Glasvochtloslating

Het glasvocht is een geleiachtige structuur die de binnenkant van het oog opvult. Met het ouder worden neemt de elasticiteit van de vezels in het glasvocht af waardoor de substantie gaat krimpen. Het glasvocht zit aan de achterzijde van het oog vast aan het netvlies. Tijdens het krimpproces laat het glasvocht los van het netvlies. Dit wordt glasvochtloslating genoemd en is een natuurlijk proces. Er wordt ook gesproken over achterste glasvochtmembraanloslating.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaken

Bij jonge mensen wordt de gehele inhoud van de oogbol achter de lens opgevuld met een soort gelei die we glasvocht noemen. Het glasvocht zit aan de achterzijde vast aan het netvlies dat de binnenwand van het oog bekleedt en waarin de kegeltjes en staafjes. Als men ouder wordt, verandert de samenstelling van het glasvocht geleidelijk, waardoor de geleiachtige substantie inkrimpt. Aangezien de glasvochtruimte even groot blijft, komt het glasvocht aan de achterzijde geleidelijk los van het netvlies te liggen. Wanneer het glasvocht voor een deel los is gekomen van het netvlies, oefent het een trekkracht uit op het deel van het netvlies waarvan het nog niet is gescheiden.

De ruimte tussen glasvocht en netvlies wordt opgevuld met vocht, het zogenaamde vervloeide glasvocht. Dit proces noemen we een achterste glasvocht(membraan)loslating, wat niet moet worden verward met een netvliesloslating. Een glasvochtloslating is een natuurlijk verouderingsproces dat meestal vanaf de leeftijd van 50 tot 60 jaar optreedt. Bij mensen die bijziend zijn, komt dit proces vaak eerder op gang.

Verschijnselen

Meestal veroorzaakt een glasvochtloslating klachten van bewegende vlekken zoals spinnetjes of bolletjes. De vlekken bewegen mee in de richting van de oogbeweging en blijven wanneer het oog stil staat nog even nabewegen. Op de momenten dat het glasvocht aan het netvlies trekt, kunnen er lichtflitsen optreden.

Belangrijk is dat bij een glasvochtloslating het zicht normaal gesproken niet slechter wordt. Aangezien het glasvocht en het netvlies geen pijngevoel hebben (er lopen geen gevoelszenuwen door), brengt glasvochtloslating geen pijn met zich mee.

Bewegende vlekken
In het glasvocht komen vezels (draadachtige structuren) voor. Jonge mensen zien deze meestal niet. Bij het ouder worden, veranderen de vezels van structuur en vormen verdichtingen. Dit kan in het beeld te zien zijn dobberende of zwevende sliertjes, spinragjes en soms als bolletjes. Ze zijn het best zichtbaar wanneer u naar een strak blauwe lucht of naar een wit plafond kijkt. Deze bewegende deeltjes worden mouches volantes (letterlijk: bewegende vliegen) genoemd. Ze kunnen hinderlijk zijn, maar zijn niet ernstig. Mouches volantes kunnen ook voorkomen bij een glasvochtbloeding en bij overige glasvochttroebelingen.

Na een glasvochtloslating kan dit verschijnsel toenemen, omdat het glasvocht dan veel beweeglijker is en bovendien door het inkrimpen meer verdichtingen bevat. Een dergelijke verdichting kan ook leiden tot een bewegende vlek, meestal één per oog maar soms meerdere. In sommige gevallen worden veel donkere vlekken of slierten gezien. Dit kan het geval zijn wanneer het glasvocht aan een bloedvaatje heeft getrokken en het bloedvaatje is gebarsten.

Lichtflitsen
Wanneer tijdens het proces van loslating van het glasvocht aan het netvlies wordt getrokken, krijgt het netvlies op die plaats een abnormale prikkel. Die mechanische prikkel van de kegeltjes en staafjes wordt in de hersenen “geregistreerd” als een lichtflits. Het is vergelijkbaar met sterretjes zien na een stomp op het oog.

Diagnostiek

Een glasvochtloslating wordt door de oogarts vastgesteld op basis van het typische klachtenpatroon (plots bewegende vlekken zien, al dan niet gepaard met lichtflitsen) en na het verrichten van bepaalde onderzoeken:

• Onderzoek van de gezichtsscherpte op afstand (visus).
• Met een oogfundusonderzoek (oogspiegelonderzoek) kan de oogarts, na het verwijden van de pupil met oogdruppels, het netvlies bekijken. Met name de zijkant (periferie) van het netvlies wordt onderzocht, omdat eventuele scheurtjes in het netvlies meestal hier ontstaan. Om het netvlies in detail te kunnen onderzoeken, wordt vaak een driespiegelcontactglas op het oog gezet, na het verdoven van het oog met druppeltjes. Dit contactglas heeft een aantal kleine spiegeltjes die het de oogarts mogelijk maken het netvlies tot in de uiterste hoekjes te bekijken.

Behandeling

De meeste gevallen glasvochtloslating verlopen ongecompliceerd en hoeven niet behandeld te worden. Soms echter trekt het glasvocht zo hard aan het netvlies dat er beschadigingen zijn opgetreden die behandeld moeten worden.

In de volgende situaties is behandeling nodig:

• Scheurtjes of gaatjes in het netvlies Indien deze bij onderzoek gevonden worden en het netvlies nog niet los heeft gelaten, kan laserbehandeling voorkomen dat het netvlies loskomt.
• Bij duidelijk aantoonbare zwakke plekken in het netvlies Indien de oogarts zwakke plekken ontdekt bij het onderzoek van het netvlies, kan hij besluiten om het netvlies op deze plaats met laserbehandeling aan de onderlaag vast te zetten. Dit vermindert de kans dat als gevolg van de trekkracht van het glasvocht, het netvlies op die plaats zal scheuren.
• Bij een netvliesloslating Zodra het netvlies loskomt van zijn onderlaag, heeft laser geen effect meer en is een operatie nodig om het netvlies terug op zijn plaats te krijgen en blindheid te voorkomen. Indien de macula nog aanliggend is of nog maar heel recent heeft losgelaten, moet zo snel mogelijk geopereerd worden.
• Bij zeer storende vlekken die het beeld ernstig hinderen. Als gevolg van het losgelaten glasvocht ontstaan bewegende vlekken in beeld. Zeker wanneer de vlekken veel licht tegenhouden en in het midden van het beeld zweven, kunnen ze zeer hinderlijk zijn bij dagelijkse activiteiten als lezen, werken met een beeldscherm en autorijden. Vaak verminderen de klachten in de loop van de maanden, maar bij blijvende ernstige hinder kan een operatie (vitrectomie) overwogen worden om de glasvochttroebelingen die de klachten veroorzaken, te verwijderen. Deze operatie is echter nooit geheel zonder risico’s.

Prognose

Glasvochtloslating kan bij iedereen optreden en meestal verloopt dit proces zonder problemen en is behandeling niet noodzakelijk. In zeldzame gevallen kan een glasvochtloslating complicaties veroorzaken. Bij mensen met aangeboren zwakke plekken in het netvlies of waarbij het glasvocht op sommige plaatsen ongewoon sterk is vastgehecht aan het netvlies, kan het proces van glasvochtloslating het netvlies beschadigen. Het netvlies is immers een dun en gevoelig weefsellaagje. Als het glasvocht eraan trekt, kan in dit dunne vliesje een gaatje of een scheurtje ontstaan en/of ontstaat een netvliesloslating. Dit zijn zeer ernstige aandoeningen die tot blindheid kunnen leiden wanneer niet op tijd medisch wordt ingegrepen. Bij acute symptomen die bij glasvochtloslating horen, is het dan ook verstandig om het netvlies te laten controleren door een oogarts om deze complicaties uit te sluiten.

Soms kan ook een scheurtje in een bloedvaatje ontstaan wanneer hier hard aan getrokken wordt en ontstaat een glasvochtbloeding. Dit kan samengaan met een scheurtje in het netvlies, maar dit is niet altijd het geval.

Meer informatie

James B, Chew C, Bron A. Zakboek oogheelkunde derde druk. Elsevier Gezondheidszorg. Maarssen 2004.

Informatie van het Oogcentrum Deventer
www.oogartsen.nl