Torsio testis

De zaadbal (oftewel testikel, teelbal of testis) wordt omgeven door een vlies. Daarin kan hij gedraaid (getordeerd) raken. In dat geval is er sprake van de aandoening teelbaltorsie oftewel torsio testis.

Een draaiing (torsie) van de zaadbal kan veel pijn veroorzaken. Hierbij wordt de bloedvoorziening afgesneden waardoor de zaadbal onherstelbaar beschadigd kan worden.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

De zaadbal

De zaadbal produceert het geslachtshormoon testosteron, dat verantwoordelijk is voor de mannelijke secundaire geslachtskenmerken. Dat zijn lichamelijke kenmerken die zich pas ontwikkelen in de puberteit, zoals beharing, spierontwikkeling, vergroting van de uitwendige geslachtskenmerken en verlaging van de stem.

Normaal heeft een man twee zaadballen (testes). Deze ontwikkelen zich tijdens de zwangerschap in de onderbuik en dalen later in naar de balzak (scrotum). Bij de geboorte of tijdens het eerste levensjaar is de indaling voltooid. Via vliezen zijn de zaadballen stevig met de balzak verbonden.

Torsie

Torsie van een normale, volledig ingedaalde zaadbal komt niet vaak voor. Maar als het aan de orde is, dan vereist deze onmiddellijk medische hulp, zowel bij kinderen als bij volwassenen. Door de torsie kan de bloedtoevoer naar de zaadbal namelijk geblokkeerd raken. De zaadbal kan vervolgens afsterven door een gebrek aan zuurstof en voedingsstoffen.

Bilaterale torsie

Meestal treedt de torsie aan één kant (unilateraal) op. In zeldzame gevallen gebeurt dat aan beide zijden (bilateraal).

Oorzaken

Aangenomen wordt dat de zaadbal bij sommige kinderen ruimer in het omhulsel zit dan bij andere kinderen. Hoe meer ruimte, des te groter de kans op torsie.

Bij volwassenen ontstaan verbindingen tussen de zaadbal en zijn omhulsel. Hierdoor raakt de zaadbal stevig aan de balzak verankerd. Waarom er soms alsnog een torsie optreedt, is niet bekend.

Een torsie komt vooral voor in de leeftijd van 12 tot 24 jaar, meestal plotseling en in rust.

Symptomen torsio testis

Het meest voorkomende symptoom van de draaiing van de balzak is een plotselinge, hevige scherpe pijn aan de desbetreffende kant van de balzak. De pijn wordt veroorzaakt doordat de zaadbal geen zuurstof meer krijgt. Later straalt de pijn uit naar de lies en de onderbuik. Bijkomende symptomen kunnen zijn: misselijkheid en braken, buikpijn, en soms ook roodheid, zwelling of verdikking in de balzak.

Meestal zijn de klachten zo herkenbaar, dat zonder nader onderzoek besloten wordt tot een operatie.

Soortgelijke aandoeningen

Ook de appendix testis (een blaasvormig aanhangsel boven aan de zaadbal dat geen functie heeft) kan in een gedraaide positie terechtkomen. Dit is erg pijnlijk, maar minder ernstig dan een torsio testis.

Soms is er twijfel: is er sprake van een torsio testis of van een ontsteking aan de bijbal (epididymis)? De bijbal ligt aan de achterkant van de zaadbal naast de zaadstreng. Bij een ontsteking van de bijbal is de bijbal geïnfecteerd en ontstoken. Dit gaat ook gepaard met een pijnlijke zwelling van de balzak, maar die is meestal niet acuut ontstaan. Door de zaadbal voorzichtig op te tillen, is de diagnose te stellen: bij torsio testis is deze handeling uiterst pijnlijk, bij ontsteking aan de bijbal verlicht deze juist de pijn.

Bij twijfel kunnen een duplexonderzoek en scintigrafie duidelijkheid verschaffen. Met het duplexonderzoek wordt de bloedstroom naar de zaadbal onderzocht. Scintigrafie is een onderzoek waarbij de structuur van de zaadbal zichtbaar wordt gemaakt met een speciale radioactieve stof. In de praktijk wordt bij twijfel over het algemeen gekozen voor een operatie, vanwege het grote risico van een torsio testis.

Behandeling torsio testis

Torsio testis moet zo snel mogelijk worden behandeld. De kans dat de zaadbal kan worden gered, neemt namelijk aanzienlijk af als die langer dan 6 uur gedraaid blijft. De balzak kan ernstig worden beschadigd, waardoor de productie van spermacellen kan afnemen en daarmee de vruchtbaarheid.

De behandeling bestaat uit orchidopexie. Hierbij wordt de zaadbal teruggedraaid en aan de huid van de balzak vastgemaakt. Meestal wordt de andere, nog niet gedraaide, zaadbal ook vastgemaakt. De kans is namelijk groot dat ook deze zaadbal gedraaid zal raken. Wanneer er niet binnen 6 uur geopereerd wordt, kan de zaadbal afsterven. De zaadbal is dan verloren en moet verwijderd worden (orchidectomie).

Meer informatie

Patiënteninformatie van de Nederlandse Vereniging van Kindergeneeskunde
www.mijnkinderarts.nl/ziekten/geslachtsorganen-jongens/balzak-pijnlijk-gezwollen.htm

Informatie over torsio testis
www.teelbal.be/torsio_testis/

Belangrijke bronnen
Informatie over torsio testis
www.urolog.nl/urolog/php/patients.php?doc=testikel&&lng=nl