Anticonceptiepil

De anticonceptiepil heet in de volksmond ook wel de pil. Anticonceptie is een manier om zwangerschap te voorkomen. De pil behoort tot de meest betrouwbare vormen van anticonceptie.

Anticonceptie betekent letterlijk: tegen conceptie, of tegen bevruchting.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Werking anticonceptiepil

Er zijn verschillende soorten anticonceptiepillen op de markt met kleine verschillen in de hormoonsamenstelling en werking. De meeste anticonceptiepillen bevatten de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron. Deze pil wordt de combinatiepil genoemd. Ze bootsen een normale menstruatiecyclus na. De pil met alleen progestageen wordt de minipil genoemd.

De anticonceptiepil zorgt er op de volgende manieren voor dat je niet zwanger wordt:

• De hormonen in de pil onderdrukken de eisprong waardoor er geen eicel uit de eierstokken vrijkomt. Deze kan dus ook niet bevrucht worden.
• Het slijm aan de ingang van de baarmoeder wordt minder doorgankelijk voor zaadcellen.
• Het baarmoederslijmvlies wordt ongeschikt voor innesteling van een bevruchte eicel.

Hoe gebruik je de combinatiepil?
De combinatiepil moet je gedurende 3 weken elke dag slikken. Doe dat het liefst op een vast tijdstip zodat je de kans klein maakt dat je de pil vergeet. Hierna volgt een stopperiode van maximaal één week. Daarin ontstaat meestal een bloeding die enkele dagen duurt. Deze bloeding is geen echte menstruatie maar wordt een onttrekkingsbloeding genoemd. 
Soms heb je in de stopweek weinig of geen bloedverlies. Na de stopweek begin je met een nieuwe strip. De startdag is altijd dezelfde dag van de week. Het kan ook voorkomen dat je tussen de onttrekkingsbloedingen door wat bloedverlies hebt, ook dan beschermt de pil tegen zwangerschap (als je geen pillen vergeten bent). 

Overigens bestaan er pillen waarbij je gedurende de stopweek toch elke dag een pil blijft slikken. Dit zijn dan placebo-pillen: er zitten geen hormonen in. Dit is met name handig voor vrouwen die in de stopweek in de war raken en dan te laat weer beginnen aan de volgende pilstrip. 

De pil doorslikken
Je kunt een onttrekkingsbloeding voorkomen door de stopweek over te slaan en direct met de volgende strip door te gaan. De manier waarop is afhankelijk van de samenstelling van de pil die je gebruikt. Elke dag dat je een pil inneemt, wordt de bloeding weer een dag uitgesteld. Je kunt de stopweek zonder bezwaar enkele maanden uitstellen, er blijft bescherming tegen zwangerschap bestaan. Na een paar weken uitstel is er wel kans op een tussentijdse bloeding. De wordt een doorbraakbloeding genoemd.

Hoe gebruik je de minipil?
De minipil moet je dagelijks innemen. In de eerste maanden kun je onregelmatig bloed verliezen. In de meeste gevallen stopt het bloedverlies uiteindelijk helemaal. De minipil is ongeveer net zo betrouwbaar als de combinatiepil.

Bescherming tegen zwangerschap
Als je de pil steeds op tijd inneemt, ben je voortdurend beschermd tegen zwangerschap, ook in de stopweek. De pil beschermt niet tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's). Wanneer je met de pil stopt, zorgen je eigen hormonen ervoor dat er weer een eicel vrijkomt.

Als je voor het eerst start met de pil dan beschermt deze niet altijd direct tegen zwangerschap. Dit is afhankelijk van het moment in je cyclus waarop je start. Aanvullende anticonceptie, zoals een condoom, is dan tijdelijk nodig.

Bijwerkingen anticonceptiepil

Bijwerkingen combinatiepil
Wanneer je begint met de combinatiepil dan kun je enkele weken tot maanden last hebben van bijwerkingen: misselijkheid, hoofdpijn, gespannen borsten, somberheid of verminderde zin in seks. Het is ook mogelijk dat er tussen de onttrekkingsbloedingen licht bloedverlies is ('spotting'). De meeste bijwerkingen verdwijnen na enkele maanden.

Menstruaties worden meestal minder pijnlijk bij gebruik van de anticonceptiepil. Het lichaam kan meer vocht vasthouden, waardoor je wat kunt aankomen in gewicht. Dit verdwijnt meestal weer zodra met je met de pil stopt.

Bijwerkingen minipil
De minipil heeft behalve wat onregelmatig bloedverlies in de eerste maanden in principe geen bijwerkingen. 

Risico's van de combinatiepil
De pil kan meestal op iedere leeftijd gebruikt worden vanaf de puberteit tot aan de overgang. Bij het voorschrijven van de pil is geen lichamelijk onderzoek nodig. Het slikken van de pil vormt over het algemeen weinig risico voor de gezondheid.

Voor sommige vrouwen zitten er wel extra risico's aan het gebruik van de combinatiepil.

 

• Er is een iets verhoogd risico op hart- en vaatziekten (met name bij rokende vrouwen boven de 35 jaar).
• Er is een iets verhoogd risico op trombose (dit wisselt per soort combinatiepil).
• Er is een iets verhoogd risico op baarmoederhalskanker en borstkanker. Na het stoppen van de combinatiepil is het risico op borstkanker na 10 jaar weer verdwenen.
• Er is een iets verhoogd risico op een beroerte bij rokende vrouwen met migraine met aura.

De combinatiepil is daarom niet geschikt voor de volgende groepen vrouwen:

• Rokende vrouwen boven de 35 jaar.
• Vrouwen die in het verleden trombose of een longembolie hebben doorgemaakt.
• Rokende vrouwen met migraine met aura.

De combinatiepil is minder geschikt voor de volgende groepen vrouwen:

• Rokende vrouwen onder de 35 jaar.
• Vrouwen met verhoogd risico op hart- en vaatziekten.
• Vrouwen die een hoge bloeddruk in de zwangerschap hadden.
• Vrouwen bij wie trombose of hart- en vaatziekten in de familie voorkomen.
• Vrouwen die hart- en vaatziekten (bijvoorbeeld een hartaanval of beroerte) hebben doorgemaakt.
• Vrouwen met borstkanker of baarmoederhalskanker.
• Vrouwen met leverziektes.

De minipil heeft in principes geen extra risico's.

Ziekte en medicijngebruik

Als je moet overgeven of diarree krijgt binnen 4 uur nadat je de pil genomen hebt, dan is de pil niet betrouwbaar. Want de pil is niet volledig opgenomen door het lichaam. Je kunt dan het best een extra pil innemen. Lukt dat niet, dan moet je dezelfde maatregelen nemen als wanneer je de pil vergeten bent.
  
Wanneer een arts andere medicijnen wil voorschrijven, vertel dan dat je de pil gebruikt. Want sommige medicijnen kunnen de werkzaamheid van de pil verstoren en het effect ervan verminderen. Hiertoe behoren sommige antibiotica, medicijnen die worden gebruikt bij de behandeling van epilepsie en bepaalde pijnstillers en kalmerende middelen. Ook Sint-Janskruid (of Hypericum) dat zonder recept te koop is, kan de werking van de pil verminderen. 

Pil vergeten?

Als je om wat voor reden dan ook één pil vergeet, moet je zo snel mogelijk de vergeten pil alsnog innemen. Zolang je de vergeten pil binnen 12 uur alsnog inneemt beschermt deze tegen zwangerschap. De daarop volgende pil moet wel weer op het normale tijdstip worden ingenomen. In dat geval zijn aanvullende maatregelen zoals de morning-afterpil of een condoom niet nodig.

Bij de combinatiepil:
Als je 2 pillen achter elkaar vergeten bent van de combinatiepil dan beschermt deze nog tegen zwangerschap als de je de laatst vergeten pil binnen 12 uur alsnog inneemt. 
Als je 2 of meer pillen achter elkaar vergeten bent of de tweede vergeten pil niet binnen 12 uur na het normale innametijdstip hebt ingenomen, dan zijn er meestal aanvullende maatregelen nodig om te beschermen tegen zwangerschap. Dit is afhankelijk van het aantal vergeten pillen en in welke week de pillen zijn vergeten.

Bij de minipil:
Als je 1 pil vergeten bent en deze pas later dan 12 uur na het normale tijdstip hebt ingenomen, dan is de pil minder betrouwbaar. Afhankelijk van week waarin de pil(len) vergeten zijn, zijn er aanvullende maatregelen nodig.

Wat te doen als je de pil vergeten bent?
Wat er moet gebeuren hangt onder meer af van welke soort pil je gebruikt, hoeveel tijd er is verstreken vanaf het moment dat je de pil vergeten bent, op welk moment in de cyclus je zit, hoeveel pillen je vergeten bent en wanneer je voor het laatst onbeschermde geslachtsgemeenschap hebt gehad.

Als je de anticonceptie vergeten bent of niet goed hebt gebruikt, dan is het mogelijk de kans op een eventuele zwangerschap te verkleinen met de morning-afterpil of met een morning-afterspiraal. De morning-afterpil moet zo snel mogelijk worden ingenomen na onbeschermd seksueel contact maar in ieder geval binnen 72 uur. Er bestaat ook een morning-afterpil die binnen 5 dagen moet worden ingenomen. Je kunt ook door een arts een morning-afterspiraal laten plaatsen tot 5 dagen na de onbeschermde gemeenschap.

Overleg bij twijfel altijd met de huisarts of apotheker.

Meer informatie

Patiëntenvoorlichting van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie
www.nvog-documenten.nl 

Informatie van Thuisarts.nl
www.thuisarts.nl/anticonceptiepil/ik-wil-combinatiepil-gaan-gebruiken
www.thuisarts.nl/anticonceptiepil/ik-wil-minipil-gaan-gebruiken

Informatie van Apotheek.nl
www.apotheek.nl