Levensfasen - Middelbare leeftijd
De middelbare leeftijd is de levensfase tussen het veertigste en vijfenzestigste jaar. Deze periode wordt vaak gekenmerkt door het evalueren van de beslissingen die in de jonge volwassenheid zijn genomen. Het gaat om keuzes op het gebied van relaties, werk en het leven in het algemeen.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Lichamelijke veranderingen
Op middelbare leeftijd ondergaan mensen vele lichamelijke veranderingen. Zo worden tekenen van veroudering zichtbaar en beginnen lichamelijke kracht en uithoudingsvermogen langzaam af te nemen.
Een van de grote veranderingen in het leven van een vrouw van middelbare leeftijd is de menopauze of overgang. Deze gaat gepaard met hormonale schommelingen die allerlei verschijnselen en ongemakken kunnen veroorzaken. Bij mannen van middelbare leeftijd zou een zogenaamde andropauze optreden die net als de menopauze wordt gekenmerkt door een daling van hormonen. De andropauze zou echter een geleidelijker verlopend proces zijn dan de menopauze. In de wetenschap wordt het optreden van een andropauze omstreden.
Ondanks de tekenen van veroudering zijn de meeste mensen van in de vijftig en zestig lichamelijk nog vrij fit en sterk. Ze hebben echter wel een groter risico op gezondheidsproblemen als hartaandoeningen, suikerziekte, bepaalde soorten kanker en gewrichtsproblemen.
Verstandelijke ontwikkeling
De verdere ontwikkeling of juist achteruitgang van de verstandelijke vermogens op middelbare leeftijd wordt grotendeels bepaald door opleiding, training, lichamelijke inspanning en complexiteit van de omgeving.
Anders dan tieners redeneren volwassenen niet vanuit vooronderstellingen, maar binnen de beperkingen van het werkelijke leven. Dit wordt realistisch denken genoemd. Op de middelbare leeftijd verbetert ook de keuzevaardigheid en wordt meer rekening gehouden met verplichtingen naar anderen voordat een besluit wordt genomen.
Waarschijnlijk nemen bepaalde intellectuele functies van volwassenen op middelbare leeftijd met de jaren af. Hieronder valt het vermogen tot abstract denken, zoals het kunnen oplossen van niet-verbale puzzels en nieuwe logische problemen. Daar staat tegenover dat bijvoorbeeld het vermogen tot verbaal redeneren vaak toeneemt. Hierbij maakt men gebruik van vergaarde kennis en woordenschat.
Volwassenen zijn in hun jonge jaren meestal creatiever of vindingrijker en worden nadenkender naarmate zij ouder worden. Wiskundigen, wetenschappers en dichters zijn daarom meestal op hun best als zij in de twintig of dertig zijn. Historici, filosofen en prozaschrijvers blinken juist uit als zij in de veertig, vijftig en zestig zijn.
Emotionele en sociale ontwikkeling
Volwassenen die de middelbare leeftijd hebben bereikt, gaan de beslissingen evalueren die zij in de jonge volwassenheid hebben genomen met betrekking tot werk, partner, relaties, kinderen en persoonlijke doelen.
Bij mensen die het gevoel hebben succesvol te zijn geweest in hun carrière en in hun persoonlijk leven, ontstaat een sterk besef van zogenaamde generativiteit. Dit houdt in: de zorg voor het vormen en leiden van de volgende generatie. Er wordt verondersteld dat mensen hiertoe komen als zij de eerdere taken van de volwassenheid hebben afgerond. Pas als zij een stabiele identiteit hebben verworven en duurzame relaties en vriendschappen zijn aangegaan, zijn ze in staat om de cirkel van aandacht en zorg wijder te trekken en zich in te zetten voor de toekomst van de mensheid. Een generatieve volwassene is productief en betrokken bij de voorbereiding van de volgende generatie voor een leven in de maatschappij.
Degenen die het niet lukt generatief te zijn, krijgen in deze fase vaak een gevoel van stagnatie en desinteresse. Vaak worden deze mensen egocentrisch en hebben de neiging zich af te sluiten voor anderen, waardoor ze in een isolement terecht kunnen komen.
Intieme relaties vormen een belangrijk onderdeel van het volwassen leven. De tevredenheid in een vaste relatie hangt grotendeels af van de ‘verenigbaarheid’ van de partners: een relatie heeft een grotere kans op succes als de partners overeenkomende verwachtingen en voorkeuren hebben.
Een belangrijke taak op middelbare leeftijd is nog altijd het ouderschap. Wanneer de eventuele kinderen groot zijn en het ouderlijk huis verlaten vanwege studie of werk, kunnen dubbele gevoelens optreden. Aan de ene kant kunnen ouders last krijgen van het 'lege-nest-syndroom', verdriet dat ouders kunnen voelen wanneer de kinderen zijn vertrokken. Aan de andere kant krijgen ouders dan meer tijd voor zichzelf en voor elkaar, zodat zij elkaar vaak meer nabijstaan en meer tijd samen doorbrengen. De nieuwe vrije tijd kan worden gebruikt om een eigen plan te trekken, wat voorheen vaak niet mogelijk was. Daarnaast zijn grootouders tegenwoordig vaak zeer actief betrokken bij de verzorging van hun eventuele kleinkinderen.
Op middelbare leeftijd gaan mensen ook anders tegen hun loopbaan aankijken. Ze hebben in hun werk meestal een vaste plek verworven en stijgen niet verder op de carrièreladder. Tegen de tijd dat het pensioen nadert moet worden nagedacht over een nieuwe invulling van hun vrije tijd.
Aan het einde van deze levensfase gaan volwassenen meestal ruimer denken en hebben minder moeite met het aanvaarden van andermans gezichtspunten. Ze worden inschikkelijker ten aanzien van andere mensen en hun ideeën. Ze beginnen zich meer en meer te realiseren dat er een einde aan het leven komt en maken zich minder druk over zaken als voorheen. Op het einde van de middelbare leeftijd hebben de meeste volwassenen een zekere wijsheid verworven en zijn in staat zorgelozer te genieten van het leven.
Factoren die de ontwikkeling op middelbare leeftijd beïnvloeden
Op middelbare leeftijd kunnen mensen worden geconfronteerd met problemen op gebied van onder meer gezondheid, werk, de vaste partner en ouderschap. In deze periode kan een midlifecrisis ontstaan waarna, na herwaardering van de huidige situatie, een beslissing wordt genomen om ofwel op de oude voet door te gaan of te beginnen aan een nieuwe loopbaan, relatie of leefwijze.
Mensen kunnen zich in deze levensfase, met zowel de zorg voor hun kinderen als voor hun ouder wordende ouders, ingeklemd voelen tussen de oudere en de jongere generatie. Andere vraagstukken die in verband met ouderschap in deze levensfase belangrijk kunnen zijn, betreffen de puberteit van hun kinderen, het 'lege-nest-syndroom', grootouderschap en laat ouderschap.
Sommige mensen zijn erg gevoelig voor de stressfactoren die werk, relatie en ouderschap met zich meebrengen. Dit kan ertoe leiden dat zij op middelbare leeftijd niet hebben bereikt wat zij wilden, zowel in sociaal opzicht als wat hun werk betreft. Dit kan vervolgens een verminderde productiviteit, ontevredenheid en isolement tot gevolg hebben. De meeste mensen hebben echter ondanks alle tegenslagen in hun leven toch voldoende veerkracht om zich te herstellen. Dit houdt in belangrijke mate verband met persoonlijkheidsfactoren, het vermogen stress de baas te worden en een sterk sociaal netwerk.
Mensen die het vermogen hebben om toenemende eisen het hoofd te bieden, hebben meestal het gevoel een productief en gelukkig mens te zijn. Zij kunnen dan een bevredigender en sociaal geïntegreerd, productief leven leiden, en actief betrokken zijn bij de voorbereiding van de volgende generatie op een leven in de maatschappij.
Meer informatie
Informatie over levensfasen
http://nl.wikipedia.org/wiki/Levensfase
Informatie over volwassenheid
http://nl.wikipedia.org/wiki/Volwassene
http://nl.wikipedia.org/wiki/Middelbare_leeftijd
Beardslee, W.R. and Vaillant G. (1997), Adult Development, in: Tasman, A., Kay, J. and Lieberman, J.A. (eds), Psychiatry, vol.1, W.B. Saunders, Philadelphia. (Engels)