Microcefalie

Bij microcefalie zijn de omtrek van het hoofd en het hersenen kleiner dan gemiddeld. Kinderen kunnen microcefalie hebben bij de geboorte (primaire microcefalie). Microcefalie kan ook ontstaan bij kleine kinderen (secundaire microcefalie). Het hoofd van het kind blijft dan klein terwijl de rest van het lichaam normaal groeit.

In Nederland worden jaarlijks 250 tot 300 baby's geboren met microcefalie.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaken microcefalie

Microcefalie kan meerdere oorzaken hebben:

• Vroeggeboorte.
• Erfelijkheid. Soms in combinatie met een syndroomafwijking of een stofwisselingsziekte.
• Blootstelling aan schadelijke stoffen tijdens de zwangerschap. Bijvoorbeeld tabak, alcohol of chemische stoffen.
• Ondervoeding van de moeder tijdens de zwangerschap.
• Infecties tijdens de zwangerschap, zoals rode hond, toxoplasmose, cytomegalievirus, herpes en syfilis.
• Te vroege verbening van de schedel (craniosynostosis).

Symptomen microcefalie

Bij microcefalie zijn de schedelomtrek en het hersenvolume van het kind abnormaal klein. De symptomen verschillen van persoon tot persoon. Bijkomende symptomen kunnen zijn: 

• Een verstandelijke beperking.
• Een vertraagde motorische ontwikkeling. Bijvoorbeeld minder snel leren staan en lopen.
• Gedragsproblemen.
• Epilepsie.

Diagnose microcefalie

Microcefalie kan met een echo al tijdens de zwangerschap worden aangetoond. Als een kind bij de geboorte een kleine hoofdomtrek heeft, wordt hij verder onderzocht. Dat kan gebeuren met de volgende onderzoeken:

• Het vaker meten van de hoofdomtrek.
• Voorgeschiedenis onderzoeken: had de moeder tijdens de zwangerschap te maken met een van de mogelijke oorzaken van microcefalie? 
• Artsen doen onderzoek naar een infectie, syndroom, chromosoomafwijking of een stofwisselingsziekte.
• Met een CT- of MRI-scan kunnen onderzoekers zien of er structurele afwijkingen van de hersenen zijn. 

Behandeling microcefalie

Er bestaat geen behandeling voor microcefalie. De behandeling is vooral ondersteunend. De kinderen krijgen training in het uitvoeren van gewone activiteiten, zoals eten, zindelijkheid en het voorkomen van ongelukken.

Bij een verstandelijke beperking door microcefalie is begeleiding een belangrijk onderdeel van de behandeling. Dan is er aandacht voor onder meer gezondheid, speciaal onderwijs en problemen bij de opvoeding.

Gezinsleden leren hoe ze het kind met microcefalie kunnen helpen. Ook is gezinsadvies en genetische advisering voor de ouders, broers en zussen mogelijk.

Preventie microcefalie

Om de kans op een kind met microcefalie te verkleinen, kunnen zwangere vrouwen het volgende doen: 

• Rook niet en drink geen alcohol tijdens de zwangerschap.
• Als je huiduitslag hebt met koorts kun je het best naar de dokter gaan. Je kunt dan een virusinfectie hebben.
• Voorkom ondervoeding. Eet dus gezond. 
• Ga voorzichtig om met medicijnen tijdens de zwangerschap.

Als de afwijking voor de geboorte wordt ontdekt, kan de moeder de zwangerschap laten afbreken.Zolang er aanwijzingen bestaan voor het verband tussen microcefalie en het zikavirus gelden er speciale adviezen voor de volgende groepen:

• Zwangere vrouwen. 
• Vrouwen die zwanger willen worden en die gaan reizen naar een gebied waar het zikavirus heerst. 
• Partners van vrouwen die zwanger willen worden en die gaan reizen naar een gebied waar het zikavirus heerst. 

Levensverwachting microcefalie

De levensverwachting van kinderen met microcefalie is lager dan bij kinderen zonder microcefalie. De levensverwachting, de kwaliteit van leven en groei van de hersenen is afhankelijk van de oorzaak van de microcefalie en bijkomende problemen in andere organen.

Meer informatie

Meer lezen

Informatie van de Hersenstichting 
www.hersenstichting.nl/alles-over-hersenen/

Belangrijke bronnen

Informatie van het RIVM
www.rivm.nl/Documenten_en_publicaties/

Website van het Nationaal Informatiecentrum Erfelijkheid
www.erfelijkheid.nl/content/microcefalie

Website van kinderneuroloog J. Schieving
www.kinderneurologie.eu/ziektebeelden/