Ileus
Een van de functies van de darmen is het transporteren van voedsel en ervoor zorgen dat afvalstoffen met de ontlasting het lichaam verlaten. Hiervoor is een beweging in de darmen nodig die peristaltiek genoemd wordt. Deze golfbeweging van samentrekking en ontspanning van de darmwand zorgt voor het voorstuwen van de voedselbrij door de darmen.
Een ileus (darmafsluiting) is een plotselinge verstoring van de passage van de voedselbrij door de darm. Dit kan zowel in de dunne als de dikke darm optreden. De verstoorde passage leidt tot ophoping van voedsel en gas in de darm. Er zijn twee vormen van ileus:
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
- Obstructieve of mechanische ileus. Hierbij wordt de doorgang belemmerd door een afsluiting van de darm.
- Paralytische ileus. Hierbij zijn de normale bewegingen van de darm ernstig vertraagd of liggen stil. De darmwand is bij deze vorm verlamd (paralytisch).
Oorzaken
Mogelijke oorzaken van een obstructieve ileus zijn een gezwel, een draaiing van de darm (volvulus), invaginatie, verklevingen, ernstige obstipatie of een darmsteen.
Een paralytische ileus kan ontstaan bij een bloeding in de buik (na een ongeval) of bij een ontsteking in de buik, zoals een buikvliesontsteking of een alvleesklierontsteking.
Ook na een buikoperatie ontstaat zeer vaak een paralytische ileus. Deze verdwijnt meestal vanzelf binnen 24 tot 72 uur.
Door het gebruik van bepaalde geneesmiddelen kan eveneens een paralytische ileus ontstaan. Berucht hiervoor zijn morfine en morfineachtige middelen, maar ook middelen die gebruikt worden bij een verdoving voorafgaand aan een operatie kunnen een ileus veroorzaken.
Bij een obstructieve ileus gaan de darmen aanvankelijk harder werken om te proberen de afsluiting te passeren. Op den duur raken de darmen echter uitgeput en ontstaat een vorm van paralytische ileus.
Verschijnselen
Bij een obstructieve ileus is er hevige buikpijn, die in aanvallen komt. Bij een paralytische ileus is de pijn aanvankelijk minder hevig. Naarmate de darmen echter meer gaan uitzetten, wordt de pijn ook ernstiger.
Er is sprake van misselijkheid en braken. Het braaksel kan steeds meer op ontlasting gaan lijken (fecaal braken). Door de ophoping van voedsel (meestal in vloeibare vorm) en gas zwelt de buik op. Er komt geen ontlasting meer en ook worden geen winden meer gelaten. Daarnaast kunnen er verschijnselen zijn van de onderliggende aandoening.
Diagnose
Bij lichamelijk onderzoek is de buik erg gevoelig. Normaal gesproken zijn de darmgeluiden met een stethoscoop te horen. In geval van een obstructieve ileus zijn deze darmgeluiden afwijkend. Bij een paralytische ileus ontbreken de darmgeluiden geheel. Dit wordt een ‘stille buik’ genoemd.
Een röntgenopname van de buik bevestigt de diagnose darmafsluiting. Op de röntgenopnamen zijn de met gas en vloeistof gevulde verwijde darmlissen te zien. Ook een CT-scan van de buik kan een ileus zichtbaar maken.
Daarnaast is het onderzoek gericht op de mogelijke onderliggende oorzaak.
Behandeling
Meestal worden mensen met een ileus opgenomen in een ziekenhuis. Ze mogen dan tijdelijk niet eten en drinken, maar krijgen de noodzakelijke vloeistoffen en zouten via een infuus. Via de neus wordt een slang (sonde) in de maag gebracht om maagsappen af te voeren. Hierdoor komen de darmen tot rust. Soms worden geneesmiddelen gegeven die de beweging van de darmen stimuleren.
Ook na een buikoperatie krijgt de patiënt een infuus en een sonde, tot de darmgeluiden weer hoorbaar zijn (en de darmwerking dus op gang gekomen is).
Verder richt de behandeling zich op de onderliggende aandoening. Vaak moet er operatief worden ingegrepen.
Complicaties
Een ileus kan levensbedreigend zijn. In een afgesloten darm kan een scheur (perforatie) optreden, waardoor de darminhoud in de buikholte kan lekken. Dit veroorzaakt een buikvliesontsteking (peritonitis) en kan leiden tot bloedvergiftiging (sepsis). Vaak komen mensen hierdoor te overlijden.
Ook kan de bloedvoorziening van de darmen in gevaar komen, waardoor zuurstoftekort dreigt. Een gedeelte van de darmen kan dan afsterven (darminfarct).
Meer informatie
http://www.mlds.nl/ziekten/149/ileus/
Informatie van de Maag Lever Darm Stichting over ileus
http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000260.htm
Engelstalige informatie over ileus