Structuur van de ruggenmergzenuwen

De ruggenmergzenuwen ontspringen aan het ruggenmerg. Een mens heeft 31 paar ruggenmergzenuwen, die naar de verschillende weefsels en organen van de ledematen en de romp lopen. Ruggenmergzenuwen zijn gemengde zenuwen: ze bevatten sensibele zenuwvezels en motorische zenuwvezels. Sensibele zenuwvezels geleiden prikkels van de zintuigen naar het ruggenmerg en uiteindelijk naar de hersenen. Motorische zenuwvezels zenden prikkels van de hersenen naar de spieren en andere weefsels.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Plaats van de ruggenmergzenuwen

De 31 paar ruggenmergzenuwen zijn ingedeeld in een aantal groepen. Op basis van de segmenten van het ruggenmerg waaraan ze ontspringen en de hoogte waarop ze dat doen, zijn ze genummerd.

Acht paar ruggenmergzenuwen ontspringen aan het halsmerg (nervi cervicales C1-C8). De volgende twaalf paar ontspringen aan het ruggenmerg ter hoogte van de borstkast (nervi thoracici T1-T12). Verder ontspringen er vijf paar ruggenmergzenuwen aan het ruggenmerg in de onderrug (nervi lumbales L1-L5) en vijf paar aan het heiligbeen (nervi sacrales S1-S5). Eén paar ruggenmergzenuwen ten slotte ontspringt bij het stuitbeen (nervi coccygei Co1).

Al deze ruggenmergzenuwen beginnen bij het ruggenmerg en treden uit door de ruimten tussen twee wervels (foramen intervertebrale), behalve het eerste paar en die ter hoogte van het heiligbeen. Het eerste paar ruggenmergzenuwen treedt uit tussen de schedel en de eerste halswervel. De zenuwparen uit het heiligbeen treden uit een bepaalde holte in het heiligbeen (foramen sacrale), omdat zo laag in de rug geen wervels meer zitten.

Structuur van de ruggenmergzenuwen

Alle ruggenmergzenuwen zijn gemengde zenuwen; ze bestaan uit zowel sensibele als motorische zenuwvezels. Alle 31 paar ontspringen aan het ruggenmerg en zitten met twee wortels (radices) vast aan het ruggenmerg: de voorwortel (radix ventralis) en de achterwortel (radix dorsalis). De voorwortel zit aan de voorkant van het ruggenmerg en de achterwortel aan de achterkant ervan. De achterwortel heeft een verdikking vlak bij het ruggenmerg, een verzameling zenuwcellen die het spinale ganglion wordt genoemd. De wortels van elke ruggenmergzenuw komen samen bij het foramen intervertebrale en gaan vervolgens verder als een gemengde ruggenmergzenuw. Deze zenuwen leggen een korte afstand af door een tussenwervelgat en splitsen zich vervolgens in twee grote takken en een kleine. De ene grote tak is de ramus ventralis, die naar voren loopt. De andere is de ramus dorsalis, die naar achteren gaat. De kleine tak loopt naar de wervels, de wervelligamenten, de vaten die de hersenvliezen van bloed voorzien en het ruggenmerg. De ruggenmergzenuwen kunnen nog andere takken vormen die een essentieel onderdeel vormen van het sympathische zenuwstelsel.

De ramus ventralis vormt zenuwvlechten (plexus) op verschillende hoogten in het lichaam: in de hals (plexus cervicalis), de onderrug (plexus lumbalis), ter hoogte van het heiligbeen (plexus sacralis) en het stuitbeen (plexus coccygeus). Dit houdt in dat verschillende zenuwbanen gebundeld zijn en zich later vertakken. Een voorbeeld hiervan is de plexus van de arm (plexus brachialis), die ter hoogte van de oksel ligt. In de loop van de arm verdeelt deze plexus zich onder andere in de verschillende zenuwen die de vingers laten bewegen of het gevoel verzorgen van de bovenarm.

Alle ruggenmergzenuwen hebben een specifiek huidgebied (dermatoom) dat ze innerveren (waar ze signalen naartoe en vandaan geleiden).

Afwijkingen in de structuur van de ruggenmergzenuwen

Een verstoorde ontwikkeling van het ruggenmerg kan leiden tot afwijkingen in de ruggenmergzenuwen.

• De ruggenmergzenuwen kunnen bekneld raken door uitpuiling van hersenvliezen en ruggenmerg via een abnormale opening in het wervelkanaal. Dit is bijvoorbeeld het geval bij meningomyelokèle. Deze aandoening wordt gekenmerkt door een gebrekkige ontwikkeling van de wervels en de hersenvliezen.
• Ook de wortels van de ruggenmergzenuwen kunnen zich afwijkend ontwikkelen. Ze kunnen samengroeien, een abnormale verbinding met elkaar aangaan of met de verkeerde wortel samengroeien.
• Abnormale weefselgroei (tumor) van de ruggenmergzenuw kan samendrukking van de zenuw veroorzaken. Dit kan weer leiden tot een schwannoom of een neurofibroom.

Meer informatie

Informatie over perifere zenuwen
www.nvvn.org

Informatie over het ruggenmerg
nl.wikipedia.org/wiki/Ruggenmerg

(Engels) Informatie over en afbeeldingen van de spinale zenuwen (USA)
www.unm.edu

Drake, R.L., Vogl, W. and Mitchell, A.W.M. (2005), Gray’s Anatomy for Students, Elsevier Churchill Livingstone, London.

Marieb, E.N. (1998), Human Anatomy & Physiology, 4th ed, Benjamin/Cummings Publishing Company, California.

Seeley, R.R., Stephens, T.D. and Tate, P. (2000), Anatomy & Physiology, 5th ed, McGraw-Hill, Boston.

Tortora, G.J. and Grabowski, S.R. (2003), Principles of Anatomy & Physiology, 10th ed, John Wiley & Sons, New York.

Waugh, A. and Grant, A. (2001), Ross and Wilson Anatomy and Physiology in Health and Ilness, Harcourt Publishers, London.