Speekselklierontsteking

Ontsteking van de speekselklieren en hun afvoerbuizen wordt sialoadenitis genoemd. Gewoonlijk is een infectie de oorzaak van zo’n ontsteking. Is de speekselklierontsteking in korte tijd ontstaan, dan is er sprake van acute sialoadenitis. Als complicatie van langdurige obstructie (verstopping) van een speekselklier of de afvoerbuis daarvan, kan een chronische sialoadenitis optreden, een meestal lichte maar hardnekkige ontsteking. Acute sialoadenitis komt bij ouderen gewoonlijk voor als gevolg van verzwakking en uitdroging, slechte voeding en gebrekkige mondhygiëne. Chronische sialoadenitis kan optreden bij overigens gezonde volwassenen en kinderen.

Bij kinderen is het bekendste voorbeeld van een speekselklierontsteking het optreden van de bof (parotitis epidemica), een besmettelijke kinderziekte veroorzaakt door het bofvirus.

Speekselklierontstekingen gaan meestal gepaard met zwelling van de aangedane klier. In dat geval is de oorzaak meestal niet ernstig. Een dergelijke zwelling dient echter wel in de gaten te worden gehouden, omdat er ook een heel andere oorzaak in het spel kan zijn, bijvoorbeeld een tumor.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaken

Een ontsteking van de speekselklieren kan worden veroorzaakt door een virusinfectie of een bacteriële infectie. Bacteriële infecties kunnen het gevolg zijn van een slechte mondhygiëne die met uitdroging gepaard gaat, maar ook van steentjes in de afvoerbuisjes van de speekselklieren, waardoor deze verstopt raken en het speeksel niet kan wegvloeien. Een aantal specifieke bacteriële infecties kan ook speekselklierontsteking veroorzaken, namelijk tuberculose, kattenkrabziekte en syfilis. Schimmelinfecties en protozoaire infecties als toxoplasmose zijn andere mogelijke oorzaken van speekselklierontsteking. Ook allergieën, bestraling en aandoeningen als sarcoïdose kunnen zo’n ontsteking teweegbrengen.

Verschijnselen

Door de ontsteking zwelt de betreffende speekselklier op, wat gepaard gaat met roodheid en pijn. De pijn wordt heviger als de patiënt de mond opent voor bijvoorbeeld eten of praten. Ook kan er sprake zijn van koorts en opgezette lymfeklieren in de nabijheid van de ontstoken speekselklier. Bij chronische speekselklierontsteking is de pijn gewoonlijk minder hevig dan wanneer het om een acute ontsteking gaat.

Diagnose

De diagnose van een speekselklierontsteking wordt gesteld op grond van de medische voorgeschiedenis, lichamelijk onderzoek en verschillende laboratoriumtests. Een speekselklierontsteking heeft duidelijke kenmerken, die doorgaans met een echogram in beeld kunnen worden gebracht. Van het speeksel van de aangedane klier kan in het laboratorium een kweek worden gedaan om na te gaan welk micro-organisme de ontsteking heeft veroorzaakt.

Behandeling

Om een bacteriële infectie te behandelen zijn antibiotica nodig. Als de ontsteking een andere oorzaak heeft, bijvoorbeeld een verstopte speekselafvoergang, moet de behandeling zich daarop richten. Meer drinken, een gezond voedingspatroon en een goede mondhygiëne zijn belangrijk. Bij een ontsteking van de speekselklier die zich onder de onderkaak bevindt, kan het nodig zijn de klier operatief te verwijderen, aangezien deze slecht van een infectie herstelt. Als zich complicaties voordoen, zoals abcesvorming, is soms een ingreep nodig om het pus te laten afvloeien.

Complicaties

Speekselklierontsteking kan tot abcesvorming leiden en uit een abces kan zich een fistel vormen.

Meer informatie

Greenberg, S.M. (1997), ‘Salivary gland disease’, in: Burkett’s Oral Medicine, Diagnosis and Treatment, eds. M.A. Lynch, V.J. Brightman and M.S. Greenberg, 9th ed, Lippincott-Raven Publishers, Philadelphia.

Langdon, J.D. (2000), ‘Salivary gland disorders’, in: Bailey & Love’s Short Practice of Surgery, eds. R.C.G. Russell, N.S. Williams and C.J.K. Bulstrode, 23rd ed., Arnold, London.

Shafer, W.G., Hine, M.K. and Levy, B.M. (1993), A Textbook of Oral Pathology, 4th ed., W.B. Saunders Company, Philadelphia.

Written by Dr Anura Kurpad, St Johns Medical College, Bangalore 
Validated by Dr Dan Agranoff PhD MRCP DTM&H