Tatoeages

Bij een tatoeage worden met een naald kleurpigmenten in de huid gebracht. Samen vormen deze pigmenten een tekening, symbool, tekst of lijntje (bij permanente make-up). Het woord tatoeage komt van het Tahitiaanse woord ‘tatau’ dat ‘merken’ betekent.

Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen

Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!

• Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
• Online beeldbellen met een huisarts
• Stuur een foto mee van uw klacht
• Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
• Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar

Download Dokter Appke

Waarom een tatoeage?

Tatoeëren gebeurt al duizenden jaren. Zo zijn bij Egyptische mummies al tatoeages gevonden. Vroeger werden tatoeages om verschillende redenen gezet, bijvoorbeeld om mensen te kunnen herkennen (bij slaven, in concentratiekampen), vanwege bijgeloof (als bescherming tegen ziekten) of als statussymbool (binnen een volksstam).

In Europa en de Verenigde Staten heeft 10 tot 24 procent van de jongeren één of meerdere tatoeages. Tegenwoordig worden tatoeages vooral gezet om het lichaam te versieren. Vrouwen kunnen tatoeages gebruiken als permanente make-up (bijvoorbeeld een lijntje om de lippen, de ogen of bij de wenkbrauwen). Voor anderen is een tatoeage een statussymbool, een manier om bij een groep te horen of juist een vorm van protest. Verder kan door tatoeage een litteken (bijvoorbeeld door een operatie of bestraling) minder zichtbaar gemaakt worden.

Waar kan een tatoeage?

Op elk stukje huid kan een tatoeage gezet worden. Er zijn zelfs mensen die zoveel tatoeages hebben dat er nergens meer een stukje gewone huid zichtbaar is.

Wat zegt de wet over tatoeages?

Kinderen onder de 12 jaar mogen in Nederland niet getatoeëerd worden. Tussen de 12 en de 16 jaar mag een tatoeage alleen gezet worden wanneer tenminste één van de ouders of verzorgers erbij aanwezig is. Op deze leeftijd mogen geen tatoeages gezet worden op het hoofd, in de hals, op de polsen en de op de handen. Vanaf 16 jaar zijn tatoeages overal toegestaan en hoeven er geen ouders of verzorgers meer bij aanwezig te zijn.

In de wet staan ook regels waar de tattooshops zich aan moet houden. Om te mogen tatoeëren, moeten ze een vergunning aanvragen bij de GGD. Er moet gewerkt worden volgens de richtlijnen van het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid. Deze richtlijnen beslaan bijna veertig kantjes waarin precies beschreven wordt hoe de tatoeëerder ervoor moet zorgen dat het zetten van de tatoeage veilig verloopt. Ook staat er in dat degene die de tatoeage zet je uitgebreid moet voorlichten en je een toestemmingsformulier moet laten tekenen. Met dit formulier verklaar je onder andere dat je uit eigen wil de tatoeage laat zetten, dat je niet onder invloed van verdovende middelen bent, geen ziektes hebt die kunnen leiden tot complicaties en dat je voorlichting(smateriaal) hebt gekregen van de tattooshop. Je krijgt een kopie van het ingevulde formulier mee naar huis.

Vroeger werden wel eens kleurpigmenten gebruikt die besmet waren met bacteriën of die gevaarlijke stoffen bevatten. Tegenwoordig is in het Warenwetbesluit Tatoeagekleurstoffen vastgelegd dat tattooshops alleen veilige kleurpigmenten mogen gebruiken.

De GGD voert regelmatig controles uit om na te gaan of de tattooshops zich aan de richtlijnen houden. Bij elke controle laten ze een rapport achter met hun bevindingen. Als (toekomstig) klant van de tattooshop heb je het recht dit rapport in te kijken.

Zo wordt een tatoeage gezet

Het zetten van tatoeages gebeurt met een elektrisch apparaatje dat met kleine naaldenprikjes de kleurpigmenten in de huid brengt. Je kunt de beweging van de naald vergelijken met die van een naaimachine.

Een tatoeage wordt meestal gezet in een speciale tattooshop. Het is belangrijk dat je een tattooshop uitkiest die tatoeages maakt die jij mooi vindt. Elke tatoeëerder heeft een andere stijl. Degene die de tatoeage zet, heeft dat meestal geleerd van een andere tatoeëerder. Een tatoeëerder heeft geen medische opleiding gehad en is dus geen arts. Daarom mag hij je geen verdoving geven. Het zetten van een tatoeage is pijnlijk. Als je ertegenop ziet, kun je vragen of je huisarts je een verdovende zalf wil voorschrijven. Wanneer je deze hebt opgehaald bij de apotheek kun je het meenemen naar de tattooshop. De zalf begint twintig minuten na het opsmeren te werken.

Het ontwerp van de tatoeage wordt meestal eerst op de huid getekend of gestempeld zodat de tatoeëerder precies ziet waar de inkt moet komen. Om de kans op ontstekingen zo klein mogelijk te maken, trekt de tatoeëerder steriele handschoenen aan en ontsmet hij de plek op je huid waar de tatoeage komt. Dan scheurt hij de verpakking open waar de naalden in zitten. Bij elke klant moet de tatoeëerder nieuwe naalden gebruiken. De kleurpigmenten kunnen in voorgevulde cupjes zitten of in tubes waarmee lege cupjes worden gevuld. Elke klant krijgt nieuwe cupjes. Hoe lang het zetten van een tatoeage duurt, is afhankelijk van de grootte. Kleine tatoeages kunnen binnen een half uur klaar zijn terwijl grote tatoeages uren in beslag nemen. Als de tatoeage klaar is, kan de tatoeëerder er een crème opsmeren. Daarna wordt de wond afgedekt met een wondspray, een transparante folie of een gaaskompres.

Als je eens wilt zien hoe een tatoeage wordt gezet, kun je op Youtube zoeken. Wanneer je als zoekterm ‘tatoeage’ invult, kun je veel filmpjes bekijken waarop je ziet hoe mensen getatoeëerd worden. Uiteraard kun je ook aan een tattooshop bij je in de buurt vragen of je eens mag meekijken.

Zo verzorg je een tatoeage

Wanneer je een tatoeage laat zetten, krijg je van de tattooshop een brief mee waar precies op staat hoe je je tatoeage moet verzorgen. Het is belangrijk dat je je daar aan houdt omdat anders de kans op een ontsteking toeneemt. Een ontsteking is pijnlijk en kan je tatoeage aantasten.

Als de tatoeage is afgedekt met een wondspray of met folie, mag je dat laten zitten totdat de wond genezen is. Je mag er gewoon mee onder de douche. Baden en zwemmen wordt afgeraden.

Als de folie eraf valt voordat de wond genezen is of wanneer de tatoeëerder de wond heeft afgedekt met een gaasje, moet je de wond zelf goed verzorgen. Daarbij moet je op een aantal dingen letten:

• raak de tatoeage niet aan met je handen
• maak de tatoeage twee keer per dag schoon en daarna weer voorzichtig (maar goed) droog
• gebruik geen eigen zalfjes, crèmes, ontsmettingsmiddelen, cosmetica of pleisters op je tatoeage. Alleen middelen die je hebt meegekregen van de tattooshop, kun je veilig gebruiken.
• zorg dat de tatoeage niet beschadigt door vieze of strakke kleding
• krab niet aan korstjes
• ga niet zwemmen, in een stoombad of in de sauna
• ga niet zonnen (ook niet onder de zonnebank)

Dit moet je volhouden totdat de wond van de tatoeage genezen is. Vanaf dat moment is het belangrijk dat je de huid goed verzorgt zodat je tatoeage lang mooi blijft. Je kunt de huid regelmatig insmeren met een vochtinbrengende crème zodat de huid zacht en soepel blijft. Als je gaat zonnen (of onder de zonnebank gaat) is het belangrijk dat je een hoge factor zonnebrandcrème gebruikt.

Wanneer is een tatoeage genezen?

Het duurt ongeveer een week totdat de wond van de tatoeage genezen is.

Welke complicaties kunnen optreden?

Ontsteking
De kans op een ontsteking neemt toe wanneer de tatoeëerder niet hygiënisch heeft gewerkt en/of wanneer je zelf de tatoeage niet goed verzorgt. Maar ook al is alles zo hygiënisch als mogelijk uitgevoerd dan nog kan een ontsteking ontstaan.

Wanneer je een ontsteking hebt, wordt de huid rood, warm en dik en er kan pusachtig vocht uit lopen. In zeldzame gevallen breidt de ontsteking zich verder uit in het lichaam en kan dan bijvoorbeeld leiden tot een longontsteking.

Allergische reactie

Soms ontstaat een allergische reactie op de kleurpigmenten, meestal op het rode pigment. Dat kan meteen gebeuren maar ook pas jaren later. De huid wordt rood en jeukt erg. Door de allergische reactie en het krabben kan je tatoeage beschadigen of verdwijnen.

Huidafwijkingen
Een enkele keer komt het voor dat de huid niet goed reageert op de kleurpigmenten, meestal op het rode pigment. Er kunnen dan bulten onder je huid ontstaan (granulomen) of littekens die boven de huid liggen (keloïd).

Besmetting
Bij het gebruik van vieze materialen bij het zetten van een piercing, kun je besmet worden met het hepatitis B-virus, het hepatitis C-virus, HIV dat AIDS veroorzaakt. Laat een tatoeage daarom altijd zetten in een professionele tattooshop en nergens anders!

Reacties bij medisch onderzoek
Eén van de medische onderzoeken waarmee plaatjes gemaakt kunnen worden van de binnenkant van je lichaam is de MRI. Hierbij wordt een grote magneet om je lichaam gecirkeld. Bij enkele mensen zwellen bij dit onderzoek de tatoeages op en ontstaat een branderig gevoel. De kwaliteit van de plaatjes die tijdens het onderzoek worden gemaakt, kan bij mensen met een tatoeage in de buurt van de onderzochte plaats, minder zijn.

Wanneer ga je naar de huisarts?

Wanneer je na het zetten van een tatoeage één of meerdere van de volgende symptomen hebt, kun je het best naar de huisarts gaan. Er kan sprake zijn van een complicatie die behandeld moet worden.

• ontstekingsverschijnselen (roodheid, zwelling, warmte, pijn)
• pusvorming
• allergische reactie
• andere symptomen die je niet vertrouwt

Tatoeage verwijderen

Regelmatig willen mensen een tatoeage laten verwijderen. De redenen daarvoor kunnen zijn dat de tatoeage niet goed gelukt is, niet langer in de mode is of niet meer past bij iemands leefstijl. Het verwijderen van een tatoeage is erg moeilijk. Er zijn verschillende manieren waarop het geprobeerd kan worden, maar het lukt vrijwel nooit zonder dat dit zichtbaar is. Er blijft een lichte afdruk van de tatoeage achter, de huid verkleurt of er ontstaan littekens.

Met een laser
Dit is momenteel de meest toegepast methode om tatoeages te verwijderen. Het is een eenvoudige methode, de resultaten zijn redelijk en de kans op complicaties is klein. De kleurpigmenten worden met een laser bestraald waardoor ze worden afgebroken. Het lichaam kan de brokstukjes zelf opruimen. Per behandeling wordt de tatoeage lichter maar deze kleurverandering is zo gering dat er veel behandelingen nodig zijn. Tussen de behandelingen moet telkens 8 tot 10 weken zitten.

Met een nieuwe tatoeage
Als je een tatoeage wilt laten verwijderen omdat je de afbeelding niet (meer) mooi vindt, kun je er andere tatoeage overheen laten zetten. Deze moet groter en donkerder zijn dan de eerste tatoeage.

Met een chemisch middel
Op dezelfde manier als waarop de tatoeage is gezet, wordt nu een chemisch middel in de huid gebracht. Door dit middel gaat de huid ontsteken en wordt de tatoeage afgebroken. De behandeling vindt plaats in het ziekenhuis. Een nadeel van deze methode is dat de kans op een infectie met bacteriën groot is en dat die littekens kan nalaten.
Er zijn nu ook producten op de markt die je zelf op de tatoeage kunt aanbrengen waardoor deze zou verdwijnen. De Voedsel- en Warenautoriteit, die in Nederland toeziet op de veiligheid van producten, heeft in 2008 aangegeven dat mensen erg voorzichtig moeten zijn met deze middelen. Er zijn gevallen bekend van mensen die vervelende littekens hebben overgehouden aan het gebruik van deze chemische middelen. Ook is de kans dat deze middelen werken klein.

Met een operatie
Tijdens een operatie kan een arts het huidgedeelte met de tatoeage wegnemen. De overige huid wordt aan elkaar gehecht. Na de operatie blijft een litteken zichtbaar. Ook kan de arts de huid met de tatoeage zo diep mogelijk afschaven zodat er weer nieuwe huid gevormd wordt. Dit kan gepaard gaan met lelijke littekens en wordt daarom nog maar weinig gedaan.

Meer informatie

http://www.rivm.nl/cib/binaries
De hygiënerichtlijnen voor tatoeëren van het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid.

http://www.mayoclinic.com

Literatuur

Freund MW, Iperen GG van. Linke lichaamsversiering. Medisch contact nr 29.30, 2008 blz 1248-1251

Geus HRH de, Giard RWM. Jacobs FAH et al. Afwijkingen in getatoeëerde huid: soms sarcoïdose.
Ned Tijdschr Geneeskd 2005;149:1113-7