Acute buikvliesontsteking
Het buikvlies of peritoneum is een dun vlies dat de organen in de buikholte omgeeft en beschermt. Acute buikvliesontsteking is plotseling opkomende ontsteking van het buikvlies. Patiënten met acute buikvliesontsteking zijn erg ziek; ze hebben koorts en hevige buikpijn. De pijn kan zo hevig zijn dat ze moeite hebben met de minste of geringste beweging en dat zelfs diep ademhalen erg pijnlijk is.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Oorzaken
In de meeste gevallen wordt buikvliesontsteking veroorzaakt door een bacteriële infectie van het buikvlies. De infectie kan zich via verschillende routes naar het buikvlies verspreiden. De meest voorkomende oorzaken van acute buikvliesontsteking zijn darmperforatie (als gevolg van aandoeningen zoals appendicitis en diverticulitis), acute pancreatitis en postoperatieve infectie van de buikholte. Schimmels en virussen zijn zelden de oorzaak van een buikvliesontsteking. Mensen met nierinsufficiëntie die op peritoneale dialyse zijn aangewezen en mensen met ascites lopen een verhoogd risico op infectie van de vloeistof die zich tussen de twee lagen van het buikvlies bevindt en dus op acute buikvliesontsteking.
Verschijnselen van buikvliesontsteking
Meestal zijn de verschijnselen van buikvliesontsteking de verschijnselen van de onderliggende aandoening. Bij deze symptomen komen koorts en hevige buikpijn. De pijn kan zo hevig zijn dat de minste of geringste beweging al moeite kost. Patiënten ondervinden problemen als ze diep willen ademhalen en maken een heel zieke indruk. Soms is er sprake van braken, pijn in de lies en moeite met urineren.
Diagnose van buikvliesontsteking
De diagnose van buikvliesontsteking wordt gedeeltelijk gebaseerd op de klachten en op het lichamelijk onderzoek. Een lichamelijk onderzoek van de buik kan ondraaglijke pijn teweegbrengen. Echografie en een CT-scan van de buik helpen de oorzaak van de buikvliesontsteking te achterhalen. Peritoneale aspiratie helpt de diagnose te bevestigen en levert informatie over het micro-organisme dat de buikvliesontsteking heeft veroorzaakt. Bij dit onderzoek wordt een dunne naald via de huid in de buikholte gebracht en wordt het vocht opgezogen dat zich daar bevindt. Dit vocht wordt vervolgens in een laboratorium onderzocht, geanalyseerd en op kweek gezet. Een verhoogd aantal witte bloedcellen is het bewijs van een infectie.
Behandeling van buikvliesontsteking
De behandeling van buikvliesontsteking richt zich allereerst op het verbeteren van de algehele toestand van de patiënt. Via een infuus wordt extra vocht toegediend. Via de neus wordt een slang (sonde) in de maag gebracht. Daarmee wordt de maag- en darminhoud opgezogen zodat de darmen rust krijgen. Ook worden antibiotica en pijnstillers toegediend. Vervolgens richt de behandeling zich op de oorzaak van de buikvliesontsteking. Is een operatie hiervoor noodzakelijk, dan wordt de patiënt geopereerd zodra deze sterk genoeg is om een algehele narcose te doorstaan. Bij de operatie wordt, naast het verhelpen van de onderliggende oorzaak, de buikholte grondig onderzocht, gespoeld en drooggedept.
Complicaties van buikvliesontsteking
Verspreiding van de infectie naar het bloed (sepsis) en overlijden zijn de meest gevreesde complicaties van buikvliesontsteking als niet onmiddellijk medisch wordt ingegrepen. Zonder behandeling kan het pus zich in de buikholte ophopen en een abces vormen. De genezing kan gepaard gaan met de vorming van littekenweefsel en verklevingen. De infectie kan zich ook naar de lever verspreiden en leiden tot het ontstaan van een leverabces.
Meer informatie
Sittig, K.M, Rohr, M.D, & McDonald, J.C, (1997), Abdominal Wall, Umbilicus, Peritoneum, Mesenteries, Omentum and Retroperitoneum: Sabiston, D.C, Jr (Ed), Textbook of Surgery. The Biological Basis of Modern Surgical Practice, 15th Ed, W.B. Saunders, USA.
Runyon, B.A, & Hillebrand, D.J, (1997), Surgical Peritonitis and Other Diseases of the Peritoneum, Mesentery, Omentum, and Diaphragm in: Feldman, M, Scharschmidt, B. F, & Sleisenger, M. H, (Eds), Sleisenger & Fordtran’s Gastrointestinal and Liver Disease Pathophysiology/ Diagnosis/ Management, 6th Ed, W.B. Saunders, USA.
Thompson, J. 2000, 'The Peritoneum, omentum, mesentery & retro-peritoneal space', in: Bailey and Love’s Short Practice of Surgery, eds R.C.G. Russell, N.S. William and C.J.K. Bulstrode, 23rd edn, Arnold, London.
Sittig, K.M., Rohr, M.D. and McDonald, J.C. 1997, 'Abdominal wall, umbilicus, peritoneum, mesenteries, omentum and retroperitoneum', in: Textbook of Surgery. The Biological Basis of Modern Surgical Practice, ed. D.C. Sabiston Jr, 15th ed, W.B. Saunders, USA.
Runyon, B.A. and Hillebrand, D.J. 1997, 'Surgical peritonitis and other diseases of the peritoneum, mesentery, omentum, and diaphragm', in Sleisenger & Fordtran’s Gastrointestinal and Liver Disease Pathophysiology, Diagnosis, Management, eds M. Feldman, B.F. Scharschmidt and M.H. Sleisenger, 6th edn, W.B. Saunders, USA.
Nathens, A.B. 2001, 'Relevance and utility of peritoneal cultures in patients with peritonitis', Surgical Infections, vol. 2, no. 2, Summer, pp. 153-160 [Online], Available: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=12594870&dopt=Abstract.
Voinescu, C.G. and Khanna, R. 2002, 'Peritonitis in peritoneal dialysis', The International Journal of Artificial Organs, vol. 25, no. 4, April, pp. 249-260 [Online], Available: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=12027134&dopt=Abstract.