Structuur van de tastorganen
De organen van de tastzin zijn receptoren: ze nemen prikkels als aanraking, pijn en temperatuurwisselingen waar. Ook het zich bewust zijn van de lichaamshouding is te danken aan deze gespecialiseerde orgaantjes. Deze receptoren bevinden zich in de huid, het bindweefsel en de slijmvliezen. Er zijn verschillende typen; al naar gelang de aard van wat ze waarnemen is er sprake van tactiele receptoren (aanraking), nociceptoren (pijn), thermoreceptoren (temperatuur) en proprioceptoren (positie).
Behalve de tastorganen spelen ook zenuwuiteinden die zich los in de weefsels bevinden een rol bij de geleiding van gevoelswaarnemingen; dit zijn de vrije zenuwuiteinden.
Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen
Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!
- Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
- Online beeldbellen met een huisarts
- Stuur een foto mee van uw klacht
- Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
- Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar
Plaats van de tastorganen in het menselijk lichaam
De receptoren die gevoelig zijn voor aanraking bevinden zich onder meer in de huid. Receptoren voor temperatuur en pijn bevinden zich in de vrije zenuwuiteinden die verspreid door het lichaam voorkomen. Proprioceptoren, ofwel de receptoren voor de positie van de eigen lichaamsdelen, bevinden zich in de skeletspieren, de pezen en de gewrichtskapsels.
Structuur en functie van de tastorganen
Bij veel gewaarwordingen spelen verschillende receptoren een rol. Tot de receptoren voor aanraking behoren gespecialiseerde orgaantjes als de tastlichaampjes van Meissner. De tastlichaampjes van Meissner zijn eivormige receptoren. Er zitten veel van deze tastlichaampjes in de huid van de vingertoppen, de handpalmen, de voetzolen, de oogleden, de tepels en het puntje van de tong en in de diepere weefsels van het lichaam.
Tot de proprioceptoren behoren de spierspoelen, de peessensoren en de gewrichtssensoren. Spierspoelen zijn gespecialiseerde groepen spiervezels in een skeletspier. Peessensoren zijn aanwezig bij de overgang van een pees in een spier. Gewrichtssensoren bevinden zich in en rond het gewrichtskapsel en het botvlies.
De spierspoelen reageren op het strekken van de spieren. Als de spier wordt gestrekt, worden ook de spiervezels van de spierspoel gestrekt, waardoor de sensibele zenuwuiteinden worden geactiveerd. Als reactie hierop worden signalen naar de spiervezels gestuurd via de zenuw die motorische prikkels overbrengt. Deze motorische prikkels wekken een spiersamentrekking op; zo wordt een evenwicht in stand gehouden. Er zitten talrijke spierspoelen in de intrinsieke spieren van de hand en de spieren rondom het oog, waar fijne, precieze bewegingen zijn vereist.
Lichaampjes van Golgi
Ook de lichaampjes van Golgi werken als proprioceptoren en registreren beweging en positie van de pezen. Daarnaast bepalen ze de spanning tijdens het strekken van de pezen. De lichaampjes van Golgi zijn te vinden in het gebied tussen pezen en spieren.
Lichaampjes van Vater-Pacini
De lichaampjes van Vater-Pacini zijn zintuigreceptoren die druk, ruwe aanraking, trilling en spanning waarnemen; ze hebben een groot waarnemingsbereik. Ze bevinden zich in de handpalmen, de voetzolen, de ligamenten, de genitaliën, de gewrichtskapsels, bepaalde vliezen en de inwendige organen.
Lichaampjes van Ruffini en lichaampjes van Krause
De lichaampjes van Ruffini en de lichaampjes van Krause zijn complexe receptoren in de lederhuid en het onderhuidse weefsel, in het bijzonder die van de voetzolen en de vingertoppen. Het zijn mechanoreceptoren die gevoelig zijn voor aanraking en druk.
Relatie tot andere delen van het zenuwstelsel
De tastorganen staan in contact met een aantal onderdelen van het zenuwstelsel, zoals de hersenen, het ruggenmerg, de ruggenmergzenuwen en de hersenzenuwen. De waarnemingen van de verschillende receptoren worden in de vorm van elektrische signalen (prikkels) door de hersen- of ruggenmergzenuwen naar de hersenen of het ruggenmerg geleid. Daar worden ze verwerkt en vindt er een reactie op plaats.
Als mensen ouder worden, neemt het aantal receptoren in de huid af. Bijvoorbeeld de tastlichaampjes van Meissner. Daardoor kunnen ouderen bijvoorbeeld minder goed hun positie ten opzichte van hun omgeving bepalen. Zij vallen daardoor sneller.
Meer informatie
Algemene informatie over de tastzin
nl.wikipedia.org/wiki/Tastzin
VandeGraff, K. M. and Dox, S.I. (1999), Concepts of Human Anatomy & Physiology, 5th ed, Mc Graw-Hill, Boston.
Tortora, G.J. and Grabowski, S.R. (2003), Principles of Anatomy & Physiology, 10th ed, John Wiley & Sons, New York.