Hersenoedeem

Bij hersenoedeem wordt het hersenvolume groter door ophoping van water in of buiten het hersenweefsel. Deze vochtophoping kan verschillende oorzaken hebben.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaken

Meestal ontstaat hersenoedeem door een onderliggende aandoening zoals:

• Een verminderde doorbloeding van de grote hersenen (cerebrale ischemie).
• Een reactie op geneesmiddelen.
• Hoofdletsel.
• Het syndroom van Reye.
• Goed- of kwaadaardige gezwellen.
• Een sterke stijging van de bloeddruk (maligne hypertensie).

Hersenoedeem komt ook voor bij bergbeklimmers die te snel naar grote hoogten stijgen. Dit wordt dan acute hoogteziekte genoemd. Het gevolg is ophoping van water in het hersenweefsel of een hogere bloeddruk in de vaten die de hersenen van bloed voorzien.

Symptomen van hersenoedeem

Hersenoedeem kan in het begin weinig klachten geven. Als de vochtophoping toeneemt, zullen er steeds meer klachten ontstaan. De volgende symptomen kunnen voorkomen:

• Hoofdpijn.
• Bewustzijnsverminderingen.
• Misselijkheid.
• Braken.
• Kortademigheid.
• Gedragsveranderingen.
• Geheugenverlies.
• Bewusteloosheid of coma (in ernstige gevallen).

Diagnose

De diagnose wordt gesteld op basis van het verhaal van de patiënt, de medische voorgeschiedenis en de symptomen. Ook vinden lichamelijk en aanvullend onderzoek plaats. Zo kunnen CT- en MRI-scans, röntgenfoto’s en bloed- en urineonderzoeken onderliggende oorzaken aantonen die vochtophoping in de hersenen hebben veroorzaakt. Soms is een lumbaalpunctie nodig.

Behandeling van hersenoedeem

De behandeling is afhankelijk van de oorzaak van de vochtophoping:

• Een verhoogde bloeddruk wordt bijvoorbeeld behandeld met plasmiddelen (diuretica) en andere bloeddrukverlagende middelen.
• Bijnierschorshormonen (corticosteroïden) werken ontstekingsremmend en verminderen de vochtophoping in het hersenweefsel.
• Gezwellen kunnen door een operatie worden verwijderd.

Prognose

De vooruitzichten bij hersenoedeem zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de reactie op de behandeling.

Als de druk snel verlaagd kan worden, blijft er meestal weinig schade over.

Als de hersenen te veel opzwellen, moet de patiënt met spoed behandeld worden om te voorkomen dat de hersenen uitstulpen via het achterhoofdsgat. Hierbij komen de hersenen in het achterhoofdsgat klem te zitten. De hersenen kunnen dan afsterven. Dit is een levensbedreigende complicatie, waarbij iemand meteen in het ziekenhuis opgenomen moeten worden.

Meer informatie

Informatie over het verwijderen van een gezwel
hersentumor.nl/neurochirurgie/begeleiding-van-de-patient

Informatie over hersenoedeem
www.oncoline.nl/hersenoedeem&richtlijn

Informatie over hoogteziekte en hersenoedeem (Engelstalig)
www.nlm.nih.gov/medlineplus/acute mountain sickness