Bloedtransfusie

Een bloedtransfusie is een ingreep waarbij bloed of bepaalde bestanddelen van bloed van een gezond persoon (de donor) worden overgebracht naar iemand die veel bloed of bepaalde bloedcomponenten nodig heeft (de ontvanger).

Het bloed of de bloedproducten kunnen zowel van de persoon zelf afkomstig zijn (autologe transfusie) of van anderen (allogene transfusie).

Er zijn verschillende typen bloedtransfusies, waaronder transfusies met totaal bloed (dat zowel rode bloedcellen, witte bloedcellen, bloedplaatjes als bloedplasma bevat) en transfusies met een van de componenten van bloed: plasma (de vloeibare component van het bloed), bloedplaatjes, rode bloedcellen, witte bloedcellen of stollingsfactoren.

Totaal bloed wordt verkregen door bij een donor 450 à 500 ml bloed af te nemen. Het bloed wordt opgevangen in een plastic verpakking en wordt gemengd met een stof die voorkomt dat het bloed gaat klonteren (een antistollingsmiddel). Vervolgens wordt het bloed opgeslagen bij een temperatuur tussen de 1°C en 6°C. Dit bloed moet binnen 21 à 35 dagen worden gebruikt, afhankelijk van de opslagtemperatuur en het type antistollingsmiddel dat is gebruikt.

Bloedplasma wordt uit bloed gewonnen door het bloed te centrifugeren met een snel ronddraaiend apparaat. Het plasma dat zo wordt gewonnen wordt direct ingevroren en opgeslagen bij een temperatuur van -18°C. Bloedplasma wordt opgeslagen in hoeveelheden van 200 à 250 ml en moet binnen een jaar worden gebruikt. Plasma is er in verschillende vormen, zoals vers ingevroren plasma (een vorm van plasma die vloeistoffen en stollingseiwitten bevat), ontdooid plasma (opgewarmd plasma dat bij een temperatuur van 4°C wordt bewaard) en antihemofiliefactorconcentraat (een plasmaproduct dat ontstaat door opwarming en afkoeling van het plasma).

Bloedplaatjes worden gewonnen door bloed te centrifugeren en de bloedplaatjes er uit te winnen. Bloedplaatjes worden opgeslagen bij 20°C à 24°C. Ze kunnen maximaal 5 dagen worden bewaard.

Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen

Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!

• Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
• Online beeldbellen met een huisarts
• Stuur een foto mee van uw klacht
• Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
• Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar

Download Dokter Appke

Toepassing

Een bloedtransfusie is meestal nodig om iemands toestand te stabiliseren wanneer die persoon lijdt aan een ernstige medische aandoening waarvoor bloed of bloedproducten nodig zijn.

Voorbeelden van situaties waarin een bloedtransfusie nodig kan zijn, zijn verwondingen (trauma/letsel), verbrandingen, chirurgische ingrepen (vooral orgaantransplantaties of hartchirurgie etc.), behandeling van bepaalde vormen van kanker (bijvoorbeeld leukemie) en ziekten waarbij grote hoeveelheden rode bloedcellen worden vernietigd (bijv. anemie).

Een bloedtransfusie met totaal bloed is vooral nodig bij mensen met ernstige bloedingen (wanneer meer dan 25% van de totale hoeveelheid bloed verloren gaat), bijvoorbeeld na verwondingen (letsel/trauma). Totaal bloed kan ook nodig zijn voor pasgeboren baby's met bepaalde bloedaandoeningen (zoals Rh-incompatibiliteit), waarbij het niet goed werkende bloed langzaamaan wordt vervangen door goed werkend bloed.

Vers ingevroren plasma is nodig bij bepaalde bloedstollingsaandoeningen (zoals stollingsfactorgebrek, leveraandoeningen, gebrek aan vitamine K) bij een teveel aan anticoagulantia (stoffen die de bloedstolling afremmen) en na plasmaferese (ter vervanging van het bloedplasma dat verloren is gegaan).

Een transfusie van bloedplaatjes is nodig bij verschillende bloedingsziekten waarbij het aantal bloedplaatjes afneemt of waarbij ze niet goed werken.

Voorbereiding

Voor er bloed wordt afgenomen bij de donor wordt het bloed van de donor getest op de aanwezigheid van infecties (bijv. hepatitis B, hepatitis C, HIV,) en op andere criteria (bijv. het hemoglobinepeil). Wanneer er op een van deze gebieden afwijkingen zijn, kan de donor worden afgewezen en wordt er een nieuwe donor gezocht.

Toediening

Voor het bloed of het bloedproduct aan de ontvanger wordt gegeven, wordt het op lichaamstemperatuur gebracht door het een paar minuten in een waterbad (een bloedverwarmer) te leggen.

Hoeveel bloed nodig is, hangt af van de toestand van de ontvanger van het bloed. De ontvanger gaat erbij liggen en het gebied waar het bloed wordt ingespoten (meestal een ader in de onderarm) wordt eerst ontsmet met een antiseptisch middel. Vervolgens wordt er een soort buisje (canule) in de ader geschoven en kan het bloed vervolgens, vanuit een zak die hoger ligt of hangt, langzaam in het lichaam van de ontvanger stromen. Voor iedere eenheid vol bloed of bloedproducten wordt een transfusieduur van 1 à 2 uur aangehouden. Hoe snel het bloed naar de ontvanger stroomt kan worden geregeld met een druppelsysteem tussen de bloedzak en de canule.

Complicaties

Eventuele complicaties van een bloedtransfusie of een transfusie met bloedproducten zijn incompatibiliteitsreacties (bijvoorbeeld koorts, koude rillingen, huiduitslag, jeuk en ademhalingsproblemen), infecties (bijvoorbeeld HIV, hepatitis of malaria, wanneer het bloed vooraf niet voldoende is onderzocht) en ophoping van vloeistoffen en ijzer in bepaalde delen van het lichaam, waaronder de lever, de nieren etc.

Incompatibiliteit van het donorbloed en het bloed van de ontvanger is het gevolg van een verkeerde keuze van het donorbloed, waardoor het bloed niet overeenkomt. Dit kan worden voorkomen door vooraf de bloedgroep van de donor te bepalen en te controleren of de bloedgroep van de donor overeenkomt met die van de ontvanger voor er bloed of bloedproducten van de donor worden gebruikt voor transfusie.

De overdracht van infectieziekten kan helemaal worden voorkomen door het bloed van de donor te controleren op ziektekiemen voor er een transfusie wordt gedaan.

Een te grote hoeveelheid ijzer in het bloed komt voor bij mensen die regelmatig bloedtransfusies moeten ondergaan, zoals bij hemofilie of leukemie. Hierdoor kan zich ijzer gaan ophopen in bepaalde lichaamsweefsels.

Bloed geven of ontvangen

Nooit was de wereldwijd beschikbare hoeveelheid bloed zo veilig en zo duur als nu. Om te zorgen dat er voldoende bloed beschikbaar blijft en de opslag en transfusies zo veilig mogelijk zijn, zijn er richtlijnen opgesteld en lijsten met instructies voor donoren, opgesteld door nationale regeringen of instellingen zoals het Rode Kruis. Deze informatie is overal gratis verkrijgbaar.

Meer informatie

Algemene informatie over bloedtransfusies
nl.wikipedia.org/wiki/Bloedtransfusie

Informatie van het AMC Amsterdam over bloedtransfusies
www.amc.uva.nl

Informatie van de Nederlandse Vereniging voor Bloedtransfusie
www.nvbtransfusie.nl