Ontsteking of cyste van de kliertjes van Bartholin
De klieren van Bartholin zijn twee klieren in de vaginawand aan weerszijden van de vaginaopening. Deze klieren scheiden vocht af via afvoergangen die uitkomen in de buitenrand van de vaginale opening. Op kinderleeftijd zijn de kliertjes nog niet actief. Daarom ontstaan cystes en ontstekingen van de kliertjes van Bartholin vaak pas op volwassen leeftijd.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Oorzaken
Een cyste is een holte gevuld met vocht. Als de afvoergang van de kliertjes van Bartholin verstopt raakt, kan een cyste ontstaan. De verstopping ontstaat vaak door ontstekingen, een operatie of trauma aan de vagina. De cyste zit meestal niet in de klier zelf, maar in de afvoergang van de klier.
Soms kunnen er bacteriën in de cyste komen. Dit kan tot een ontsteking van de cyste leiden. Als de ontsteking ingekapseld wordt door het lichaam kan het ontstekingsmateriaal niet meer weg. Er ontstaat dan een holte met pus. Dit is een abces.
Symptomen
Kleine cystes geven meestal geen klachten. Als de cyste groter wordt kan dit leiden tot pijn of irritatie van de cyste, bijvoorbeeld bij fietsen of geslachtsgemeenschap.
Ontsteking aan de kliertjes van Bartholin (bartholinitis) geeft vaak een zeer pijnlijke zwelling aan de schaamlip. Ook is de schaamlip vaak rood. Soms gaat de ontsteking gepaard met koorts. Als de zwelling zacht is, dan kan dit een aanwijzing zijn voor een abces.
Diagnose
De arts kan de diagnose stellen op grond van alleen de ziektegeschiedenis en een lichamelijk onderzoek. Cystes, ontstekingen of abcessen zijn vaak duidelijk herkenbaar bij het lichamelijk onderzoek. Soms is een echo nodig om de diagnose te bevestigen. Soms is een aanvullende kweek noodzakelijk om de oorzaak van de ontsteking te achterhalen.
Behandeling
Bij een pijnloze cyste is meestal geen behandeling nodig en kan er worden afgewacht.
Bij ontsteking worden in het acute stadium pijnstillers, (bed)rust en warme zitbaden voorgeschreven. Antibiotica zijn meestal niet zinvol omdat het vaak om een afgesloten holte gaat en het antibioticum daar niet kan komen. Bij een abces is vaak een chirurgische ingreep nodig.
Chirurgische behandeling kan soms nodig zijn bij een cyste die klachten geeft of als een ontstoken cyste weer tot rust is gekomen. Marsupialisatie is een vaak uitgevoerde chirurgische behandeling. Hierbij wordt er een uitgang gemaakt in de huid. Zo kan de inhoud van het abces of de cyste naar buiten komen. De huid wordt daarna aan de cyste gehecht. In de loop van de tijd wordt de opening steeds kleiner en is er vaak niets meer van de operatie te zien.
Een andere behandelmethode is het inbrengen van een katheter. Dit is een slangetje, met daaraan een opblaasbaar ballonnetje, dat in de cyste wordt gebracht. Het ballonnetje wordt 4 tot 6 weken in de cyste gelaten waardoor zich een nieuwe afvoergang vormt.
Prognose
De ontsteking verspreidt zich bijna nooit naar de rest van het lichaam en kan meestal goed behandeld worden. Een enkele keer raakt de klier opnieuw verstopt en ontstaat een nieuwe cyste of ontsteking. Na chirurgische behandeling is het risico op nieuwe klachten zeer klein.
Meer informatie
Informatie van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde over bartholinitis
www.ntvg.nl/publicatie/
Informatie van Huidziekten.nl over bartholinitis
www.huidziekten.nl/
Informatie over cyste of abces van Bartholin (Engelstalig)
http://www.aafp.org/afp/2003/0701/p135.html
Heineman et al. Obstetrie en gynaecologie. De voortplanting van de mens. Vijfde druk. Elsevier Gezondheidszorg, Maarssen, 2004.