Urachuscyste
Een urachuscyste is een misvorming van de urachus. Een cyste is een met gas of een min of meer vloeibare stof gevulde holte. Van binnen is de holte bedekt met hetzelfde vliezige weefsel als het weefsel waaruit het zich heeft ontwikkeld. In de urachus kan zich een cyste vormen, maar dat gebeurt zelden. De verschijnselen van een urachuscyste kunnen zich daarna op elke leeftijd openbaren.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Oorzaken
Een urachuscyste ontstaat als de urachus zowel aan het uiteinde bij de navel als bij de blaas is afgesloten, maar daartussenin openblijft. Vanuit een urachuscyste ontwikkelt zich soms een abnormale verbinding met de navel (externe sinus) of – wat vaker voorkomt – met de blaas (interne sinus). Gewoonlijk is een urachuscyste klein, maar de omvang varieert en soms kan zo’n cyste een grote zwelling midden in de buik veroorzaken. Een urachuscyste bevat in de regel hetzij een dunne vloeistof (ook sereuze vloeistof genoemd) of een dikke, gel-achtige, kleverige vloeistof (mucoïde vloeistof). Deze vloeistof wordt afgescheiden door de cellen die de binnenwand van de cyste bekleden. De cyste kan ook gevuld zijn met cellen die van de eigen binnenwand zijn losgeraakt.
Verschijnselen
Kleine urachuscysten veroorzaken gewoonlijk geen verschijnselen, maar door een grote cyste kan de buik in het midden voelbaar gezwollen zijn. Een geïnfecteerde cyste leidt dikwijls tot pijn in de onderbuik; die pijn verergert als er op de betreffende plek wordt gedrukt. Patiënten met zo’n cyste zijn bovendien extra vatbaar voor urineweginfecties. Zij hebben pijn, moeite met plassen en een branderig gevoel bij het plassen. Als de urachuscyste in verbinding staat met de navel, kan daar vocht uit lekken.
Diagnose
Voor de diagnose van een urachuscyste zijn echografie en computertomografie (CT) de aangewezen onderzoeken. Hiermee kunnen de inwendige organen in beeld worden gebracht en over het algemeen ook de eventuele afwijkingen daarvan. Bij een urachuscyste helpen deze onderzoeken de plaats van die cyste te bepalen en na te gaan of er andere organen bij zijn betrokken.
Als de urachuscyste in verbinding staat met de blaas, kunnen radiologische onderzoeken plaatsvinden, bijvoorbeeld intraveneuze pyelografie (IVP) en mictie-cysto-urethrografie (MCUG). Met deze onderzoeken kunnen ook complicaties die door de urachuscyste zijn veroorzaakt, aan het licht worden gebracht. Het vocht in de cyste kan kristalliseren en kalkafzettingen vormen, die op röntgenfoto’s als ondoorzichtige vlekken zijn te zien. Intraveneuze pyelografie is een uitstekende manier om alle uitscheidingsorganen in beeld te brengen en een eventuele verstopping op te sporen. Doordat er dan ook contrastvloeistof in de cyste terechtkomt, is aan de hand van intraveneuze urografie te zien of er een abnormale verbinding bestaat tussen de urachuscyste en de blaas. Bij mictie-cysto-urethrografie (MCUG) bewijst uitstekende diensten bij het opsporen van afwijkingen van de urinewegen. Behalve een urachuscyste die met de blaas in verbinding staat, kan mictie-cysto-urethrografie ook een zogeheten open urachus (waarvan de uiteinden na de geboorte in verbinding blijven met respectievelijk de blaas en de navel) aan het licht brengen.
Een kijkonderzoek van de blaas (cystoscopie) is een invasief onderzoek dat soms wordt gedaan om de verbinding tussen een urachuscyste en de blaas te bestuderen. Via de urinebuis (urethra) of via een sneetje in de huid wordt een cystoscoop in de blaas ingebracht. Dat instrument is voorzien van een lensje dat de arts in staat stelt de binnenkant van de blaas rechtstreeks te zien en eventuele afwijkingen of defecten op te sporen.
Behandeling
Het vocht in een urachuscyste kan met een draineerbuis (die onder echografische geleiding wordt ingebracht) worden afgevoerd. De holte op deze manier lek prikken is een eenvoudige manier om een urachuscyste te behandelen. Dit gebeurt onder echografische begeleiding om de exacte plaats van de cyste te bepalen. Door de huid van de buik wordt een naald in de cyste gestoken. Hiermee wordt de vloeistof uit de cyste afgevoerd, waarna de holte in elkaar klapt. Deze behandelmethode heeft echter ook nadelen. Als de vloeistof uit de cellen aan de binnenwand van de holte zich weer ophoopt, zoals vaak het geval is, ontstaat een nieuwe urachuscyste. Patiënten zijn ook zeer vatbaar voor infecties en dan vult de urachuscyste zich met pus. In dat geval moet het pus worden afgevoerd en krijgen patiënten antibiotica. Na volledige genezing wordt het hele urachusweefsel operatief verwijderd.
Er zijn verschillende operatietechnieken mogelijk bij de behandeling van een urachuscyste. Voor een afdoende behandeling moet behalve al het afwijkende urachusweefsel ook een deel van de blaas operatief worden weggenomen, aangezien zo’n cyste dikwijls met de blaas in verbinding staat. Sommige chirurgen geven in dat geval echter de voorkeur aan een minder ingrijpende operatie, waarbij het overblijfsel van de urachus van de blaas wordt losgemaakt en alleen het urachusweefsel zelf wordt weggehaald. Een zware operatie wordt liever achter de hand gehouden voor hardnekkige gevallen met steeds terugkerende infecties. Uit cosmetische overwegingen wordt de navel bij een operatie gewoonlijk gespaard. Staat de urachuscyste echter in verbinding met de navel, dan moet ook deze worden verwijderd. In sommige ziekenhuizen wordt de laatste tijd gebruik gemaakt van een laparoscoop bij operatieve behandeling van afwijkingen aan de urachus. Bij gebruikmaking van dat instrument kan met een kleine incisie (insnijding) in de huid worden volstaan, waardoor de operatie minder invasief is. Gebleken is dat zulke operaties een beter resultaat hebben en dat er minder postoperatieve complicaties optreden.
Prognose
Bij een urachuscyste is de gebruikelijkste complicatie het herhaaldelijk optreden van urineweginfecties, vooral als de cyste in verbinding staat met de blaas. Deze infecties worden meestal veroorzaakt door bacteriën van het geslacht Staphylococcus. Soms barst een geïnfecteerde urachuscyste open en lekt de inhoud naar de blaas of de buikholte of door de navel naar buiten. De ernstigste complicatie treedt op als de inhoud van de geïnfecteerd cyste in de buikholte lekt, want dat kan leiden tot peritonitis (buikvliesontsteking), een ernstige situatie met de kans op veel complicaties. De ontsteking kan zich bijvoorbeeld tot de aangrenzende darmen uitbreiden en leiden tot het ontstaan van een enterofistel: een abnormale verbinding tussen de urachuscyste en de ontstoken darmen. In dat geval is snel medisch ingrijpen noodzakelijk.
Een grote urachuscyste kan soms de urinestroom belemmeren en daardoor ophoping van urine in de blaas veroorzaken. Het komt zelden voor dat zich kanker ontwikkelt in een urachuscyste. Na een licht letsel kan een urachuscyste soms bloeden.
Uit een cyste kan zich een kwaadaardig proces (kanker) ontwikkelen. Kanker van de urachus is een zeldzame aandoening, die zich bij jongvolwassenen kan voordoen.
Meer informatie
Informatie van de artsen van E-medicine
www.emedicine.com
(Engels) Cappele, O, Sibert, L, and Descargues, J, et al. (2001), “A Study of the Anatomic Features of the Duct of the Urachus”, Surgical And Radiologic Anatomy: SRA, vol.23, no.4, pp.229-235 (USA)
www.ncbi.nlm.nih.gov
(Engels) Yu, J.S, Kim, K.W, and Lee, H.J, et al. (2001), “Urachal Remnant Diseases: Spectrum of CT and US Findings”, Radiographics: A Review Publication Of The Radiological Society Of North America, Inc, vol.21, no.2, pp.451-461 (USA)
www.ncbi.nlm.nih.gov
(Engels) Cadeddu, J.A, Boyle, K.E, and Fabrizio, M.D, et al. (2000), “Laparoscopic Management of Urachal Cysts in Adulthood”, The Journal Of Urology, vol.164, no.5, pp.1526-1528 (USA)
www.ncbi.nlm.nih.gov
(Engels) Minevich, E, Wacksman, J, Lewis, A. G, et al, (1997), “The infected urachal cyst: primary excision versus a staged approach”, The Journal Of Urology, vol.157, no.5, pp.1869-1872 (USA)
www.ncbi.nlm.nih.gov
Gearhart, J.P, and Jeffs, R.D. (1992), Exstrophy Of The Bladder, Epispadias, And Other Bladder Anomalies, in: Walsh, P. C, Retik, A. B, and Stanley, T. A, et al, (eds) Campbell’s Urology, 6th ed, W. B. Saunders, Philadelphia.
Friedland, G.W, DeVries, P.A, and Nino-Murcia, M, et al. (1990), Congenital Anomalies Of The Urinary Tract, in: Friedland, G.W. (ed) Clinical Urography, 1st ed, W. B. Saunders Company, Philadelphia.