Alcoholische levercirrose
Alcoholische levercirrose is een aandoening die leidt tot een onherstelbare beschadiging van de lever, waarbij levercellen afsterven en vervangen worden door littekenweefsel. Het gevolg hiervan is dat de normale leveropbouw, de bloedvoorziening van de lever en de leverfuncties verstoord raken. Bij deze aandoening krimpt de lever en wordt de lever knobbelig.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Oorzaak
Overmatig en langdurig gebruik van alcohol leidt tot cirrose. Alcohol wordt afgebroken door het enzym alcoholdehydrogenase. De lever heeft echter een beperkt vermogen om alcohol te verwerken. De afbraakproducten van alcohol zijn giftig voor de lever. Daarom kan overmatig en langdurig alcoholgebruik leiden tot leverbeschadiging. Vaak gaan aan levercirrose andere alcoholische aandoeningen als leververvetting en leverontsteking vooraf.
Verschijnselen
Tot de verschijnselen van levercirrose behoren misselijkheid, braken, vermoeidheid, algehele zwakte en buikpijn. Vaak is er gewichtsverlies. Men krijgt last van geelzucht (gele verkleuring van de huid en het oogwit door ophoping van bilirubine in het bloed) en jeuk. Verder gaan de aders rond de navel opzetten en ontstaan over het lichaam ‘spinvormige’ adertjes (spider naevi). In een later stadium treedt ascites (een abnormale vochtophoping in de buik) op en vochtophoping in de benen (oedeem). Mannen verliezen hun lichaamsbeharing en krijgen last van borstvorming (gynaecomastie) en het slinken van de zaadballen. Vrouwen gaan onregelmatig menstrueren en krijgen kleinere borsten.
Diagnose
Op basis van de klachten, de geschiedenis van het alcoholgebruik en het lichamelijk onderzoek wordt de diagnose overwogen. Uit het bloedonderzoek blijken verhoogde concentraties van de leverenzymen en bilirubine en verlaagde concentraties van eiwitten. Het gehalte aan ammoniak (afvalstof) kan gestegen zijn. Daarnaast wordt het afgenomen bloed ook gebruikt voor bloedstollingsonderzoek. Echografie of een CT-scan van de buik toont een verschrompelde lever aan, een vergrote milt en eventueel ascites. Door middel van microscopisch onderzoek van stukjes leverweefsel (leverbiopsie ), kan de diagnose bevestigd worden. Door middel van een endoscopie van het bovenste gedeelte van het maagdarmkanaal kunnen spataderen in de slokdarm opgespoord worden.
Behandeling
Levercirrose is helaas niet te behandelen. Om de resterende leverfunctie te behouden mag iemand absoluut geen alcohol meer drinken. Vaak is intensieve begeleiding nodig bij het stoppen van en gestopt blijven met alcoholgebruik.
Bij ascites en oedeem worden plastabletten voorgeschreven, die vocht afdrijven. Vocht uit de buik kan ook afgevoerd worden door het inbrengen van een dikke naald in de buikholte (ascitesdrainage ). Slokdarmspataderen worden behandeld door het dichtschroeien van de bloedvaten tijdens een endoscopie.
Ondervoeding komt veel voor bij patiënten met een alcoholische leveraandoening. Dit kan het gevolg zijn van slechte eetlust, misselijkheid, braken, maar ook omdat mensen niet goed voor zichzelf (kunnen) zorgen. Goede voeding is belangrijk bij de behandeling. Bij tekorten worden vitaminen, met name vitaminen K en B, aangevuld met tabletten of injecties.
Levertransplantatie is een mogelijke behandelmethode, maar alleen wanneer er geen beschadiging is van een ander orgaan. Iemand moet minstens een half jaar alcoholvrij zijn en goed gemotiveerd. Vooral voor ernstig zieke patiënten zal de vijfjaarslevensverwachting toenemen door een transplantatie.
Complicaties
Bij cirrose kunnen veel complicaties optreden, omdat de lever zo’n belangrijk orgaan is. Er ontstaat leverfalen . Door onvoldoende aanmaak van eiwitten ontstaan er problemen in de bloedstolling, waardoor er sneller bloedingen en blauwe plekken optreden. Ook gaan mensen vocht vasthouden in de buik (ascites) en de rest van het lichaam. De druk in de bloedvaten rondom de lever stijgt (portale hypertensie ) waardoor er spataders in de slokdarm en maag kunnen ontstaan. Deze kunnen gemakkelijk gaan bloeden.
Omdat giftige stoffen onvoldoende worden afgebroken, kunnen deze de hersens bereiken. Dit leidt tot encefalopathie, waarbij iemand suf en verward kan zijn en in coma kan raken. Ook door vitaminentekorten ontstaat beschadiging aan de hersenen. Dit leidt tot de ziekte van Wernicke-Korsakov.
Er kunnen ook beschadigingen ontstaan aan de nieren (hepatorenaal syndroom ).
Bij levercirrose is het risico op leverkanker verhoogd.
Slechts 25% van de patiënten met cirrose leeft vijf jaar of langer.
Meer informatie
www.leverpatientenvereniging.nl/alcohol-en-leverziekten
Informatie van de Nederlandse Leverpatienten Vereniging
www.mlds.nl/chronische-ziekten/levercirrose/
Informatie van de Maag Darm Leverstichting
www.alcoholinfo.nl/publiek/risicos/alcohol-organen/lever-alcohol
Informatie over alcohol en levercirrose
Finlayson, N.D.C., Hayes, P.C. & Simpson, J.K. (1999), Diseases of the liver and biliary system, in: Haslett, C., Chilvers, E.R.E., Hunter, J.A.A. & Boon, N.A. (eds), Davidson’s Principles and Practice of Medicine, 18th edn, Harcourt Publishers Limited, London.
Hasse, J.M. & Matarese, L.E. (2000), Medical Nutrition Therapy for Liver, Biliary System and Exocrine Pancreas Disorders, in: Krause’s Food, Nutrition & Diet Therapy, 10th edn, W.B. Saunders Company, London.
Lieber, C.S. (1991), Alcohol, Liver, and Nutrition, in: Journal of the American College of Nutrition, vol. 10, no. 6, pp. 602-32. Available [Online] www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=1770192&dopt=Abstract