Vernauwde voorhuid

Bij een vernauwde voorhuid, ofwel phimosis, kan de voorhuid (preputium) van de penis door een vernauwing niet worden teruggeschoven. Het kan ook voorkomen dat de voorhuid wel terug over de eikel geschoven kan worden, maar daarna niet meer terug in de normale positie. Dan is er sprake van een Spaanse kraag ofwel paraphimosis.

De voorhuid bedekt de eikel (glans) van de penis. Tot aan de leeftijd van 4 of 5 jaar is de voorhuid soms vernauwd of kleeft hij aan de eikel. Daardoor kan de voorhuid niet worden terug getrokken zodat de eikel niet geheel vrij komt te liggen. Meestal wordt de voorhuid met de jaren vanzelf wijder en losser.

Bij de meeste pasgeborenen (tot 96 procent) kan de voorhuid niet teruggeschoven worden. Voor pasgeborenen is dit dus een volkomen normale situatie. De binnenkant van de voorhuid is dan nog met de eikel verkleefd.

Op de leeftijd van 3 jaar is bij nog maar 1 op de 10 jongens de voorhuid te nauw om terug te kunnen schuiven. De eikel kan dan dus niet ontbloot worden. Op volwassen leeftijd kan nog maar 1 procent van de mannen de voorhuid niet over de eikel terugtrekken.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Spaanse kraag

Bij een Spaanse kraag is er ook sprake van een vernauwde voorhuid. In tegenstelling tot bij een phimosis, is het hierbij wel gelukt de voorhuid terug te schuiven over de eikel. Maar vervolgens lukt het niet meer om de voorhuid in zijn normale positie terug te krijgen. De voorhuid blijft dan achter de eikel klem zitten. Hij zwelt daar nog verder op en vormt een strakke, afsluitende band rond de penis.

Oorzaken

Een vernauwde voorhuid op jonge leeftijd is meestal aangeboren. Ook kan het riempje waarmee de voorhuid aan de penis vast zit, ook wel toompje genoemd, te kort zijn.

Een vernauwde voorhuid kan op latere leeftijd ontstaan als gevolg van een infectie of ontsteking, waarna bindweefselvorming (fibrose) of littekenvorming optreedt. In een enkel geval ontstaat een vernauwde voorhuid door gebrekkige hygiëne.

Een Spaanse kraag is niet aangeboren. Het ontstaat daardoor meestal op latere leeftijd. Dit kan zijn door een ontsteking, een infectie of na het inbrengen van een blaaskatheter. Maar het kan ook komen door directe huidbeschadigingen van de penis, zoals na te hard masturberen.

Symptomen

Doordat de voorhuid niet of maar gedeeltelijk teruggeschoven kan worden, kunnen de volgende klachten ontstaan:

• Moeilijk kunnen plassen (de voorhuid staat bol tijdens het plassen).
• Plassen met een zwakkere straal.
• Niet goed schoon kunnen houden van de eikel.
• Pijn aan de eikel.
• Ontsteking aan de eikel (balanitis).
• Wakker worden bij nachtelijke erecties.
• Pijn tijdens de erectie en de geslachtsgemeenschap.

Wanneer de voorhuid niet meer over de eikel teruggeschoven kan worden en de man een erectie krijgt, dan kan de voorhuid de penis afsnoeren. Door de strakke voorhuid kan het bloed dat in de eikel stroomt, de eikel niet meer verlaten. Hierdoor wordt de eikel erg pijnlijk en blauwpaars van kleur. Medische hulp is dan noodzakelijk.

Naast de lichamelijke klachten kunnen mannen ook onzeker worden. Hierdoor komt het voor dat ze opwinding en seksueel contact proberen te vermijden.

Diagnose

De diagnose is gebaseerd op de klachten en een lichamelijk onderzoek van de man. Een vernauwde voorhuid kan op kinderleeftijd ontdekt worden, maar dat kan ook in de puberteit wanneer een jongen voor de eerste keer een erectie krijgt. Ook op oudere leeftijd kan het als gevolg van een infectie ontstaan en dan ontdekt worden.

Behandeling vernauwde voorhuid

Voorheen kregen ouders weleens het advies om het terugschuiven van de voorhuid bij hun kind te ‘oefenen’. Dit advies is achterhaald, omdat phimosis juist kan ontstaan door de voorhuid geforceerd terug te trekken.

Hormoonzalven
Bij jonge jongens wordt de behandeling in eerste instantie gestart door hormoonzalf aan te brengen. Deze zalf wordt gedurende 4 weken tweemaal daags op het vernauwde deel van de voorhuid gesmeerd. Na 2 weken mag de voorhuid dagelijks voorzichtig worden teruggeschoven. Als na 4 weken verbetering is opgetreden, kan de behandeling zo nodig nog enkele weken worden voortgezet.

Het succespercentage van deze behandeling ligt tussen de 70 en 90 procent. Als deze behandeling niet lukt, wordt overgegaan tot een operatie: de besnijdenis.

Besnijdenis (circumcisie)
Er kan op verschillende manieren besneden worden:

• Het loshalen van de voorhuid van de eikel.
• Het loshalen en gedeeltelijk verwijderen van de voorhuid.
• Het verwijderen van de gehele voorhuid.
• Het losser maken van het riempje (toompje) waarmee de voorhuid vast zit.

Behandeling Spaanse kraag

In geval van een Spaanse kraag zal de man zelf of een arts proberen de voorhuid terug te schuiven. Daarnaast zijn er de volgende mogelijkheden:

• Koelen De zwelling achter de eikel kan gekoeld worden met ijskompressen gehuld in een handdoek. Hierdoor neemt de zwelling af en kan de voorhuid weer teruggeschoven worden.
• Antibiotica Door het toedienen van antibiotica kan een ontsteking voorkomen worden.
• Besnijdenis Wanneer een Spaanse kraag vaker voorkomt, kan de man besneden worden. Hierbij wordt de gehele voorhuid verwijderd.

Complicaties

Wanneer een man last heeft van een vernauwde voorhuid is het verstandig dat hij met zijn huisarts gaat overleggen. Als hij te lang met de klachten blijft lopen, kunnen namelijk scheurtjes in de voorhuid ontstaan of kan een deel van de huid afsterven. Hierdoor kunnen littekens ontstaan waardoor de voorhuid nog nauwer wordt. Dit kan blijvende pijnklachten veroorzaken tijdens geslachtsgemeenschap.

Er wordt vermoed dat voorhuidvernauwing en peniskanker met elkaar samenhangen. Doordat de eikel door de voorhuidvernauwing niet goed schoongehouden kan worden, kunnen er ontstekingen ontstaan aan de penis. Deze geven een verhoogd risico op peniskanker.
De kans op complicaties na de behandeling is zeer gering. Dit kan een nabloeding of een infectie aan de wond zijn.

Meer informatie

Informatie over urologie
www.allesoverurologie.nl/kinderen/vernauwde-voorhuid

Informatie over aandoeningen aan de penis
www.urolog.nl