Goedaardige aandoeningen van de borst
Een goedaardige aandoening of afwijking in de borst wordt ook wel een goedaardig gezwel of tumor genoemd. Soms is een goedaardige aandoening aan de buitenkant van de borst te voelen, maar in andere gevallen voelen vrouwen er niets van.
Een goedaardige aandoening drukt het omringende weefsel opzij zonder al te veel schade aan te richten. De afwijking groeit niet in andere weefsels naar binnen en verspreidt zich niet door het lichaam.
Goedaardige aandoeningen in de borst komen vaak voor en zijn geen vorm van borstkanker.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Vormen van goedaardige aandoeningen
Mastopathie
Mastopathie is een verzamelnaam voor een aantal goedaardige aandoeningen van het klierweefsel van de borsten. De twee meest voorkomende afwijkingen in geval van mastopathie zijn cysten en bindweefselknobbels.
Mastopathie wordt waarschijnlijk veroorzaakt door de invloed van vrouwelijke hormonen op het borstklierweefsel. De borstklier reageert op wisselingen in de hormoonspiegels in het bloed tijdens de menstruatiecyclus. In de borst kunnen één of meer knobbels, strengetjes of schijfjes gevoeld worden. De borsten kunnen heel gespannen of pijnlijk zijn. Soms is er afscheiding uit de tepel(s). Mastopathie kan voorkomen in één borst of in beide borsten.
Bij veel vrouwen is er een duidelijke relatie tussen de pijnklachten en de menstruatiecyclus. De klachten zijn vaak het ergst rondom de menstruatie. Ook eventuele knobbeltjes zijn dan het best voelbaar. Na de menstruatie nemen de klachten weer af.
Cyste
Een cyste in de borst is een van de meest voorkomende goedaardige aandoeningen in de borst. Een cyste is een met vocht gevulde holte. In de borst ontstaat deze door een verstopping of een zwakke plek in de wand van de melkgang of melkklier. Er kunnen meerdere cysten in één of beide borsten voorkomen. Een cyste kan variëren in grootte. Deze voelt als een ronde, stevige knobbel en kan dan ook pijnlijk zijn.
Een cyste kan door middel van een punctie leeggezogen worden. Hierbij wordt een dunne naald in de cyste gebracht en het vocht uit de holte gezogen. Als de cyste zich vervolgens steeds opnieuw vult of als er na opzuigen van het vocht toch een knobbel achterblijft, kan operatieve verwijdering nodig zijn.
Galactokèle
Een galactokèle is een cyste in de borst die gevuld is met melk. Het kan voorkomen bij zwangere vrouwen en bij vrouwen die borstvoeding geven. In de meeste gevallen ontstaat een galactokèle echter nadat een vrouw plotseling is gestopt met het geven van borstvoeding. Aangenomen wordt dat de oorzaak van galactokèle ligt in ophoping en indikking van moedermelk in de borst. Een galactokèle is een geïsoleerde, gladde verdikking in de borst die meestal wat bewogen kan worden.
Een galactokèle hoeft niet behandeld te worden. Over het algemeen verdwijnt het vanzelf. Zijn er klachten dan kan de melk uit de borst worden opgezogen door een punctie met een dunne naald. Verdere behandeling is dan meestal niet nodig.
Lipoom (vetweefselknobbel)
Een lipoom ontstaat vanuit het vetweefsel in de borst. Een lipoom voelt meestal rond, zacht en ovaalvormig aan. Een lipoom kan variëren van 0,5 tot 3 centimeter grootte. Lipomen kunnen voorkomen over het gehele lichaam waar vetcellen zitten. De oorzaak van lipomen is niet bekend, wel speelt erfelijkheid een rol. Een lipoom is meestal niet pijnlijk tenzij het tegen de zenuw aan duwt.
Een lipoom hoeft meestal niet behandeld te worden, behalve wanneer de vetknobbel op een plaats op het lichaam zit die hinderlijk of pijnlijk is. Wanneer de knobbel in grootte toeneemt of als hij in cosmetisch opzicht als lelijk of storend wordt ervaren, dan kan de knobbel operatief verwijderd worden.
Fibroadenoom (bindweefselknobbel)
Dit is een gezwel dat ontstaat door plaatselijke groei van steun- en klierweefsel in de borst. Er zijn verschillende goedaardige bindweefselgezwellen, waarvan de fibroadenoom het meest voorkomt. Het komt bij 1 op de 5 vrouwen voor, vooral bij vrouwen tussen de 20 en 30 jaar. De oorzaak van de gezwellen is nog onbekend. Maar omdat de tumoren pas ontstaan na het op gang komen van de menstruele cyclus, wordt vermoedt dat het hormoon oestrogeen een rol speelt.
Een fibroadenoom is een klein (maximaal 4 centimeter in doorsnede), zacht, rond en meestal pijnloos knobbeltje in de borst. Wanneer het knobbeltje tussen twee vingers wordt vastgehouden, kan het heen en weer worden bewogen. Het zit dus niet vast aan de huid of aan een diepere laag van de borst. Er kunnen meerdere fibroadenomen in de borst aanwezig zijn.
Fibroadenomen zijn goedaardig en geven meestal geen klachten. Daardoor is behandeling niet altijd noodzakelijk. Toch wordt de tumor vaak weggehaald om zeker te weten dat de tumor goedaardig is en om (latere) verwarring met borstkanker te voorkomen.
Papilloom
Een papilloom is een goedaardig gezwel in de melkgang van de borst. In de meeste gevallen zit deze net onder de tepelhof in een van de hoofdmelkgangen. Een papilloom kan gelig vocht uit de tepel of een ingetrokken tepel veroorzaken. Een papilloom komt meestal voor bij vrouwen tussen de 30 en 50 jaar.
Wanneer een vrouw last heeft van de papilloom kan de desbetreffende melkgang operatief verwijderd worden. Een papilloom kan in sommige gevallen ook kwaadaardig worden.
Borsthypertrofie
Borsthypertrofie is de medische benaming voor het groter worden van de borsten zonder dat dit veroorzaakt wordt door de groei van een tumor in de borsten. Borsthypertrofie in de puberteit bij meisjes is normaal en soms komt het ook in enige mate voor bij jongens.
Abnormale vormen van borsthypertrofie zijn gynaecomastie (vrouwelijke borstontwikkeling bij mannen) en overmatige borsthypertrofie (waarbij de borsten van een meisje overmatig groeien en ze te groot en te zwaar worden).
Vetnecrose van de borst
Vetnecrose betekent letterlijk het afsterven van vetweefsel. Vetnecrose van de borst is een goedaardige aandoening van de borst die vanzelf weer verdwijnt. De aandoening komt het meest voor bij vrouwen met overgewicht en/of zware borsten.
Vetnecrose van de borst ontstaat meestal na een trauma van de borst. Het kan bijvoorbeeld optreden na stoten tegen de borst, een ongeluk of een borstoperatie. Soms ontstaat vetnecrose in de borst spontaan. In de borst zijn één of meerdere stevige (meestal pijnloze) knobbeltjes te voelen. De huid van de borst kan rood of gekneusd zijn.
Vetnecrose hoeft niet behandeld te worden. Het verdwijnt vanzelf, meestal binnen een maand.
Borstkarbunkel
Een karbunkel is een infectie door bacteriën van de haarzakjes van de huid en van de weefsels net onder de huid. Karbunkels komen meestal voor in de nek, maar kunnen ook op de borst voorkomen. Een andere benaming voor een karbunkel is negenoog.
De oorzaak van een borstkarbunkel is meestal een infectie met de bacterie Staphylococcus aureus. Een borstkarbunkel komt vooral voor bij vrouwen die borstvoeding geven. De besmetting treedt op vanuit de keel van de baby en breidt zich tijdens de borstvoeding uit. Een borstkarbunkel wordt daarnaast vaker gezien bij vrouwen met suikerziekte of reuma en bij vrouwen die roken.
Een borstkarbunkel is een groepje steenpuisten. De borst is gezwollen, rood en erg pijnlijk. Andere mogelijke symptomen zijn koorts, extreme vermoeidheid en een algeheel gevoel van ziek zijn.
Een borstkarbunkel wordt behandeld met antibiotica. Hoe eerder hiermee wordt gestart, hoe beter het herstel. Door de karbunkel in te snijden kan pus afvloeien, wat de pijn kan verminderen. De pijn kan ook worden verlicht door de borst warm te houden en te ondersteunen en door middel van pijnstillers. In geval van borstvoeding kan de baby alleen aan de gezonde borst drinken. De melk uit de aangedane borst wordt met een borstpomp afgekolfd om de productie op gang te houden.
Diagnose
Veel goedaardige aandoeningen in de borst worden ontdekt tijdens een zelfonderzoek van de borsten of tijdens een routineonderzoek door een arts of het bevolkingsonderzoek. Het is verstandig elk knobbeltje in de borst door de huisarts te laten onderzoeken.
De diagnose wordt gesteld op basis van de medische voorgeschiedenis, het verhaal van de persoon en de symptomen. Ook wordt een lichamelijk onderzoek verricht en worden vaak een echografie en mammografie uitgevoerd. Een foto van de borst (mammografie) of echo kan nodig zijn om meer duidelijkheid geven. Soms wordt wat weefsel of vocht uit de borst genomen voor verder onderzoek. Daarnaast kan er een punctie of biopsie verricht worden.
Zelfzorg
Door zelfonderzoek van de borsten kunnen vrouwen vertrouwd raken met hoe hun borsten normaal aanvoelen. Hierdoor kunnen zij eventuele veranderingen op het spoor komen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat borstkanker niet eerder wordt ontdekt bij vrouwen die regelmatig hun borsten controleren. Toch wordt zelfonderzoek wel aangeraden, onder andere door het Nederlands Huisartsen Genootschap en KWF Kankerbestrijding. Wanneer een vrouw een verandering in de borsten opmerkt, is het raadzaam dat zij contact opneemt met de (huis)arts.
Vrouwen wordt aangeraden deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek wanneer zij een oproep hiervoor krijgen. Alle vrouwen tussen 50 en 75 jaar worden eens per 2 jaar uitgenodigd om röntgenfoto's (mammografie) van de borsten te laten maken. Een mammografie is een veilige, snelle en betrouwbare onderzoeksmethode waarmee goedaardige of kwaadaardige aandoeningen van de borst ontdekt kunnen worden.
Meer informatie
Informatie van de chirurgen in het medisch centrum Alkmaar
chirurgennoordwest.nl/knobbeltjeinborst
Informatie van een Nederlandse chirurg
www.chirurgenoperatie.nl/knobbel_borst
Informatie over goedaardige borstafwijkingen
www.antoniusziekenhuis.nl/Mastopathie.pdf
Informatie over het bevolkingsonderzoek
www.kanker.nl/bevolkingsonderzoek-borstkanker
(Engelstalige) informatie van The Breast Cancer Resource (USA)
www.imaginis.com/breast-cancer-resource-center
Informatie over een knobbeltje in de borst
www.heelmeester.nl/KNOBBELTJE%IN%DE%BORST.pdf
Informatie over karbunkels
www.huidziekten.nl
(Engelstalige) informatie over (de) borst(afwijkingen)
www.imaginis.com/breast-health-non-cancerous/benign-breast-conditions-1