Lichaamstaal

Lichaamshouding en zelfvertrouwen

Zelfvertrouwen en assertiviteit zitten niet alleen in ons hoofd. Lichaamshouding, stemvolume, oogcontact en gezichtsuitdrukking zeggen veel over hoe je in je vel zit. Je kunt hiermee bovendien zelf je zelfbewustzijn en stemming sturen.

Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen

Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!

• Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
• Online beeldbellen met een huisarts
• Stuur een foto mee van uw klacht
• Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
• Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar

Download Dokter Appke

Lichaamshouding

De manier waarop je je presenteert, is je visitekaartje. Lichaamshouding bepaalt de allereerste indruk die je geeft. Je houding spreekt een eigen taal. In elkaar gedoken zitten of staan met afzakkende schouders zegt iets heel anders dan een rechte houding, de schouders naar achteren en de borst vooruit. Lichaamstaal is een taal die bijna iedereen begrijpt. 

Je wordt ook op je lichaamshouding beoordeeld. In de Nederlandse taal zijn er spreekwoorden of gezegden die daarnaar verwijzen. Iemand die 'zijn rug recht houdt' toont wilskracht, kracht en karakter. Zo iemand heeft geen moeite met het geven van en opkomen voor zijn mening. Maar iemand die 'ergens onder gebukt gaat'? Hij komt over als iemand die geen controle heeft over zijn problemen. 

Lichaamshouding is dus bepalend voor hoe anderen over je denken. Daarnaast beïnvloedt houding ook je stemming. Je voelt je vaak direct beter als je rechtop staat.

Oefeningen lichaamshouding

Door je lichaamshouding te oefenen, kun je gedrag beïnvloeden. Niet alleen je eigen gedrag, maar ook dat van anderen. Hieronder staan 2 oefeningen voor de lichaamshouding.

Oefening voor zelfverzekerd staan

• Zet je voeten stevig op de grond, op heupbreedte.
• Sta rechtop, buig je schouders iets naar achteren en laat je armen ontspannen langs je lichaam hangen.
• Trek je kin iets in – niet overdrijven – en maak je nek lang.
• Probeer je voor te stellen dat er een draadje aan je kruin vastzit dat je naar boven trekt, de lucht in.

Oefening voor zelfverzekerd zitten

• Ga op een stoel zitten.
• Zet je voeten stevig op de grond, op heupbreedte.
• Houd je benen in een hoek van 90 graden.
• De onderrug leunt lichtjes tegen de leuning aan, de bovenkant is los. Zo kun je zonder moeite je armen bewegen en in één beweging uit je stoel omhoog komen.
• Laat je armen losjes op de armleuningen liggen. Als er een tafel is, leg je je armen ontspannen op de tafel.

Stemgebruik

De stem is een belangrijk instrument om zelfvertrouwen uit te stralen en te voelen. Om de stem effectief in te zetten, is de ademhaling van belang. Het is belangrijk om vanuit de buik te ademen. Een buikademhaling geeft je stem namelijk meer volume, diepgang en kracht. Praat rustig, spreek woorden duidelijk uit en praat vooral niet binnensmonds.

Bij ademen vanuit de buik gebruiken mensen alleen de middenrifspier, niet de borstspieren. Hoe hoger je ademt (vanuit je borst), hoe minder de ademhaling je stem ondersteunt. 

Een 'hoge' ademhaling kan onrustig maken en zelfs leiden tot hyperventilatie. Ademen vanuit de buik maakt rustiger en geeft een ontspannen gevoel. 

Je kunt je lichaamsbewustzijn vergroten door op je ademhaling te letten. Neem de tijd om de buikademhaling te oefenen, met de handen losjes op de buik. 

Stemoefeningen

Voor sommige mensen met spanningsklachten kunnen stemoefeningen therapeutisch werken. Stressklachten kunnen verminderen door het oefenen van een gezonde ademhaling en een evenwichtige manier van spreken. 

Spreken kan ook een struikelblok zijn voor mensen die onzeker en geremd zijn. Oefenen met de ademhaling, losse klanken en teruggaan naar de basis van het spreken, kan de rust in het lichaam terugbrengen. 

Spraaktherapie kan ook behulpzaam zijn bij het verwerken van emoties. De stem is immers vaak het klankbord voor onze gevoelens.

Oogcontact

Oogcontact is een van de belangrijkste vormen van lichaamstaal. Vaak krijgen mensen pas met oogcontact het gevoel dat er echt contact is. Maar het komt best precies hoe dat aankijken gebeurt. In de dierenwereld kan elkaar langer dan 10 seconden strak in de ogen kijken 2 dingen betekenen: vrijen of vechten. Iemand aan één stuk door aankijken kan erg dominant of intimiderend overkomen. 

Er is een aantal ongeschreven regels over oogcontact met anderen. Iemand te lang aankijken kan als nogal dwingend worden ervaren. Iemand die je niet kent recht aankijken, zoals in de trein, hoort eigenlijk ook niet.

Oogcontact tijdens een gesprek
Tijdens een gesprek is het wel de bedoeling om de ander aan te kijken. Het oogcontact is dan een belangrijk deel van de communicatie tussen mensen. We wisselen af tussen aankijken en wegkijken. Dat gaat bij de meeste mensen vanzelf en ongemerkt.

Mensen die moeite hebben met sociale contacten, hebben soms de neiging om iemand niet aan te kijken tijdens het praten. De meeste mensen voelen zich hier ongemakkelijk bij. Te weinig oogcontact kan ons onbewust wat vertellen over de gesprekspartner: namelijk dat hij weinig zelfvertrouwen of weinig interesse heeft, of dat hij wantrouwend is.

Oefening voor het maken van oogcontact
Heb je moeite met oogcontact maken? Probeer dan deze oefening:

• Kijk iemand aan als je met hem in gesprek bent.
• Kijk afwisselend naar het rechter- en het linkeroog. Doe dat rustig. Spring niet van het ene naar het andere oog, maar blijf ook niet te lang 'hangen' bij één oog. Probeer er een gevoel voor te ontwikkelen.
• Probeer iemand niet met je blik te 'doorboren', want dat kan angstaanjagend werken. Kijk ontspannen.
• Verbreek na ongeveer 5 seconden het oogcontact en kijk even naar links- of rechtsboven. Dit vertelt de ander dat je nadenkt over wat er gezegd wordt. Ook geef je jezelf zo even de tijd en de ruimte om je gedachten te ordenen.
• Kijk daarna weer een aantal seconden naar je gesprekspartner.

Zelfvertrouwen faken

Doen alsof je zelfvertrouwen hebt, is een effectieve techniek om ook echt zelfvertrouwen te voelen. Dat klinkt misschien gek. Maar door te 'acteren' als iemand met zelfvertrouwen, boek je succes. En dat leidt tot meer zelfvertrouwen. 

De Amerikanen noemen dit "Fake it 'till you make it". Oftewel: als je denkt dat iets gaat mislukken, zul je je gedrag daarop aanpassen. Dan mislukt het ook echt. Andersom geldt: als je ervan overtuigd bent dat je een fijn gesprek met iemand zult hebben, loopt het meestal ook zo. 

Dit is geen keiharde wetenschap, maar wel een bekend verschijnsel in de psychologie. Mensen met een depressie of een angststoornis doen vaak negatieve uitspraken over zichzelf, de toekomst en de wereld om hen heen. Door deze focus op negatieve gebeurtenissen zien zij deze in het algemeen vaak echt uitkomen. 

Je kunt dus proberen om je negatieve denkpatroon 'af te leiden' door zelfvertrouwen te acteren. Wil je enthousiast overkomen? Doe dan enthousiast, ook al voel je je niet zo. Sommige mensen zullen daar moeite mee hebben. Want is toneelspelen niet onoprecht? Een manier om jezelf en de ander voor de gek te houden? Maar andere mensen zeggen dat je gebruikmaakt van ervaringen en gevoelens die je al hebt.