Structuur en functie van de huid

De huid is in oppervlakte en gewicht het grootste orgaan. De huid vormt het beschermend omhulsel van vrijwel het gehele lichaam, samen met de huidaanhangsels: het haar, de talg- en zweetklieren en de nagels. Het uiterlijk van de huid biedt belangrijke aanwijzingen voor bepaalde lichamelijke aandoeningen. De huid bestaat uit de opperhuid en lederhuid, eronder bevindt zich het onderhuids bindweefsel. De opperhuid is de buitenste huidlaag die in contact komt met de omgeving buiten het lichaam. De lederhuid is de middelste laag van de huid die ligt op het onderhuids bindweefsel. Het onderhuids bindweefsel bestaat voornamelijk uit vetcellen. De opperhuid, de lederhuid en het onderhuids bindweefsel hebben elk een duidelijke functie en werken samen. Overal op het lichaam bestaat de huid uit deze drie lagen, maar ze zijn niet op alle plaatsen even dik. Zo is de opperhuid het dikst op de voetzolen en handpalmen (ongeveer 1,5 millimeter), maar zeer dun op de oogleden (minder dan 0,1 millimeter). De lederhuid is op de rug het dikst; ongeveer 20 tot 40 keer dikker dan de opperhuid die erover ligt. De laag onderhuids bindweefsel is het dikst op de buik en billen, maar praktisch afwezig op de neus en het borstbeen. Verspreid over het hele lichaam zijn in de huid haarzakjes ingebed, waaruit haren via de opperhuid naar boven komen.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Structuur en functie van de opperhuid

De opperhuid vormt de bovenste huidlaag en is dun, vaak slechts een fractie van een millimeter, maar stevig. De opperhuid bestaat uit vijf lagen: de basale of onderste laag (stratum basale), de stekelcellenlaag (stratum spinosum), de korrellaag (stratum granulosum), de lichtbrekende laag (stratum lucidum) en de bovenste laag oftewel de hoornlaag (stratum corneum).

• Basale laagDe basale laag is een enkele laag cellen die als cilinders naast elkaar staan. Deze cellen staan op een onderlaag, de basale membraan genaamd, die de grens met de lederhuid vormt. De cellen in de basale laag delen zich snel. Deze laag wordt daarom ook wel de kiemlaag (stratum germinativum) genoemd.
• StekelcellenlaagDe stekelcellenlaag bestaat uit vijf tot twaalf lagen veelvlakkige cellen. De cellen zijn door overbruggende structuren (desmosomen) met elkaar verbonden. Door de desmosomen ziet deze laag er stekelig uit.
• KorrellaagDe korrellaag is de volgende laag. Deze bestaat uit platte cellen die aan elkaar bevestigd zijn, en is één tot drie lagen dik.
• Lichtbrekende laagDe volgende laag is de heldere of lichtbrekende laag (stratum lucidum). Deze bestaat uit dode, platte cellen zonder celkern.
• HoornlaagDe hoornlaag is de bovenste laag en vormt de barrière tussen het lichaam en de buitenwereld. Ook de hoornlaag bestaat uit dode, platte cellen zonder celkern. Na verloop van tijd raken de cellen in deze laag los van het huidoppervlak (desquamatie of afschilfering genoemd) en worden vervangen door nieuwe cellen.

Cellen
De belangrijkste andere typen cellen in de huid van een volwassene zijn keratinocyten, melanocyten, Langerhanscellen en tastlichaampjes van Merkel.

• KeratinocytenDe keratinocyten zijn het grootst in aantal. Deze platte, schubachtige cellen zijn gelijkmatig geordend en vormen keratine oftewel hoornstof. Keratine is een eiwit dat voornamelijk dient voor stevigheid en bescherming van de huid. Ook haren en nagels zijn hoofdzakelijk samengesteld uit dit eiwit. Keratinocyten verschuiven voortdurend van de basale naar de buitenste laag. Hoewel alle lagen dus keratinocyten bevatten, verschilt de structuur van de keratinocyten per laag en is afhankelijk van het doel waarvoor ze dienen.
• MelanocytenMelanocyten maken melanine aan, het pigment dat de kleur van de huid bepaalt. Nadat melanine is aangemaakt in de basale laag wordt het in de naastgelegen keratinocyten geduwd. De huidskleur wordt bepaald door de activiteit van de melanocyten en niet door het aantal. De verhouding keratinocyten en melanocyten is ongeveer één keratinocyt op vier tot tien melanocyten.
• LangerhanscellenLangerhanscellen maken deel uit van het afweersysteem van de huid. Deze cellen herkennen lichaamsvreemde stoffen en spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van huidallergieën.
• Tastlichaampjes van MerkelDe tastlichaampjes van Merkel, een bepaalde vorm zintuigcellen, komen verspreid in de opperhuid voor en staan in contact met fijne zenuwuiteinden.

Functie opperhuid
De voornaamste functie van de opperhuid is de bescherming van het lichaam tegen de omgeving erbuiten. De opperhuid maakt de huid soepel, elastisch en stevig, zodat de inwendige organen tegen verwondingen en andere letsels zijn beschermd. Toch is het niet te voorkomen dat in de loop van de tijd beschadigingen van de huid optreden. Maar de opperhuid kan zich herstellen en doet dit volgens een vast patroon vanuit de basale laag. De cilindervormige cellen in deze laag delen zich om nieuwe cellen te vormen en duwen de eerder gevormde nieuwe cellen naar boven. De hoornlaag zorgt er ook voor dat lichaamsvreemde stoffen en micro-organismen als bacteriën en virussen het lichaam niet kunnen binnenkomen. Melanine, het pigment dat wordt geproduceerd door de melanocyten, filtert ultraviolette (UV) straling uit het zonlicht en beschermt het lichaam tegen schadelijke straling.

Structuur en functie van de lederhuid

Onder de opperhuid ligt de lederhuid. De cellen in de lederhuid zijn niet geordend in lagen, maar liggen verspreid. De lederhuid wordt van de opperhuid gescheiden door de basale membraan. De lederhuid bestaat uit twee lagen: de papillaire en reticulaire laag. De lederhuid bevat drie onderdelen. Het eerste onderdeel bestaat uit verschillende typen cellen, zoals bindweefselcellen, gladde spiercellen en zenuwcellen. Het tweede onderdeel is vezelig en bestaat voornamelijk uit de eiwitten collageen en elastine. Het derde onderdeel is een basissubstantie die uit complexe chemische stoffen bestaat. De lederhuid bevat ook de haarwortels van haarzakjes en talrijke talg- en zweetklieren , bloed- en lymfevaatjes en zenuwen. Aan de haarzakjes in de lederhuid zijn spiertjes verbonden. Deze bevinden zich onder de talgklier. Andere huidspieren worden aangetroffen tussen kleine slagaders en kleine aders. Dit zijn de glomus-lichaampjes. Deze zorgen voor de verplaatsing van bloed tussen de slagaders en aders, zodat zuurstof en warmte worden overgebracht.

Functie lederhuid
De lederhuid dient als ondersteuning van en voedingsbodem voor de opperhuid. Via de lederhuid wordt de opperhuid voorzien van voedingsstoffen. De lederhuid bestaat uit collageenvezels en elastische vezels, die de huid haar sterkte en veerkracht geven. De bloedvaatjes leveren de huid zuurstof en regelen de lichaamstemperatuur als reactie op de omgeving buiten het lichaam. De lederhuid bevat een groot aantal zenuwen, waarvandaan alle prikkels worden doorgegeven. De zweetklieren produceren zweet als reactie op warmte en de talgklieren produceren huidsmeer (talg). Talg houdt de huid zacht en gaat vochtverlies via de huid tegen. Ook voorkomt talg dat lichaamsvreemde stoffen de huid binnendringen.

Structuur en functie van het onderhuids bindweefsel

Onder de lederhuid bevindt zich het onderhuids bindweefsel (de subcutis). Deze laag bestaat uit huidcellen die vet opslaan (lipocyten of adipocyten) die worden bijeengehouden door vezelig weefsel. De dikte van de vetlaag verschilt per lichaamsdeel.

Het onderhuids bindweefsel is een isolerende laag die het lichaam beschermt, onder meer tegen overmatige temperatuurverschillen.

Functie van de huid

De huid heeft dus acht verschillende functies.

• Mechanische bescherming.
• Gevoel.
• Temperatuurregulatie.
• Afweer.
• Pigmentatie van de huid als bescherming tegen UV-straling.
• Aanmaak van vitamine D.
• Vermogen tot wondgenezing.
• Zelfherstel.

 

Meer informatie

 

Informatie over de huid
http://www.huidarts.com

http://www.huidinfo.nl/huid.html

http://www.huidziekten.nl/

Informatie over de babyhuid
http://www.huidarts.com

http://www.umm.edu/dermatology-info/anatomy.htm [Accessed : 27 April 2005]. (Engels)
University of Maryland (2004), Anatomy of the Skin, [Online],

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/
Kanitakis, J. (2002), "Anatomy, Histology And Immunohistochemistry Of Normal Human Skin", Eur J Dermatol, vol. 12, no. 4, Jul-Aug, pp. 390-9; quiz 400-1.
(Engels)

http://www.ncbi.nlm.nih.gov Madison, K. C. (2003), "Barrier Function of the Skin: "La Raison D'etre" of the Epidermis", J Invest Dermatol, vol. 121, no. 2, August, pp. 231-41.
(Engels)

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14728698?dopt=Abstract
Rawlings, A. V. and Harding, C. R. (2004), "Moisturization and Skin Barrier Function", Dermatol Ther, vol. 17, Suppl 1, pp. 43-48.
(Engels)


http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14717400?dopt=Abstract
Richards, G. M., Oresajo, C. O. and Halder, R. M. (2003), "Structure and Function of Ethnic Skin and Hair", Dermatol Clin, vol. 21, no. 4, October, pp. 595-600. (Engels)

Beers, M. H. and Berkow, R. (1999), The Merck Manual of Diagnosis and Therapy, 17th ed, Merck Research Laboratories, New Jersey. (Engels)

Bickers, D. R. (2001), “Photosensitivity and Other Reactions to Light”, in : Fauci, A.S., Lango, D. L. (eds), Harrison’s Principles of Internal Medicine,15th ed vol. 2, MC Graw¬-Hill, London. (Engels)

Ebling, F. J. G. (1987), “The Normal Skin”, in: Rook, A., Wilkinson, D. S. (eds), Textbook of Dermatology, 4th Ed, vol. 1, Oxford University Press, Bombay. (Engels)

Gonzalez-Serva, A. (1990), “Structure and Function”, in: Scher, R. K. and Daniel, R. C.(eds), Nail: Therapy, Diagnosis and Treatment, 1st ed, W. B. Saunders Company, London. (Engels)

Hashimoto, K. (1967), “ Fibroblast, Collagen and Elastin”, in: Zelickon, A. S. (ed), Ultrastructure of Normal and Abnormal Skin, 1st ed, Lee and Febigner, Philadelphia. (Engels)

Jakubovic, H. R. and Ackerman, A. B. (1985), “Development, Morphology and Physiology”, in: Moschella, S. L. and Hurley, H. J. (eds), Dermatology, 2nd ed, vol. 1, W. B. Saunders Company, London. (Engels)

Matoltsy, A. G. and Parakkal, P. F. (1967),” Keratinisation”, in: Zelickon, A. S. (ed), Ultrastructure of Normal and Abnormal Skin, 1st ed, Lee and Febigner, Philadelphia. (Engels)

Montagna, W., Hu, F. and Giacometti, L. (1967), “General Morphology”, in: Zelickon, A. S. (ed), Ultrastructure of Normal and Abnormal Skin, 1st ed, Lee and Febigner, Philadelphia. (Engels)

Murphy, G. F. (1997),”Histology of the Skin”, in: Elder, D. (ed), Lever’s Histopathology of the Skin, 8th Ed, Lippincott Williams and Wilkins, London. (Engels)

Odom, R. B., James, W. D. and Berger, T. G. (eds)(2000), Andrew’s Diseases of the Skin, 9th ed, W. B. Saunders Company, London. (Engels)

Schofield, O. M. V. and Hunter, J. A. A. (1999),” Diseases of the Skin”, in: Haslet C., Chivers, E. R., Hunter, A. A. J. and Boon, N. A.(eds), Davidson’s Principles and Practice of Medicine, 17th ed, Churchill Livingstone. London. (Engels)