Zelfonderzoek van de zaadballen
Zelfonderzoek van de zaadballen is een methode waardoor mannen vertrouwd kunnen raken met de wijze waarop hun zaadballen normaal aanvoelen. Hierdoor kunnen eventuele veranderingen (zoals knobbeltjes) worden ontdekt.
Jaarlijks krijgen ongeveer 600 mannen in Nederland zaadbalkanker. Dit wordt ook wel teelbalkanker genoemd. Zaadbalkanker komt meestal voor bij mannen tussen de 20 en 45 jaar, maar ook op jongere en oudere leeftijd. Hoewel zaadbalkanker slechts een tot twee procent uitmaakt van alle kankergevallen, is het wel de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen onder de 35 jaar.
Zaadbalkanker is over het algemeen een snel groeiende soort kanker. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt weliswaar dat kanker niet eerder wordt ontdekt door zelfonderzoek van de zaadballen. Toch wordt zelfonderzoek wel aangeraden, onder andere door het Nederlands Huisartsen Genootschap en KWF Kankerbestrijding. Wanneer zaadbalkanker op tijd wordt ontdekt, is de kans op volledige genezing 90 procent.
Zelfonderzoek van de zaadballen is nog niet zo bekend in Nederland. In deze tekst wordt uitgelegd hoe het zelfonderzoek van de zaadballen het beste kan worden uitgevoerd.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Wat is normaal?
De zaadballen zijn de twee ovale mannelijke voortplantingsklieren in de balzak (het scrotum). Ze maken spermacellen. Die bevatten de genen van de man en kunnen de eicel, de vrouwelijke voortplantingscel, bevruchten.
De zaadballen hangen in het scrotum aan de zaadstrengen. De linkertestis hangt iets lager dan de rechtertestis. Bij linkshandige mannen is dat meestal andersom. Een zaadstreng bestaat uit de zaadleider, zenuwbanen, slagaders, aders en lymfevaten.
Aan de buitenkant van de testis zit een dik wit kapsel van vezelig weefsel. Aan de oppervlakte van de testis ligt een lange, opgerolde, dunne buis: de bijbal. Hier rijpen de jonge spermacellen.
Risicofactoren
De oorzaak van zaadbalkanker is onbekend. Het komt vaker voor bij mannen:
- bij wie een of beide zaadballen rond de geboorte niet ingedaald waren.
- bij wie (een van de zaadballen in) de balzak operatief is vastgezet (orchidopexie).
- die eerder zaadbalkanker hebben gehad.
- bij wie zaadbalkanker in de familie voorkomt.
- bij wie de zaadbal geschrompeld is. Bijvoorbeeld door een verminderde bloedvoorziening.
- met een verminderde vruchtbaarheid.
Het zelfonderzoek
Voor alle mannen na de puberteit is het verstandig om maandelijks hun zaadballen zelf te onderzoeken op veranderingen of verdikkingen. Zelfonderzoek wordt in het bijzonder aanbevolen aan mannen die tot een van de bovengenoemde risicogroepen behoren.
Zelfonderzoek is het gemakkelijkst na een warme douche of bad. De balzak is dan ontspannen waardoor het inspecteren gemakkelijker gaat.
Neem bij het zelfonderzoek de zaadballen in de palm van de hand. Let op grootte, vorm en gewicht. De zaadballen moeten stevig aanvoelen. Vergelijkbaar met een hardgekookt ei, maar dan zonder eierschaal. Het is normaal dat een van de testikels iets groter aanvoelt dan de andere.
Rol daarna met de vingers langs de zaadbal. Gebruik beide handen om lichte druk uit te kunnen oefenen. Plaats de duim bovenop de zaadbal en laat de zaadbal tussen de vingers doorglijden. Hierdoor is de bijbal te voelen, die zich gedeeltelijk aan de achterkant van de zaadbal bevindt.
Neem contact op met de huisarts bij zwelling, verkleuring, vervormingen, verharding, jeuk of bij pijn aan de zaadbal. De meeste veranderingen van de zaadballen zijn onschuldig of goedaardig en worden niet veroorzaakt door kanker.
Meer informatie
Informatie van KWF Kankerbestrijding
http://preventie.kwfkankerbestrijding.nl/vroege-ontdekking-van-kanker/Pages/vroege-ontdekking-van-kanker-zelfonderzoek-zaadbalzelfonderzoek.aspx
Informatie van de Stichting UROlog Nederland
www.urolog.nl/urolog/php/patients.php?doc=testikel&&lng=nl
Informatie over zaadbalkanker (Oncoline)
www.oncoline.nl/testiscarcinoom