Oogletsel en sport

Oogletsels kunnen uiteenlopen van een hinderlijk vuiltje onder het ooglid tot een doorboring (perforatie) van de oogbol met blijvende blindheid.
In 30% van de gevallen wordt oogletsel thuis opgelopen, 30% op het werk of op school en in de overige 30% tijdens sport en spel.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Waar heb ik last van?

De meest voorkomende klachten na het oplopen van een oogletsel zijn:

• pijn;
• wazig of slecht zien;
• tranen;
• last van het licht (lichtschuwheid);
• samenknijpen van de oogleden (blepharospasmus).

Soorten oogletsels

Voorwerp in het oog
Tijdens het sporten kan een vuiltje of een voorwerp in het oog terecht komen, zoals een zandkorrel, een stofdeeltje, een tak van een boom, een vinger van een tegenstander of een bal. Soms is nog een vuiltje op het hoornvlies zichtbaar zijn en soms een kras of beschadiging. De behandeling bestaat uit het verwijderen van het vuiltje van het hoornvlies of onder het ooglid met een wattenstaafje of een speciaal instrument. Vervolgens wordt zo nodig een oogzalf en een oogverband aangebracht.

Hoornvliesbeschadiging (cornea erosie)
Een vuiltje of voorwerp in het oog kan aanleiding geven tot een oppervlakkige beschadiging van het hoornvlies. Dit wordt ook wel cornea erosie genoemd. De klachten die hierbij optreden zijn irritatie, tranen, samenknijpen van de oogleden en pijn. De behandeling bestaat uit oogzalf en een oogverband.
In de meeste gevallen geneest het oog goed van een dergelijke beschadiging.

Oogkneuzing (contusio bulbi)
Contusio bulbi, ook wel oogkneuzing of oogschudding genoemd, ontstaat als het oog met kracht geraakt wordt door bijvoorbeeld een vuist, een elleboog, een stick of een bal. Bij balsporten geeft een kleine bal vaak meer schade dan een grote bal omdat een grote bal wordt tegengehouden door de botten van de oogkas.
De gevolgen van een oogkneuzing variëren van een oppervlakkige verwonding met een gevoelig oog tot veel inwendige schade met blijvende vermindering van het gezichtsvermogen.
Klachten passend bij een oogkneuzing zijn lichtschuwheid, tranen, samenknijpen van de oogleden en pijn. Het gezichtsvermogen (de visus) kan verminderd zijn door vochtophoping rond het hoornvlies of door een bloeding in het oog.
Bij onderzoek kan een vervormde pupil zichtbaar zijn. De arts kan met een speciaal oogonderzoek (fundscopie) afwijkingen op het netvlies zien die passen bij een bloeding in het oog. Na verloop van tijd kan zich staar ontwikkelen in de lens (traumatisch cataract).
De behandeling is gericht op rust van het oog waarbij soms oogdruppels en een oogverband gebruikt worden. Bukken en tillen moeten worden vermeden.
Binnen een week zullen de meeste verschijnselen verdwijnen.
Bij ernstiger letsel is rust niet afdoende en zal de oogarts operatief moeten ingrijpen.

Scheur in het ooglid (ooglidruptuur)
Tijdens contactsporten is er kans op het oplopen van een scheur in het ooglid. Bij een scheur in het onderste ooglid kan ook een traankanaaltje beschadigd. Een ooglidscheur moet vaak gehecht worden.

Perforatie van het oog (doorboring)
Kleine scherpe voorwerpen, bijvoorbeeld een glassplinter van een gebroken brillenglas, kunnen het oog doorboren. Door deze perforatie is er een open verbinding met de buitenlucht ontstaan. Klachten na een perforatie zijn pijn, slecht zien, aflopen van bloed of oogvocht en het gevoel dat er iets in het oog zit. De pijn hoeft niet altijd op de voorgrond te staan. Soms is er opvallend weinig aan het oog te zien, terwijl de inwendige schade groot is.
Bij onderzoek is er een vervorming van de pupil zichtbaar en vaak een bloeding in het oog. Een operatie is noodzakelijk om de perforatie te herstellen.

Breuk van de oogkas (orbitafractuur)
Zie hiervoor het artikel over breuken in het gezicht.

Wat kan ik zelf aan een oogblessure doen?

Eenvoudige oogproblemen, zoals een vuiltje in het oog, kunnen vaak makkelijk zelf worden opgelost. Wanneer, na een klap op het oog, gezichtsvermogen en oogbewegingen intact zijn en de pijn niet al te hevig is, kan meestal wel even worden gewacht op spontane verbetering. Bij twijfel is echter deskundig advies van een arts nodig.
De eerste hulp bij oogblessures bestaat uit de volgende stappen:

• Bekijk het oog eerst goed, zonder het aan te raken.
• Vraag of het zien nog goed is. Verwijs door naar een arts als dat niet het geval is.
• Druk niet op het oog.
• Dien geen zalf of druppels toe.
• Geef geen aspirine, gebruik geen alcohol.
• Bij verwijzing naar een arts is het belangrijk het oog te beschermen. Het beste gaat dit met een speciaal plastic oogkapje. Als alternatief kan een bekertje of glas over het oog worden geplaatst. Plaats geen gaasje of drukverband op het oog.

Hoe kan ik een oogblessure voorkomen?

De ogen kunnen beschermd worden met een speciale (sport)bril van polycarbonaat. Oogbescherming in de sport is al gebruikelijk bij hockeykeepers en catchers bij honkbal. Oogbescherming bij balsporten als squash en tennis valt zeker te overwegen, vooral bij mensen met een lui oog, met hoge bijziendheid of uitpuilende ogen en na oogoperatie.

Meer informatie

Informatie over oogletsels bij sport
www.sportzorg.nl

Informatie over oogletsels van het oogcentrum Deventer
www.oogartsen.nl

Leerboek Praktische oogheelkunde, J.S. Stilma & Th. B. Voorn (Bohn Stafleu van Loghum)