Teveel kalium in het bloed (hyperkaliëmie)
Kalium is een mineraal. In bijna alle voedingsproducten zit kalium. Het zit vooral in fruit en groenten, aardappelen, vlees, brood en melkproducten.
Dieetzout bevat vaak kalium in plaats van natrium. Het wordt gebruikt door mensen die minder keukenzout (natrium) willen innemen in verband met bijvoorbeeld hoge bloeddruk. Ook sommige broodsmeersels en gezondheidsdrankjes die met het oog op een hoge bloeddruk verkocht worden, zijn rijk aan kalium.
Deze tekst gaat over de oorzaken en behandeling van teveel kalium in het bloed.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Waar is kalium voor nodig?
Kalium speelt een rol bij het regelen van de vochthuishouding en de bloeddruk. Kalium verlaagt de bloeddruk. Ook is kalium nodig voor de geleiding van de prikkels langs de zenuwen en de werking van de spieren.
Dagelijkse hoeveel kalium
De Gezondheidsraad heeft geen aanbevolen hoeveelheden voor kalium opgesteld. Als iemand met gezonde nieren meer kalium binnenkrijgt dan nodig is, plast hij het teveel aan kalium uit. Of het verdwijnt het met de ontlasting.
Hyperkaliëmie
Als de kaliumspiegel in het bloed te hoog wordt, spreekt men van hyperkaliëmie.
Dit komt bijna nooit voor door inname van kalium met het eten, maar door ziekten of door het gebruik van medicijnen.
Oorzaken
Als kalium minder goed uitgeplast kan worden kan de kaliumspiegel stijgen. Dit kan bijvoorbeeld ontstaan door nierfalen. Daarbij zorgen bepaalde geneesmiddelen, zoals sommige plasmiddelen of ACE-remmers, voor het ontstaan van hyperkaliëmie. Ook als de bijnieren niet goed werken stijgt de kaliumspiegel.
Verschijnselen
Een licht verhoogde kaliumspiegel in het bloed hoeft geen verschijnselen te veroorzaken. Bij ernstige hyperkaliëmie kunnen hartritmestoornissen voorkomen.
Diagnose
Omdat er geen klachten zijn, wordt een hoog kaliumgehalte alleen gevonden bij bloedonderzoek. Bij het gebruik van geneesmiddelen die het kalium kunnen verhogen, wordt dan ook regelmatig bloedonderzoek gedaan.
Soms worden er afwijkingen op een hartfilmpje gezien (dat om andere redenen wordt gemaakt) die doen vermoeden dat het kaliumgehalte te hoog is.
Behandeling
De behandeling bestaat uit het omlaag brengen van de kaliumspiegel en eventueel de oorzaak aanpakken. Hoe snel gehandeld moet worden, hangt af van de hoogte van de spiegel. Bij ernstige hyperkaliëmie is snel medisch handelen noodzakelijk. Iemand zal dan vaak op de insensive care opgenomen worden. Via een infuus worden geneesmiddelen toegediend om de kaliumspiegel te laten dalen.
Bij een matige hyperkaliëmie zullen medicijnen gegeven worden die kalium binden. Dit kan zowel in poedervorm als in klysma’s.
Geneesmiddelen die het kaliumgehalte doen stijgen moeten worden gestopt of verminderd.
Mensen met een ernstig nierfalen of die een dialysebehandeling krijgen, krijgen vaak dieetadviezen met kaliumbeperking.
Complicaties
Hyperkaliëmie leidt tot hartritmestoornissen of een acute hartstilstand.
Meer informatie
Informatie van het Voedingscentrum
www.voedingscentrum.nl/kalium
Informatie over een kaliumbeperkt dieet
Kalium beperkt dieet">www.umcn.nl/Kaliumbeperktdieet
Kim, H.J. and Han, S.W. (2002), “Therapeutic Approach to Hyperkalemia”,
Nephron, vol. 92, Suppl 1, pp. 33-40.
www.ncbi.nlm.nih.gov
(Engelse) informatie
www.nlm.nih.gov/medlineplus
Singer, G.G. and Brenner, B.M. (2001), Fluid and Electrolyte Disturbances, in:
Braunwald, E., Fauci, A.S., Kasper, D.L., Hauser, S.L., Longo, D.L. and
Jameson, J.L. (eds), Harrison’s Principles of Internal Medicine, 15th ed, vol. 1,
McGraw-Hill, New York.