Acute nierbekkenontsteking (acute pyelonefritis)
De medische term voor een acute nierbekkenontsteking is acute pyelonefritis. Het is een ernstige aandoening met pusvorming als gevolg van een infectie in het nierbekken die zich uitbreidt tot in het nierweefsel. Er zijn twee typen pyelonefritis: acute (plotseling opkomende) pyelonefritis en chronische (lang aanhoudende) pyelonefritis.
Acute pyelonefritis komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en kan optreden op verschillende leeftijden: in de kindertijd, de puberteit, de adolescentie, tijdens de zwangerschap en in de menopauze. Beide nieren kunnen ontstoken raken, maar vaker is de rechternier aangedaan.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Oorzaken
Acute pyelonefritis kan worden veroorzaakt door bacteriële infecties die zich via het bloed naar de nier(en) verspreiden of die via de urinewegen via blaas en urineleiders de nieren bereiken. Mensen met een obstructie (verstopping) van de urinewegen of bij wie een katheter wordt gebruikt om de urine af te voeren, hebben een verhoogd risico van pyelonefritis. Verder kan acute pyelonefritis worden veroorzaakt door het teruglekken van urine uit de blaas naar de urineleider (vesico-ureterale reflux) of als gevolg van reeds bestaand nierletsel. Ook bij zwangere vrouwen met een voorgeschiedenis van steeds terugkerende urineweginfecties kan zich een enkele keer acute pyelonefritis ontwikkelen, vaak tussen de vierde en zesde maand van de zwangerschap, maar ook in de overige maanden is dat mogelijk. Verder lopen patiënten met suikerziekte (diabetes mellitus) en van wie het afweersysteem slecht functioneert, een verhoogde kans op acute pyelonefritis, omdat het vermogen om infecties te bestrijden bij hen is verzwakt.
Verschijnselen
Tot de eerste symptomen van acute pyelonefritis behoren hoofdpijn, moeheid en misselijkheid. De patiënt kan ook last hebben van plotseling opkomende pijn in de rug of in de zij (tussen de ribben en het bekken), vaak gepaard gaand met rillingen en braken. Andere symptomen van acute pyelonefritis zijn onder meer koorts, pijn bij het plassen of moeite met plassen, vaak moeten plassen en pus in de urine. Patiënten met ernstige acute pyelonefritis hebben vaak last van heftige rillingen (zelfs met klappertanden en zogenoemde koude rillingen), hoge koorts, braken, zweten en overmatige dorst. Bij kinderen die lijden aan acute pyelonefritis kan de urine troebel zijn of onaangenaam ruiken en zij kunnen pijn hebben bij het plassen.
Diagnose
De diagnose van acute pyelonefritis wordt gesteld aan de hand van de symptomen en een lichamelijk onderzoek van de patiënt. Daarnaast brengt microscopisch onderzoek van de urine de aanwezigheid van pus en bacteriën in de urine aan het licht. Met behulp van een bacteriekweek van de urine kan de ziekteverwekker worden geïdentificeerd en kan worden bepaald voor welk antibioticum deze gevoelig is. Echo- en röntgenonderzoek helpt bij het opsporen van anatomische afwijkingen die een aanleg voor acute pyelonefritis met zich meebrengen en veranderingen in de structuur van de nieren die het gevolg zijn van infectie.
Behandeling van pyelonefritis
Patiënten met ernstige, maar ongecompliceerde acute pyelonefritis krijgen via een infuus antibiotica toegediend ter behandeling van de infectie. Hiervoor is een kortdurende ziekenhuisopname noodzakelijk. Patiënten met hevige pijn krijgen analgetica (pijnstillers).
Complicaties
Complicaties van acute pyelonefritis treden op als de ziekte niet is ontdekt of niet is behandeld. Patiënten met achterliggende problemen met de urinewegen, zoals stenen, vesico-ureterale reflux of urineretentie (het onvermogen de blaas al dan niet volledig te ledigen) zijn ook vatbaar voor complicaties, omdat hierbij vaak terugkerende infecties optreden. De belangrijkste complicatie is ernstige schade aan de nieren met nierinsufficiëntie als gevolg.
Meer informatie
Informatie van het Nederlands Huisartsen Genootschap
nhg.artsennet.nl
Bjerklund Johansen, T. E. (2002), “Diagnosis and Imaging in Urinary Tract Infections”, Current opinion in urology, vol.12, no.1, pp.39-43.
Cotran, R. S., Kumar, V. & Robbins, S. L. (1994), The Kidney, Robbins Pathologic Basis Of Disease, 5th edn W.B. Saunders company, London.
Fowler, C. (2000), The Kidneys and Ureters, in: Russell, R. C. G, Williams, N. S. & Bulstrode, C. J. K. (eds.), Bailey & Love’s short practice of surgery, 23rd edn, Arnold, London.
Gilstrap, L. C. 3rd, & Ramin, S. M. (2001), “Urinary Tract Infections During Pregnancy”, Obstetrics and gynecology clinics of North America, vol.28, no.3, pp.581-591.
Nickel, J. C. (2001), “The Management of Acute Pyelonephritis in Adults”, The Canadian Journal of Urology, vol.8, Suppl.1, pp.29-38.
Roberts, J. A. (1999), “Management of Pyelonephritis and Upper Urinary Tract Infections”, The Urologic Clinics of North America, vol.26, no.4, pp.753-763.
Warren, J. W. (1997), “Catheter-Associated Urinary Tract Infections”, Infectious disease clinics of North America, vol.11, no.3, pp.609-622.