Peesontsteking

Pezen zorgen voor de aanhechting van spieren aan de botten. Om een pees zit een soort vlies. In veel gevallen ligt de pees in een peesschede waarin deze soepel kan bewegen. Deze peesschede kan ontstoken raken, wat gepaard kan gaan met een krakend geluid. Maar ook de pees zelf kan ontstoken of beschadigd raken. De medische term hiervoor is tendinitis of tendinopathie. Dit ontstaat vaak door een verouderingsproces van de pees.

Daarnaast is deze aandoening een typisch voorbeeld van een overbelastingsblessure. Sporten of werkzaamheden waarbij vaak dezelfde beweging wordt herhaald, geven een groter risico op het krijgen van een peesontsteking.

Een peesontsteking kan overal in het lichaam voorkomen, maar pezen van de schouderspieren zijn er extra gevoelig voor.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Symptomen

De belangrijkste klacht is pijn. Die is vaak precies aan te wijzen en zit in de buurt van een gewricht. De meeste pezen zitten namelijk daar aan het bot vast.

In het eerste stadium van een peesontsteking doet de pijn zich voor na een zware inspanning en ebt deze na enkele uren weg. Bij meer belasting wordt de pijn erger. In het volgende stadium is de pijn ook voelbaar tijdens een normale bezigheid, op het werk of tijdens het sporten. Deze pijnklachten zijn geleidelijk ontstaan.

In het derde stadium wordt de pijn alsmaar erger en kan deze ook in rust optreden. Daarnaast wordt het bewegen van het gewricht steeds moeilijker en pijnlijker. Ook komt het gewricht vast te zitten. Vooral bij de schouder is dat een bekend probleem (‘frozen shoulder ’).

Naast pijn kan er ook sprake zijn van ochtendstijfheid en startproblemen in alle genoemde stadia. Aan de buitenkant van het lichaam is van een peesontsteking vaak niet veel te zien.

Oorzaken peesontsteking

De oorzaken van een peesontsteking zijn nog niet volledig duidelijk. Waarschijnlijk is een combinatie van interne en externe factoren verantwoordelijk voor het ontstaan van peesklachten.

Mogelijke interne risicofactoren:

• Leeftijd is een belangrijke factor. Hierbij geldt 40 jaar als grens. Bij een hogere leeftijd raken spiergroepen zwaarder belast en worden gewrichten minder stabiel.
• Beenlengteverschil of een voetafwijking. Hierdoor kan er meer spanning op de spieren en pezen komen te staan, waardoor een ontstekingsreactie kan ontstaan.
• Verminderde kracht en lenigheid van de spier kan een peesontsteking tot gevolg hebben.
• Overgewicht.

Externe factoren zijn omgevingsfactoren, zoals ondergrond, weersomstandigheden, training en sportuitrusting.

Training
Herhaalde bewegingen zijn een risico voor een peesontsteking, bijvoorbeeld lopen, springen of de arm boven het hoofd heffen. Vaak ontstaat dit nadat de trainingsintensiteit of -omvang is verhoogd. Ook herhaalde bewegingen bij dagelijkse activiteiten kunnen een ontsteking veroorzaken.

Sportuitrusting
Voor de voet en het onderbeen is slecht of niet geschikt schoeisel een risicofactor om peesontstekingen te krijgen. Het schoeisel moet geschikt zijn voor de voeten en voor het doel waarvoor ze gebruikt worden. Daarnaast moet het schoeisel op tijd worden vervangen. Schoenen die een à twee jaar oud zijn, dempen schokken vaak niet zo goed meer als voorheen.

Zelfzorg

Reageer alert op pijnklachten tijdens de warming-up. Deze zijn niet normaal en kunnen wijzen op een beginnende blessure.

De meeste peesontstekingen zijn het gevolg van overmatig gebruik of overbelasting van een spier of spiergroep. Daarom wordt het afgeraden om een intensief sportprogramma te gaan volgen als iemand daaraan niet gewend is. Een fysiotherapeut kan iemand de juiste oefeningen leren, bijvoorbeeld gewrichtsversterkende oefeningen.

Doortrainen of rust nemen?
In het beginstadium van deze klacht is het nog goed mogelijk om door te trainen. Wel moeten de trainingsomvang en -intensiteit teruggebracht worden om de irritatie te laten genezen.

Belastende trainingsvormen als springen kunnen beter worden gemeden bij een peesontsteking in het been of de voet. Bij een ontsteking van de arm of schouder kunnen werpen, smashen of het doen van de borstcrawl beter worden vermeden. Wanneer iemand ondanks deze maatregelen toch last krijgt van de pees, kan hij de training beter staken.

Alternatieve training
In de eerste stadia van een peesontsteking zijn alternatieve trainingsvormen mogelijk, bijvoorbeeld fietsen, zwemmen of cardiofitness. Afhankelijk van de locatie van de peesontsteking zijn activiteiten met niet-aangedane lichaamsdelen gewoon mogelijk. Met een tendinopathie in het onderbeen bijvoorbeeld, kunnen activiteiten met het bovenlichaam wel gewoon gedaan worden.

Geschikte oefeningen
Geschikte oefeningen zijn afhankelijk van de plek van de peesontsteking. Het zijn de zogeheten excentrische oefeningen van het aangedane lichaamsdeel. Dat houdt in dat deze oefeningen de spieren versterken en daarnaast zorgen voor voldoende flexibiliteit van het aangedane lichaamsdeel. Deze oefeningen zijn mogelijk als ze zonder pijn uitgevoerd kunnen worden.

De volgende oefening is een voorbeeld uit de richtlijn voor achillespeestendinopathie die ook door fysiotherapeuten wordt gebruikt.

Oefening 1
Ga met de voorvoeten op een verhoging staan, bijvoorbeeld een traptrede. Ga hoog op de tenen staan en houd daarbij de knieën gestrekt. Ga vervolgens alleen op het aangedane been staan. Buig langzaam door de enkel totdat verder zakken niet meer lukt. Doe dat gedurende drie tot vier seconden. Er moet hierbij spanning op de kuit blijven (excentrische contractie). Zet daarna het andere been erbij en strek de enkels weer.

Herhaal deze oefening vijftien maal. Oefen twee maal per dag gedurende drie maanden. Bij deze oefening mag er pijn optreden.

Oefening 2
Deze oefening gaat op dezelfde manier als oefening 1. Het verschil is dat de knie nu moet worden gebogen in plaats van gestrekt.

Deze twee oefeningen zijn te verzwaren door tijdens de uitvoering een verzwaarde rugzak te dragen. Het is raadzaam een fysiotherapeut te raadplegen om deze oefeningen goed aan te leren.

Koelen
Koelen kan een pijnstillend effect hebben bij overbelasting. Masseer daarvoor de pijnlijke plek met een ijsblokje of houd er een coldpack tegenaan. Doe dit maximaal tien minuten per keer. Om te voorkomen dat de huid bevriest, kan er een doek tussen het coldpack en de huid worden gelegd.

Professionele behandeling

Wanneer iemand veel last van de blessure heeft of wanneer zijn eigen maatregelen na twee tot vier weken nog geen verbetering geven, is het verstandig om deskundig advies te vragen. Dat kan bij de huisarts, een Sportmedisch Adviescentrum (SMA) of een (sport)fysiotherapeut. Ook wanneer iemand zich ongerust maakt of twijfelt over de aard van de blessure, is het verstandig een arts of fysiotherapeut te raadplegen.

Preventie peesontsteking

De volgende preventietips kunnen de kans op het ontstaan van peesklachten verminderen.

Training
Begin altijd met een goede warming-up. Loop vijf à tien minuten rustig in en doe verschillende oefeningen om de spieren los te maken. Voorbeelden van losmaakoefeningen: met de voet rondjes of andere figuren in de lucht draaien, of met de hak rondjes draaien terwijl de tenen op de grond blijven staan. Draai rustige, gecontroleerde figuren. Doe deze oefeningen ongeveer vijftien seconden per keer en herhaal dit twee tot drie maal. Besteed daarna aandacht aan loopscholing. Voer een aantal versnellingsloopjes uit, waarbij de snelheid naar het einde toe steeds meer wordt opgevoerd.

Zorg ook voor een goede trainingsopbouw. Voer de intensiteit en de omvang van de trainingen geleidelijk op. En bouw, vooral na een blessure of ziekte, de training weer zeer geleidelijk op tot het oude niveau.

Beëindig de training altijd met een cooling-down. Deze kan bestaan uit enkele minuten rustig uitlopen en het doen van de hierboven beschreven oefeningen.

Behalve de veldtrainingen is het aan te raden om verschillende spierversterkende oefeningen te doen. Een voorbeeld van een oefening voor de kuitspieren is hierboven onder het kopje ‘Zelfzorg’ beschreven. Deze oefeningen kunnen ook preventief worden gedaan.

Sportuitrusting
Draag goed passende sportschoenen met een schokdempende zool, een stevige hielsteun en een hoge soepele hielrand. Iemand met (lichte) voetafwijkingen, bijvoorbeeld knikplatvoeten, doet er goed aan om daarmee rekening te houden bij de aanschaf van nieuwe sportschoenen. Een goede sportspeciaalzaak kan over de aanschaf van de juiste sportschoenen adviseren.

Bij voetafwijkingen of wanneer de benen niet even lang zijn, is het soms noodzakelijk om een speciale aanpassing in of onder de sportschoen te laten maken. Dit kan het best door een orthopedisch schoenmaker worden gedaan.

De overige kleding moet het lichaam goed beschermen tegen invloeden van buiten, om blessures zoveel mogelijk te voorkomen.

Omgeving
Train zoveel mogelijk op een zachte, maar wel effen ondergrond (bos, gras). Iemand die klachtenvrij is, doet er goed aan om de ondergrond tijdens de training zoveel mogelijk te variëren. Deze variatie zorgt ervoor dat spieren en pezen zich goed ontwikkelen en zich beter kunnen aanpassen aan de omstandigheden. Vermijd glibberige ondergronden.

Lichaamsgewicht
Sporters met een (te) hoog lichaamsgewicht, lopen een grotere kans op blessures. Bij overgewicht helpt afvallen mee om overbelasting te voorkomen.

Meer informatie

Algemene informatie over sporten en gezondheid
www.sportzorg.nl

Informatie over peesontsteking (tendinitis) van het Reumafonds
www.reumafonds.nl/tendinitis

Informatie over peesontsteking (tendinitis) van het Medisch Centrum Haaglanden
Slijmbeursontsteking en peesontsteking">www.mchaaglanden.nl/slijmbeursontsteking-en-peesontsteking