Stemmingswisselingen bij jongeren

Jongeren in de puberteit hebben te maken met veranderingen op allerlei gebieden. Dat kan verschillende emoties veroorzaken, zoals zich vervelend, angstig, verdrietig, prikkelbaar of lusteloos voelen. Iemand kan een baaldag hebben waarop niets deugt en alles in het honderd loopt, of langere tijd in een dip zitten. En vervolgens meemaken dat de lucht plotseling opklaart, hij zich zelfverzekerd voelt, vrolijk is en zelf niet begrijpt waarom hij zich de vorige dag zo hopeloos vervelend voelde. Zulke omslagen in emoties worden stemmingswisselingen genoemd.

Bij de meeste mensen duurt een slecht humeur maar kort. Maar jongeren lijken veel vaker last te hebben van buien en stemmingswisselingen.

Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen

Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!

• Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
• Online beeldbellen met een huisarts
• Stuur een foto mee van uw klacht
• Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
• Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar

Download Dokter Appke

Oorzaken stemmingswisselingen bij jongeren

Er zijn verschillende oorzaken voor stemmingswisselingen bij jongeren. Deze liggen op zowel biologisch, psychisch als sociaal gebied.

• Stemmingswisselingen kunnen voor een deel worden verklaard door veranderingen in de hormoonhuishouding. Deze komen vooral voor tijdens de puberteit en adolescentie. Hormonen zijn complexe chemische stoffen, die door klieren worden geproduceerd en door het lichaam verspreid. Deze hormonen zorgen ervoor dat het lichaam van een jongen verandert in dat van een man, en van een meisje in het lichaam van een vrouw. Door deze lichamelijke veranderingen gaat iemand zichzelf en zijn lichaam anders bekijken. De hormonale veranderingen kunnen er ook voor zorgen dat iemand vaker en heftiger emotioneel reageert op bepaalde situaties.
• Jongeren nemen afscheid van hun kindertijd. Ze worden zelfstandiger, gaan hun eigen keuzes maken en bedenken wat ze later willen worden. Ze zijn op zoek naar een eigen identiteit, wie ze zijn en wie ze willen zijn. De zoektocht daarnaar kan leiden tot onzekerheid en faalangst. Soms zorgt het ervoor dat iemand zich afzet tegen oude regels om zo meer vrijheid te krijgen.
• De band met de ouders wordt wat losser en vrienden worden erg belangrijk. Iemand krijgt vaak voor het eerst een intiemere relatie met een vriend of vriendin. Dit kan zorgen voor schaamtegevoelens en onzekerheid.

Hormonen

De puberteit begint meestal tussen de tien en veertien jaar. Tijdens de puberteit maken jongeren een periode van snelle groei en lichamelijke verandering door. Deze processen worden aangestuurd vanuit het deel van de hersenen dat de hypothalamus wordt genoemd.

In de hypothalamus wordt een kettingreactie van hormonen in gang gezet, die uiteindelijk de geslachtsklieren activeert (de testikels bij jongens en de eierstokken bij meisjes). Deze beginnen te groeien en gaan na korte tijd zelf grote hoeveelheden hormonen produceren. De mannelijke geslachtshormonen worden androgenen genoemd (testosteron en androsteron). De belangrijkste vrouwelijke geslachtshormonen zijn progesteron en oestrogeen.

De geslachtshormonen regelen de opvallende veranderingen die in de puberteit plaatsvinden. Ze dragen ertoe bij dat iemand in korte tijd een stuk langer en zwaarder wordt en dat het oksel- en schaamhaar gaat groeien.

Humeurig worden door hormonen

Sommige van deze hormonale veranderingen leiden er mede toe dat iemand onafhankelijk wil worden. Ze ondersteunen het proces van zelfstandig willen worden, zodat iemand zijn eigen keuzes maakt, uit huis gaat wonen en een eigen identiteit ontdekt. Bij jongens neemt gewoonlijk de agressie toe.

Hieruit komt ook vaak een natuurlijke drang voort om aan te schoppen tegen alles wat gezag heeft, zoals ouders, leraren en de politie. Tenminste wanneer iemand vindt dat dat gezag hem in zijn vrijheid beperkt. Als iemand op een bepaalde manier wil leven en anderen daartegen zijn, leidt dat tot een conflict. Iemand kan zich hierdoor verward of humeurig gaan voelen, maar voor een deel is dat gevoel te wijten aan de chemische veranderingen in iemands lichaam.

Ook het brein kan directe invloed hebben op iemands stemming. Tegenwoordig wordt gedacht dat het brein voortdurend verandert, omdat er steeds nieuwe verbindingen tussen de hersencellen tot stand komen en andere verbindingen verdwijnen. Iemands stemming en gedrag worden beïnvloed totdat de verbindingen goed zijn. Het is heel goed mogelijk dat iemands humeur en zijn besluiteloosheid, vergeetachtigheid en onberekenbaarheid het gevolg van deze veranderingen in de hersenen zijn.

Die stemmingswisselingen gaan vrijwel zeker over. In de meeste gevallen groeit iemand er vanzelf overheen, gaat de hormonale wervelwind weer liggen en accepteren zijn ouders hem als een volwassene.

Behandeling stemmingswisselingen bij jongeren

De puberteit is over het algemeen een tijd van onzekerheid, verwardheid, identiteitsproblemen, prikkelbaarheid en angst voor de toekomst. De meeste jongeren kunnen deze problemen goed overzien. Tussen de buien door functioneren ze goed en is er veel waar ze van genieten.

Het kan prettig zijn om hierover te praten met (vooral wat oudere) vrienden en kennissen, leraren en ouders. Het hoofd koel houden en de dingen in perspectief zien, kunnen helpen om de stemmingswisselingen te verminderen.

Als de stemmingswisselingen zo overheersend zijn dat ze iemands plezier in het leven bederven, is het verstandig om hierover met de huisarts of vertrouwenspersoon op school te praten. Artsen zien vaker jongeren die lijden onder hun stemmingswisselingen. Het kan iemand helpen als hij hoort dat dergelijke buien niet abnormaal zijn.

Soms is er meer aan de hand dan de normale stemmingswisselingen, zoals een depressie. De huisarts kan dan helpen of hij kan een therapeut aanraden.

Meer informatie

Site voor jongeren vanaf 16 jaar die last hebben van somberheid
www.gripopjedip.nl/nl/Home/

Multiculturele jongerenwebsite met informatie over depressieve gevoelens en wat iemand daar zelf aan kan doen
www.depri-en-dan.nl

Informatieve website voor jongeren
www.mindyourownlife.nl

Website voor jongeren waar je online kunt praten over allerlei onderwerpen
www.pratenonline.nl/jongeren

Website met informatie voor jongeren over depressie
www.overjekop.nl

Informatie van het Nederlands Jeugd Instituut over angst- en stemmingsproblemen
www.nji.nl/Angst--en-stemmingsproblemen