Puberteit bij meisjes
De puberteit is de periode waarin kinderen uitgroeien tot volwassenen. Ze worden in deze periode geslachtsrijp en ontwikkelen zich ook mentaal tot volwassenen.
De puberteit begint bij meisjes meestal eerder dan de puberteit bij jongens. Gemiddeld begint de puberteit bij meisjes tussen de 10 en 15 jaar en bij jongens 1 tot 2 jaar later. Meisjes doen gemiddeld 4 jaar over hun groei in de puberteit. De ontwikkeling verloopt bij jongens ook wat langzamer. Jongens doen gemiddeld 6 jaar over hun groei in de puberteit.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Het begin van de puberteit
Zoals gezegd begint de puberteit bij meisjes meestal op de leeftijd van 10 tot 15 jaar, maar deze kan ook vroeger of later beginnen. Lange kinderen komen over het algemeen vroeger in de puberteit.
Wanneer een meisje vóór haar zevende jaar in de puberteit komt, wordt gesproken van te vroege puberteit (pubertas praecox). Zijn er bij een meisje op haar dertiende jaar nog geen tekenen van de puberteit, dan kan er sprake zijn van een verlate puberteit (pubertas tarda). In beide gevallen is verder onderzoek noodzakelijk.
De puberteit begint op het moment dat de hypothalamus-hypofyse-ovarium-as begint te werken. De hypothalamus in de hersenen gaat het hormoon gonadotrofine-releasinghormoon (GnRH) afscheiden. Dit hormoon zet de hypofyse (ook een orgaan in de hersenen) aan tot het produceren van het hormoon LH (luteïniserend hormoon) en later ook FSH (follikelstimulerend hormoon). Bij meisjes stimuleren deze hormonen de eierstokken om oestrogeen (vrouwelijk hormoon) te produceren.
Groei van de borsten
Eén van de eerste kenmerken van de puberteit is de ontwikkeling van de borsten. Dit gebeurt onder invloed van het hormoon oestrogeen. De borstontwikkeling begint als een meisje gemiddeld tussen de 8 en 12 jaar oud is.
De grootte en de vorm van de borsten is per persoon verschillend. Dit is vooral afhankelijk van de hoeveelheid vetweefsel die zich in de borsten bevindt. Bij de meeste vrouwen zijn de borsten niet exact gelijk. Het is heel normaal dat één borst wat groter is dan de andere.
De groeispurt
Wanneer meisjes in de puberteit komen, zijn ze gemiddeld 2 centimeter groter dan jongens in het begin van de puberteit. Wanneer meisjes de volwassen lengte hebben bereikt, zijn ze gemiddeld 13 centimeter kleiner dan mannen.
Dit verschil ontstaat door de relatief vroege start en snelle ontwikkeling bij meisjes. Tot aan de puberteit groeien meisjes gemiddeld 6 tot 7 centimeter per jaar. Tijdens de groeispurt groeien meisjes gemiddeld 8,3 centimeter per jaar. Die groeispurt start bij meisjes rond hun twaalfde jaar. Na ongeveer 4 jaar bereiken meisjes hun volwassen lengte.
De groei van de geslachtsorganen
Tijdens de puberteit veranderen de geslachtsorganen onder invloed van hormonen. De uitwendige geslachtsorganen (vulva) en de binnenste schaamlippen worden groter. Bij veel meisjes worden de binnenste schaamlippen zichtbaar tussen de buitenste schaamlippen. De clitoris wordt groter en gevoelig voor seksuele prikkeling. Wanneer meisjes dit bij zichzelf ontdekken, kunnen ze masturberen en een orgasme krijgen. Dit is volkomen normaal en maakt het meisje vertrouwd met haar eigen lichaam.
De lichamelijke veranderingen gaan gepaard met een toegenomen afscheiding uit de vagina. Dit vocht kan helder of melkwit zijn en stinkt niet. Heeft het vocht een andere kleur, stinkt het of gaat de afscheiding gepaard met andere klachten, dan kan er sprake zijn van een infectie. De huisarts kan de diagnose stellen en een geneesmiddel voorschrijven.
Tijdens de puberteit wordt ook de baarmoeder groter. Onder invloed van hormonen komt het baarmoederslijmvlies tot ontwikkeling en gaan eitjes rijpen in de eierstokken. Ongeveer 2 jaar na het begin van de puberteit treedt de eerste menstruatie op (de menarche). De eerste menstruaties zijn meestal onregelmatig en gaan niet altijd gepaard met een eisprong.
Toch kan een meisje in de puberteit zwanger worden wanneer zij zonder voorbehoedsmiddelen geslachtsgemeenschap heeft met een jongen. Het moment van de eerste en latere eisprong(en) is namelijk niet te voorspellen.
Ontwikkeling van de lichaamsbeharing
Al vroeg in de puberteit gaat er ook lichaamshaar groeien. Dat gebeurt vooral onder de oksels, in de schaamstreek en op de benen. In het begin groeien lichtgekleurde haartjes langs de schaamlippen. Daarna worden de haartjes langer, donkerder en gaan ze krullen. Ze groeien dan ook op de venusheuvel. Bij ongeveer 10 procent van de vrouwen breidt de beharing zich verder uit richting de buik.
Puistjes
Meisjes kunnen onder invloed van hormonen last krijgen van puistjes. Bij jeugdpuistjes, ook wel acne genoemd, zijn de talgklieren verstopt en is de huid eromheen ontstoken. Op de huid van het gezicht, de schouders, de borst en de rug zijn mee-eters en puistjes zichtbaar.
Acne is onschuldig, maar kan wel erg vervelend zijn. Het komt vooral voor tussen het vijftiende en achttiende jaar.
Overige lichamelijke ontwikkelingen en psychische ontwikkeling
De zweetklieren komen verder tot ontwikkeling. Iemands zweet kan onaangenaam gaan ruiken, vooral in de oksels. Daarnaast worden de heupen, billen en bovenbenen wat breder en ronder van vorm. Meisjes zijn gemiddeld met 15 of 16 jaar lichamelijk volwassen.
De lichamelijke ontwikkelingen in de puberteit lopen meestal niet gelijk met de psychische en emotionele ontwikkeling. Een meisje ziet er dan wel volwassen uit, maar denkt en gedraagt zich nog niet als een volwassene.
In de puberteit komen vaak stemmingswisselingen voor. Zo kunnen somberheid of boosheid plotseling optreden. Dit leidt nogal eens tot conflicten met ouders en leraren.
Vrienden zijn erg belangrijk in de puberteit. Pubers vinden het belangrijk om bij een groep te horen. Ze nemen daarom gedrag en bijvoorbeeld kledingkeuze over van andere leden van de groep.
Meer informatie
Informatie over de puberteit op Wikipedia
nl.wikipedia.org/Puberteit
commons.wikimedia.org/Tanner_scale-female
Heineman, M.J. et al. (2007), Obstetrie en gynaecologie.
De voortplanting van de mens, 4e druk.
Elsevier gezondheidszorg, Maarssen.