoppervlak en raken ze beschadigd, vooral als steeds dezelfde bewegingen worden gemaakt.
Tennisarm
Bij pezen aan de buitenkant van de arm (epicondylus lateralis) wordt de irritatie een tennisarm genoemd. Dit komt vooral voor bij mensen die steeds bepaalde bewegingen herhalen, namelijk het strekken van de pols, het naar achteren trekken van de pols, of het draaien van de onderarm. Dit komt veel voor bij onder meer tennissers, timmerlieden, schilders en beeldschermwerkers.
Golfelleboog
Een irritatie aan de binnenzijde van de arm wordt een golfelleboog genoemd. Dit is vaak het gevolg van bewegingen waarbij iemand zijn pols buigt en tegelijkertijd zijn arm zwaait, zoals bij golfen, honkbal en houthakken. In alle gevallen is de aangedane plek pijnlijk en gezwollen. Rust, oefenen en pijnstillers helpen om te herstellen.
Slijmbeursontsteking
De slijmbeurs werkt als een stootkussentje. Dit vermindert het risico dat de zachte weefsels beschadigen door wrijving tegen bot. Een constante druk op de punt van de elleboog kan leiden tot een ontsteking van de slijmbeurs (bursitis). Bijvoorbeeld door langdurig op een tafel of een ander hard oppervlak te leunen.
Bij een slijmbeursontsteking van de elleboog is de punt van de elleboog opgezet, rood en zeer pijnlijk. In dit geval schrijft de arts rust voor, of koudepakkingen, pijnstillers en soms injecties met ontstekingsremmers. Een enkele keer is een operatie noodzakelijk.
Letsel aan de gewrichtsbanden
Gewrichtsbanden bestaan uit vezelachtig weefsel dat 2 of meer botten met elkaar verbindt. Bij de elleboog lopen vele gewrichtsbanden. Ze verbinden het opperarmbeen, het spaakbeen en de ellepijp. Bij letsel aan de elleboog beschadigen vaak de gewrichtsbanden bij het spaakbeen en de ellepijp. Die kunnen daarbij gedeeltelijk of volledig scheuren en dat is heel pijnlijk. De behandeling bestaat uit rust en pijnstillers.
Ontwrichting van de elleboog
Bij kinderen en tieners komt een ontwrichte elleboog veel voor. Vooral als zij een val opvangen door een hand uit te strekken. Een bekend voorbeeld is het zondagmiddagarmpje. Dit is een ontwrichting van het spaakbeen, die kan ontstaan als volwassenen een peuter omhoog of vooruit trekken. Vroeger gebeurde dit meestal op zondag tijdens het buitenspelen of wandelen, vandaar de naam. Het komt nog steeds regelmatig voor bij kinderen tussen de 1 en 3 jaar omdat hun spieren nog niet sterk genoeg zijn.
Een ontwrichting veroorzaakt plotseling pijn en een zwelling. In het ziekenhuis wordt de ontwrichte elleboog onderzocht. Met gips of een spalk wordt ervoor gezorgd dat de ontwrichte elleboog niet meer kan bewegen. De arts kan het gewricht meteen op zijn plaats zetten of eerst enkele röntgenfoto's maken voordat hij beslist over de behandeling.
Elleboogfractuur
Alle botten in het ellebooggewricht kunnen breken na een val of letsel. Meestal zit de breuk in het deel van het opperarmbeen vlak boven de epicondylus. Dat komt doordat dit deel het smalst en breekbaarst is. Zo'n breuk kan komen door een val op een uitgestrekte hand. De behandeling van de breuk hangt af van de ernst. Ook speelt mee in hoeverre een of meer stukjes zijn verschoven.
De behandeling varieert van alleen een gipsverband (bij eenvoudige breuken) tot een operatie (bij gecompliceerde breuken). Een breuk die tot in het gewricht doorloopt, herstelt vaak traag.
Complicaties
Een mogelijke complicatie na een elleboogfractuur is beschadiging van de zenuwen en de bloedvaten rond het ellebooggewricht. Meestal gaat het om de zenuw achter de epicondylus medialis (nervus ulnaris). Deze loopt naar de pink en ringvinger en de binnenkant van de onderarm. Bij een ernstige beschadiging kunnen die verlamd raken.
Artritis in de elleboog
Artritis is een ontsteking van het gewricht. Verschillende vormen van artritis kunnen het ellebooggewricht aantasten, waaronder reumatoïde artritis en jicht. Bij een gewrichtsontsteking is sprake van pijn, zwelling en stijve gewrichten. Vaak kan iemand het gewricht niet volledig strekken of buigen.
De behandeling hangt af van de oorzaak. Pijn is te bestrijden met pijnstillers. Ook fysiotherapie kan helpen. Daarnaast moet het gewricht voldoende rust krijgen. In bepaalde gevallen is een operatie te overwegen. De arts vertelt hier meer over.
Meer informatie
Informatie van het Reumafonds over reuma en aanverwante aandoeningen
www.reumafonds.nl/
Informatie over de elleboog op Orthopedie.nl
www.orthopedie.nl/elleboog/
Informatie over EHBO bij kneuzing en verstuiking
www.ehbo.nl/tips/kneuzing-verstuiking/
Informatie over EHBO bij botbreuk en ontwrichting
www.ehbo.nl/tips/botbreuk-en-ontwrichting/
Informatie over het voorkomen van blessures
www.voorkomblessures.nl