Megacolon en toxisch megacolon

De dikke darm, ook wel colon genoemd, is het laatste stuk van het spijsverteringskanaal. Hier worden aan de voedselbrij water en zouten onttrokken, waardoor ontlasting indikt. Afvalstoffen verlaten hierna met de ontlasting het lichaam.
Megacolon betekent letterlijk: grote dikke darm. Het is een aandoening waarbij de dikke darm is verwijd en vergroot.
Een toxisch megacolon treedt op als er in zo’n wijde darm een acute ontsteking optreedt.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaken

Een aangeboren megacolon komt voor bij de ziekte van Hirschsprung. Een megacolon dat later in het leven ontstaat, wordt een verworven megacolon genoemd. Bij chronische darmontstekingsziekten, zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn, of bij darmkanker kan een deel van de darm vernauwd zijn. Het gedeelte vóór de vernauwing kan hierdoor juist enorm uitzetten. Soms komt dit ook voor bij ernstige verstopping (obstipatie) door andere oorzaken, zoals bij de ziekte van Parkinson. Een megacolon kan ook ontstaan als bijwerking van het langdurig gebruik van laxeermiddelen.
Als er geen duidelijke oorzaak is aan te wijzen voor de verwijding van de dikke darm, wordt gesproken over een idiopathisch megacolon.
Een toxisch megacolon komt voor bij colitis ulcerosa en darmontstekingen door infecties. Ook het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals morfineachtige medicijnen, kan gepaard gaan met een toxisch megacolon.

Verschijnselen

Verschijnselen van een megacolon zijn: moeizame stoelgang (obstipatie), buikpijn en buikkrampen, een opgezette buik en soms overloopdiarree (paradoxale diarree: door de verstopping kan alleen waterdunne ontlasting de darm nog passeren).
Verschijnselen van een toxisch megacolon zijn: koorts, hevige buikpijn, een opgezette buik die erg gevoelig is bij onderzoek, een verhoogde hartslag en lage bloeddruk. Dit is een acuut ziektebeeld waarvoor direct ingrijpen nodig is.

Diagnose

Op basis van de klachten en het lichamelijk onderzoek kan de diagnose megacolon worden overwogen. Met behulp van beeldvormend onderzoek, zoals röntgenonderzoek of echografie van de buik, kan de uitgezette darm zichtbaar worden gemaakt.
Met röntgencontrastonderzoek, waarbij een contrastmiddel via de anus in de darm wordt gebracht, kunnen röntgenfoto’s van de dikke darm worden gemaakt en eventuele afwijkingen worden waargenomen. Een sigmoïdoscopie of colonoscopie is een onderzoek waarbij met een speciale camera de binnenkant van de dikke darm wordt onderzocht. Ook dit kan tot de diagnose leiden.

Behandeling

De behandeling is gericht op de onderliggende aandoening. Daarnaast wordt de moeizame stoelgang behandeld, met dieetadviezen en medicijnen.
Voor een toxisch megacolon is opname in het ziekenhuis noodzakelijk. Iemand krijgt een infuus in de ader voor de toediening van vocht en zouten. Als de darmen afgesloten zijn (ileus), wordt een slangetje via de neus in de maag ingebracht om de maagsappen af te laten vloeien. Hierdoor komen de darmen tot rust. Er wordt gestart met medicijnen via het infuus: antibiotica tegen infectie en ontstekingsremmers (corticosteroïden).
Als de situatie niet verbetert, of zelfs verslechtert, kan het nodig zijn om te opereren. Het aangedane gedeelte van de darm wordt dan verwijderd. Meestal wordt een (tijdelijk) stoma aangelegd.

Complicaties

De complicatie van een toxisch megacolon is het scheuren van de darm (perforatie). Hierdoor komt darminhoud in de buikholte, hetgeen leidt tot een buikvliesontsteking (peritonitis) en een bloedvergiftiging (sepsis). Een sepsis heeft een hoog sterftecijfer.

Meer informatie

www.mlds.nl/ziekten/25/megacolon/
Informatie van de Maag Lever Darm Stichting

www.emedicine.medscape.com/article/181054-overview emedicine.medscape.com/article
Engelstalige informatie van een gezondheidssite over toxisch megacolon

Chaudhuri, A., Bekdash, B. A. 2002, 'Toxic megacolon due to Salmonella: a case report and review of the literature', Int J Colorectal Dis, vol. 17, no.4, July, pp. 275-279 [Online], Beschikbaar: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=12073077&dopt=Abstract.

Jewell, D. P. 1997, 'Ulcerative colitis', in Sleisenger & Fordtran’s Gastrointestinal and Liver Disease Pathophysiology/ Diagnosis/ Management, vol. 2, eds M. H. Sleisenger, M. Feldman & B. F. Scharschmidt, 6th edn, W. B. Saunders Company, Philadelphia.

Levine, C. D. 1999, 'Toxic megacolon: diagnosis and treatment challenges'. AACN Clinical Issues. vol.10 no.4 pp. 492-9 , Beschikbaar: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=10865533&dopt=Abstract.

Mortensen, McC. N. J. 2000, 'The small and large intestines', in Bailey & Love’s Short Practice of Surgery, eds R. C. G. Russell, N. S. Williams & C. J. K. Bulstrode, 23rd edn, Arnold, London.

Philips, S., Pemberton, J. 1997, 'Megacolon:congenital and acquired', in Sleisenger &
Fordtran’s Gastrointestinal and Liver Disease Pathophysiology/ Diagnosis/
Management, vol. 2, eds M. H. Sleisenger, M. Feldman & B. F. Scharschmidt, 6th edn, W. B. Saunders Company, Philadelphia.