Blaaskanker

en tumor is een gezwel, dat is ontstaan door een ongeremde groei van cellen. Een tumor van de blaas kan zowel goedaardig als kwaadaardig zijn. Goedaardige tumoren zijn meestal poliepen. Wanneer er een kwaadaardige tumor in de blaas ontstaat, is er sprake van blaaskanker.

95 procent van de blaastumoren is kwaadaardig. De overige 5 procent wordt veroorzaakt door een goedaardige tumor in de blaas. Blaaskanker ontstaat bij ruim 90 procent van de mensen vanuit het slijmvliesweefsel van de blaaswand. Deze tekst gaat over de meest voorkomende vorm van blaaskanker, die overgangsepitheelcarcinoom of urotheelcelcarcinoom wordt genoemd.

Blaaskanker komt voornamelijk voor bij ouderen boven de 60 jaar. Viermaal zo veel mannen als vrouwen hebben blaaskanker. In Nederland wordt blaaskanker per jaar bij ongeveer 5000 mensen vastgesteld. Bij de meest voorkomende vormen van kanker staat blaaskanker op de vierde plaats bij mannen en op de achtste plaats bij vrouwen.

Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen

Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!

• Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
• Online beeldbellen met een huisarts
• Stuur een foto mee van uw klacht
• Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
• Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar

Download Dokter Appke

Oorzaken

De precieze oorzaak van blaaskanker is niet bekend, maar er zijn verschillende factoren die een rol kunnen spelen bij het krijgen van blaaskanker:

• Rokers hebben drie keer zoveel kans op blaaskanker als niet-rokers.
• Geregelde blootstelling aan bepaalde kleurstoffen geeft een verhoogde kans, zoals aromatische aminen. Deze kankerverwekkende stoffen komen voor in bepaalde verfstoffen en werden vroeger veel gebruikt in de textiel-, plastic-, kleurstoffen- en rubberindustrie.
• Chemotherapie en blootstelling van het onderlichaam aan straling of radiotherapie, kunnen het risico op blaaskanker vergroten.
• Na langdurige irritatie kunnen zich tumoren ontwikkelen, zoals bij een chronische blaasontsteking of bij blaasstenen .
• In sommige families komt een erfelijke vorm van blaaskanker voor. Dat kan het geval zijn als bij twee familieleden in de eerste lijn (vader, moeder, broer of zus) blaaskanker is vastgesteld.
• In sommige ontwikkelingslanden kan een langdurige parasitaire blaasinfectie met de worm schistosomiasis zorgen voor het ontstaan van blaaskanker.

Symptomen blaaskanker

Blaaskanker geeft in het beginstadium vrijwel geen klachten. De meest voorkomende symptomen van een blaastumor zijn:

• Bloed in de urine (hematurie). Dit bloedverlies kan heel gering zijn waardoor het niet altijd met het blote oog te zien is, maar alleen onder de microscoop. Het kan ook gedurende langere tijd geheel verdwijnen. Zo’n waarschuwingssignaal kan dan gemakkelijk over het hoofd worden gezien, terwijl de tumor zich wél verder ontwikkelt.
• Pijn bij het plassen.
• Vaker moeten plassen.
• Regelmatige blaasontstekingen.

Doordat de klachten erg op een blaasontsteking kunnen lijken, is het moeilijk om blaaskanker in een vroeg stadium vast te stellen.

Als de blaastumor doorgroeit of zich verspreidt, kan dat pijn onderin de buik veroorzaken. Bij een hoog gelegen blaastumor kan het gezwel de toegang vanuit de nier tot de blaas verstoppen. Dan hoopt zich urine in de nieren op (hydronefrose). Dit kan pijn in de zij veroorzaken. Soms kan blaaskanker bloedingen veroorzaken die zo hevig zijn, dat spoedopname in een ziekenhuis en onmiddellijke bloedtransfusie nodig zijn.

Een kwaadaardige tumor van de blaas kan naar andere organen uitzaaien. Dit wordt ook wel metastaseren genoemd. De tumor groeit dan eerst door in de diepere lagen van de blaaswand. Vervolgens kunnen er tumorcellen loslaten die via het bloed worden verspreid naar organen als de lever en de longen, en naar de botten. Via de lymfevaten kunnen tumorcellen in de lymfeklieren terecht komen.

Diagnose

De diagnose blaaskanker wordt gesteld op basis van de klachten, het onderzoek van de urine en bloed, en aanvullend onderzoek. Deze onderzoeken kunnen bestaan uit het kijken in de blaas (cystoscopie) , echografie , CT-scan , MRI en een contrastfoto van de nieren en urinewegen, ook wel IVP (intraveneus pyelogram) genoemd.

Om een definitieve diagnose te kunnen stellen, is een stukje (biopsie) van het tumorweefsel nodig. Dit wordt tijdens een cystoscopie verkregen en daarna microscopisch onderzocht. Ook kan een botscan worden gedaan om eventuele uitzaaiingen in de botten op te sporen.

Behandeling blaaskanker

De behandeling van blaaskanker hangt onder meer af van:

• De soort blaaskanker.
• Het aantal tumoren.
• Iemands algemene gezondheidstoestand.
• Of en hoe ver de tumor is doorgegroeid in de bloedvaten en het omringende weefsel.

Afhankelijk van de vorm en het stadium van de kanker en de organen die aangetast zijn, kan de behandeling bestaan uit curatieve behandeling of palliatieve behandeling. Curatieve behandeling is gericht op genezing van de blaaskanker. Palliatieve behandeling is niet gericht op genezing maar op symptoombestrijding.

De meest toegepaste behandelingen bij blaaskanker zijn operaties, blaasspoeling, bestraling en chemotherapie.

Operatie
Kleine tumoren die de spieren van de blaaswand nog niet hebben aangetast, kunnen tijdens een kijkoperatie (cystoscopie) worden verwijderd. Dit wordt ook wel een TUR (transurethrale resectie) genoemd. Via de plasbuis worden instrumenten in de blaas gebracht waarmee de tumor wordt verwijderd.

Wanneer de tumor in de spier is ingegroeid, wordt de blaas verwijderd. Hierna wordt een kunstmatig afvoerkanaal voor de urine gemaakt (urostoma). Soms worden de urineleiders naar de endeldarm omgeleid. In de praktijk betekent dit dat iemand dan ‘plast’ via de anus.

Een andere mogelijkheid is om een stukje van de dunne darm los te maken van de rest van het darmstelsel en dat te gebruiken om een nieuwe blaas te construeren. Via een speciale opening in de buikwand loost iemand dan de urine (neo- of vervangblaas).

Blaasspoeling
Bij tumoren die al wat dieper in de blaaswand zijn doorgedrongen, bestaat de behandeling uit medicijnen tegen kanker. Deze worden rechtstreeks in de blaas gespoten om het gezwel te laten verschrompelen. Hiervoor worden chemotherapie en BCG gebruikt. BCG is een vaccin tegen tuberculose, wat ook blijkt te werken bij blaaskanker.

Deze blaasspoelingen worden ook toegepast na een operatie. Zo wordt de kans op het terugkeren van de tumor zo klein mogelijk gehouden.

Bestraling
Bij erg agressieve tumortypes, waarbij de kans groot is op snelle doorgroei of uitzaaiingen, wordt gewoonlijk de hele blaas operatief verwijderd. Dat gebeurt al dan niet in combinatie met bestraling van de blaas en omgeving. Deze bestraling kan zowel uitwendig als inwendig worden toegediend.

Chemotherapie
Chemotherapie (anders dan in een blaasspoeling) wordt bij blaaskanker toegepast in combinatie met bestraling of een operatie, en als zogenaamde palliatieve behandeling. Deze laatste vorm van behandeling is erop gericht om de klachten te verminderen, terwijl genezing niet meer mogelijk is.

Vooruitzichten

Het is vaak moeilijk om blaastumoren te laten verdwijnen. Ze hebben de neiging om weer terug te komen, nadat iemand aanvankelijk al genezen was.

Als maat voor het succes van de behandeling wordt vaak de zogenaamde 5-jaarsoverleving genomen. Dit is het percentage mensen dat 5 jaar na diagnose nog in leven is. Dit percentage is afhankelijk van het soort blaaskanker en het stadium waarin de ziekte zich bevindt op het moment van de diagnose.

De 5-jaarsoverleving varieert van rond de 90 procent bij oppervlakkig groeiende blaastumoren tot maar 10 procent wanneer er uitzaaiingen in andere organen zijn.

Meer informatie

Informatie over blaaskanker van KWF Kankerbestrijding
www.kwf.nl/Pages/default.aspx
www.kanker.nl/bibliotheek/blaaskanker/wat-is/438-blaaskanker

Informatie van het Nederlands Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis
www.nki.nl

Informatie over blaaskanker van Medistart
www.blaaskanker.nl/