Spierkrampen

Wat zijn spierkrampen?

Spierkrampen zijn spontaan optredende, pijnlijke samentrekkingen van de spiervezels. Dit zijn bewegingen waar je geen controle over hebt. Het is normaal dat mensen van tijd tot tijd kramp hebben. Maar als de krampen vaak optreden en ernstige pijn veroorzaken, kan dit op een onderliggende aandoening wijzen.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Symptomen spierkrampen

Kramp kan in veel delen van het menselijk lichaam voorkomen. Vaak gebeurt dit in de kuiten. Andere lichaamsdelen zijn bijvoorbeeld de voeten, handen, armen en de buik. De kramp kan zowel overdag als ’s nachts optreden.

Oorzaken spierkrampen

Spierkramp kan veel verschillende oorzaken hebben. Spierkramp treedt sneller op bij vermoeidheid of bij uitdroging. Andere oorzaken zijn:

Verminderde doorbloeding
Een slechte doorbloeding kan spierkramp veroorzaken. Bij het belasten van spieren is veel energie nodig. De doorbloeding van een spier kan daarin tekortschieten. Er wordt dan te weinig zuurstof aangevoerd en te weinig afvalstoffen worden afgevoerd. Zo ontstaat er melkzuur (lactaat). Bij een bepaalde hoeveelheid melkzuur in het bloed geeft dat een gevoel van vermoeidheid en spierpijn. De spier verzuurt, omdat voor het verbranden (dus wegwerken) van het melkzuur onvoldoende zuurstof aanwezig is.

Wanneer zich na een zware inspanning een enorme hoeveelheid melkzuur heeft opgehoopt, trekt de spier plotseling sterk samen en verstijft deze. Er ontstaat dan kramp. 

Er kan ook een aandoening zijn van de bloedvaten. Dit is bijvoorbeeld het geval bij etalagebenen (claudicatio intermittens). Hierbij treedt krampende pijn al op bij een geringe inspanning, bijvoorbeeld een stukje wandelen.

Gelijktijdig aanspannen van verschillende spiergroepen
Deze vorm van spierkrampen komt vaak voor bij mensen die langdurig dezelfde handeling uitvoeren met de handen, zoals schrijven, typen of pianospelen. Dit wordt ook wel beroepskramp genoemd.

Tekorten aan mineralen
Normaal trekken spieren zich samen en ontspannen ze zich weer. Hiervoor zijn bepaalde stoffen nodig, zoals magnesium, kalium en calcium. Een tekort aan deze stoffen in het bloed leidt tot een verstoring in het samentrekken en ontspannen van de spiervezels. Zo kunnen pijnlijke krampen ontstaan. Dit kan voorkomen bij:

• Tekorten in de voeding.
• Sommige ziektes (zoals hypoparathyreoïdie).
• Sommige geneesmiddelen (bijvoorbeeld plastabletten).

Giftige stoffen
Sommige stoffen leiden tot spierkrampen, zoals landbouwgif, alcohol en een overmaat aan cafeïne. Ook sommige geneesmiddelen kunnen krampen veroorzaken. Bijvoorbeeld cholesterolverlagers en middelen tegen psychoses.

Zwangerschap
Tijdens de zwangerschap treden regelmatig kuitkrampen op. Het is nog niet bekend waarom dit gebeurt. Factoren die mogelijk een rol spelen:

• Een verminderde doorbloeding van de benen.
• Een te laag magnesiumgehalte.
• Het feit dat de beenspieren extra gewicht moeten dragen en dus sneller vermoeid zijn.

Neurologische problemen

• ‘Restless legs’ ofwel rusteloze benen: hiervan kan sprake zijn als krampen elke nacht optreden.
• Bij beschadigingen aan de zenuwbanen (neuropathie) kunnen krampen gevoeld worden.
• Neurologische ziektes als MS en ALS gaan vaak samen met pijnlijke krampen en spasmes.
• Ook bij (erfelijke) spierziektes kunnen krampen voorkomen.

Diagnose

Als spierkrampen zonder duidelijke verklaring optreden, kunnen enkele onderzoeken worden uitgevoerd. Dit zijn onder meer:

• Bloedonderzoeken om de concentraties kalium, calcium en magnesium te bepalen.
• Onderzoek naar de toestand van de bloedvaten.
• Neurologisch onderzoek.

Zelfzorg

• Strek de spier langzaam enkele keren. Hierdoor kan de bloedcirculatie worden geactiveerd en neemt de pijn af.
• Kramp in de kuitspieren kun je verlichten door: het been te strekken en de voet naar het lichaam toe te trekken of te steunen op de tenen van het been met de verkrampte spier(en), de hiel langzaam naar de grond te brengen, de knie te strekken en even vast te houden.

Beide methoden zorgen ervoor dat de kuitspieren gerekt en de scheenbeenspieren ontspannen worden.

• Drink veel water, ook als je niet sport. Dit kan uitdroging na het sporten voorkomen.
• Doe een warming-up en cooling-down bij elke sportactiviteit. Door deze geleidelijke op- en afbouw van lichamelijke activiteiten verloopt de afvoer van de afvalstoffen beter en sneller. Ook voorkom je zo spierstijfheid.
• Let op een evenwichtige voeding. Zo ontstaat er geen tekort aan essentiële stoffen die het lichaam nodig heeft voor de spierfunctie.
• Raadpleeg een arts als de krampen steeds terugkeren en/of vaak optreden.

Behandeling spierkrampen

Terugkerende spierkrampen kunnen behandeld worden door de oorzaak aan te pakken.

• Bijvoorbeeld met looptraining in het geval van verminderde doorbloeding van de benen. Door de inspanning maakt het lichaam meer bloedvaatjes aan, waardoor de doorbloeding verbetert.
• Wanneer er een tekort aan bijvoorbeeld magnesium is in het bloed, kan dit door voeding en eventueel medicatie worden aangevuld.

Meer informatie

Informatie over spierkrampen
www.thuisarts.nl/spierkrampen/ik-heb-last-van-spierkrampen

Informatie over nachtelijke kuitkrampen
www.thuisarts.nl/kuitkramp/ik-heb-s-nachts-kuitkrampen

Informatie over kramp
www.blessure-aanwijzer.nl/kramp.htm

De website van alle apotheken in Nederland
www.apotheek.nl/klachten-ziektes/spierkrampen