Beenmerg
Beenmerg is het zachte sponsachtige materiaal dat de centrale holten van de meeste grote botten in het menselijk lichaam vult. Het is de voornaamste plaats voor de productie van verschillende typen bloedcellen: de rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. Het varieert in samenstelling in verschillende botten en op verschillende leeftijden en het komt in twee vormen voor: het gele beenmerg en het rode beenmerg. Het rode beenmerg komt rond de geboorte in bijna alle botten voor. Na ongeveer vijf jaar vervangt het gele beenmerg het rode beenmerg echter geleidelijk. Het rode beenmerg blijft dan alleen in bepaalde botten voorkomen bij volwassenen. Het gele beenmerg is geel van kleur door de overvloed aan vetcellen. Vandaar de naam.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Plaats in het lichaam
Beenmerg is, zoals hiervoor genoemd, een zacht week weefsel dat zich binnen de centrale holten van diverse botten in het lichaam bevindt. Bij de geboorte is alle beenmerg rood en komt dit type dus door het hele skelet voor. Na ongeveer het vijfde levensjaar vervangt het gele beenmerg het rode beenmerg echter geleidelijk in de lange botten. Tegen 20- tot 25-jarige leeftijd wordt het volwassen patroon volledig bereikt. Het rode beenmerg komt dan alleen nog voor in bepaalde botten, zoals de ruggengraat, het borstbeen, de ribben, het sleutelbeen, het schouderblad, het heupbeen, de schedel en in het bovenste uiteinde van lange botten, zoals het dijbeen en de bovenarm. Omgekeerd vult het gele beenmerg bij volwassenen de schacht van alle lange botten, behalve de koppen van het dijbeen en de bovenarm. Het bevindt zich ook in de ruimten binnen de botten en strekt zich zelfs uit tot in de kanalen die de bloedvaten bevatten. Niettemin wordt het gele beenmerg omgezet in rood beenmerg wanneer het lichaam behoefte heeft aan een verhoogde productie van bloedcellen.
Relatie tussen beenmerg en andere bloedvormende organen
Het rode beenmerg bevat cellen die zich ontwikkelen tot de drie verschillende typen bloedcellen, namelijk rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. Deze vroege bloedvormende cellen zijn bekend als bloedvormende stamcellen. De stamcellen ondergaan een reeks veranderingen om afzonderlijke bloedcellen te vormen die in de bloedsomloop worden afgegeven. Elke cel in het bloed heeft een beperkte levensduur en elke dag verwijdert het beenmerg duizenden rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes uit de bloedsomloop en vervangt het deze. De stamcellen zijn dus voortdurend bezig zich te delen en te rijpen om nieuwe cellen te vormen. De stamcellen maken ongeveer 3 tot 5 % van alle cellen in het beenmerg uit. Het zijn de enige cellen die in staat zijn cellen te produceren die uiteindelijk de primaire elementen van bloed vormen.
Afwijkingen in het beenmerg
Beenmerg kan in verband worden gebracht met een aantal afwijkingen die een grote invloed hebben op het aantal bloedcellen in de bloedsomloop. Bij bepaalde personen worden de bloedvormende cellen van het merg vervangen door vezelachtig weefsel, wat leidt tot een verminderde productie van bloedcellen. De cellen van het beenmerg zijn erg gevoelig voor geneesmiddelen, straling, infectie en andere giftige invloeden en kunnen hierdoor dus gemakkelijk vernietigd worden en vervolgens door een tekort aan alle soorten bloedcellen leiden. Ook kan een zeldzame vorm van bloedarmoede ontstaan. Hierbij worden de bloedvormende cellen binnen het beenmerg vervangen door vetcellen en functioneert het beenmerg niet meer goed. Bepaalde infecties en kwaadaardige aandoeningen kunnen ook een aanzienlijke invloed hebben op de kwaliteit en de kwantiteit van de bloedcellen die het beenmerg produceert.
Meer informatie
Algemene informatie over het beenmerg
nl.wikipedia.org/wiki/Beenmerg
Informatie van de Stichting Voorlichting Stamcellen
www.stamcel.org
Informatie van het Koningin Wilhelminafonds voor kankerbestrijding
www.kwfkankerbestrijding.nl