Dysartrie

Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen

Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!

Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
Online beeldbellen met een huisarts
Stuur een foto mee van uw klacht
Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar

Download Dokter Appke

onduidelijk
met ‘dubbele tong’
een te zachte stem
een geknepen stem
een hese stem
monotoon
te veel door de neus (open-nasaal)

Soms valt de stem weg (afonie).

Dysartrie kan plotseling, maar ook geleidelijk ontstaan. Dit is afhankelijk van de oorzaak van de stoornis. Hoe erg het spraakvermogen is aangetast, verschilt per persoon. Dysartrie komt vooral voor bij volwassenen en ouderen, maar ook bij kinderen en jongeren kunnen er last van hebben.

Soorten dysartrie

Afhankelijk van de plaats van de aandoening en de verschijnselen maken we onderscheid tussen:

een slappe dysartrie
een spastische dysartrie
een hypokinetische dysartrie
een hyperkinetische dysartrie
een cerebellaire dysartrie
een mengvorm van twee of meerdere varianten

Oorzaken

Mogelijke oorzaken van dysartrie zijn:

een beroerte (CVA): een hersenbloeding of herseninfarct
een hersentumor
een ongeval met hersenletsel
chronische neurologische aandoeningen, zoals MS (Multipele Sclerose), ALS (Amyotrofische Laterale Sclerose) en de ziekte van Parkinson
hersenletsel door infecties
vergiftiging door gevolg van alcohol, medicijnen of drugs
(aangeboren) spierziekten

Dysartrie kan ontstaan in de hersenen en het ruggenmerg (het centrale zenuwstelsel) en/of in de zenuwbanen die de verschillende lichaamsdelen met het ruggenmerg verbinden (het perifere zenuwstelsel). Ook afwijkingen van de spieren die betrokken zijn bij de spraak, kunnen de aandoening veroorzaken.

Verschijnselen

Dysartrie verstoort de:

ademhaling
stemgeving
resonantie
uitspraak
zinsmelodie (prosodie)

Iemand met dysartrie heeft ook kans op andere stoornissen. Bijvoorbeeld:

slikstoornissen (dysfagie)
afasie
verbale apraxie
aangezichtsverlamming
speekselverlies

Het verloop van dysartrie is afhankelijk van de oorzaak. De ziekte kan verergeren, gelijk blijven, afnemen en zelfs min of meer verdwijnen.

Diagnose

Vaak verwijst de huisarts of specialist iemand met dysartrie naar een logopedist. Deze onderzoekt het gevoel (sensibiliteit) en de werking van de spieren in het gezicht en mond. Ook beoordeelt hij de ademhaling, de stem en de verstaanbaarheid. Over de diagnose, de aard en de ernst van de dysartrie overlegt de logopedist met de verwijzend arts.

Behandeling

Een logopedist probeert iemand met dysartrie weer zo goed mogelijk te leren communiceren. Hij probeert de spraak van de patiënt te verbeteren of te voorkomen dat die verslechtert.
Soms kan een patiënt zijn verstaanbaarheid verbeteren door te oefenen met ademen, de beweeglijkheid van de mond, stemgeving en uitspraak. Ook kan hij bijvoorbeeld omgaan met een spraakcomputer.
Of de behandeling resultaat heeft is afhankelijk van het verloop van de ziekte en de leeftijd en de wil van de patiënt. Het is belangrijk dat iemand met dysartrie snel begint met de therapie.

Dysartrie, afasie en verbale apraxie: overeenkomsten en verschillen

Dysartrie, afasie en verbale apraxie zijn stoornissen die de communicatie beïnvloeden. Alle drie worden ze veroorzaakt door een hersenbeschadiging. De aandoeningen komen los van elkaar voor, maar soms ook tegelijkertijd.

Afasie
In tegenstelling tot dysartrie is afasie geen stoornis van de spraak maar van de taal. Mensen met afasie hebben geen problemen met de uitspaak, maar wel met lezen, schrijven, taalbegrip en spreken.

Verbale apraxie
Verbale apraxie is net als dysartrie een spraakstoornis. Mensen met deze aandoening kunnen de spieren die nodig zijn bij de spraak niet goed aansturen. In tegenstelling tot dysartrie werken de spraakspieren zelf nog goed. Mensen met verbale apraxie zoeken steeds naar de juiste uitspraak van de klanken in een woord. Omdat het gaat om planningsproblemen geven niet altijd dezelfde woorden of klanken problemen.

Tips voor mensen met dysartrie

spreek langzaam
gebruik korte zinnen
spreek steekwoorden overdreven duidelijk uit
ga dicht bij de persoon staan met wie u praat en maak oogcontact
gebruik ook gebaren
schrijf uw boodschap op, als mensen u echt niet verstaan

Tips voor naasten van mensen met dysartrie

zeg eerlijk dat u iets niet verstaat en vraag om de boodschap te herhalen
zorg voor zo min mogelijk omgevingsgeluid
onderbreek de persoon met dysartrie niet
herhaal wat u denkt dat u hebt gehoord
spreek niet op een kinderlijke manier; iemand met dysartrie begrijpt de taal goed
maak oogcontact

Meer informatie

Informatie van de Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie
www.logopedie.nl/site/dysartrie

Dharmaperwira-Prins, R. (1996): Dysartrie en verbale apraxie. Beschrijving, onderzoek, behandeling. Lisse: Swets & Zeitlinger.

van Eijk A.F.L. (2006), In gesprek ¬– Computer Associated Pronunciation Training voor dysartriepatienten, Radboud Universiteit Nijmegen
http://lands.let.kun.nl/TSpublic/strik/div/Scriptie-Sandra-van-Eijk.pdf