Groeiachterstand bij kinderen

Kinderen maken lichamelijk een enorme ontwikkeling door. De snelheid waarmee ze groeien, het moment waarop de groeispurten inzetten en de uiteindelijke lengte die ze behalen, kan van kind tot kind nogal verschillen. Sommige kinderen groeien traag zonder dat er een aandoening is. Vaak speelde hetzelfde dan ook bij de vader en/of de moeder.

Blijft de lengte sterk achter bij die van leeftijdgenoten, verloopt de groei te traag of minder snel dan voorheen (groeicurve)? Dan spreekt men van een groeiachterstand. Hiervoor bestaan verschillende oorzaken.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaken

Een groeiachterstand kan verschillende oorzaken hebben:

• Aandoeningen van de dunne darm die de opname van voedingsstoffen beperken, zoals bij coeliakie.
• Aangeboren (genetische) afwijkingen, zoals het syndroom van Turner.
• Aangeboren skeletziektes, zoals achondroplasie .
• Onvoldoende aanmaak van een van de hormonen die nodig zijn voor de groei (schildklierhormoon, groeihormoon ).
• Te weinig eten of eenzijdige voeding.
• Bepaalde geneesmiddelen.
• Chronische ziektes, zoals nierziektes of longziektes.
• Emotionele, psychische en sociale factoren.

Symptomen

Bij kinderen met een groeiachterstand begint de puberteit vaak later dan gemiddeld. Tieners met een groeiachterstand zijn vaak te licht en waren altijd al klein voor hun leeftijd.

Een kind dat langzaam groeit zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak, moet worden onderzocht. Als de groei plotseling ophoudt of de groeicurve afbuigt , is dat waarschijnlijk een aanwijzing dat het kind een ziekte heeft.

Diagnose

Kinderen worden vanaf de geboorte regelmatig gemeten en gewogen. Dat gebeurt op het consultatiebureau en bij de schoolarts. Door deze gegevens bij te houden en om te zetten in een grafiek (groeicurve), is te zien hoe de groei verloopt. Zeker bij kinderen die bekend zijn met een chronische ziekte, of een aangeboren ziekte hebben, moet de groei nauwkeurig worden gevolgd.

Soms zijn er geen gegevens over de lengte en het gewicht in de voorgaande jaren. Dan wordt de huidige lengte van het kind vergeleken met de gemiddelde lengte in zijn leeftijdscategorie. De groeicurve kan ook worden vastgesteld door een vergelijking met die van broertjes, zusjes en klasgenootjes. Of aan de hand van oude foto's en de veranderingen in de schoenmaat.

Een ander aanknopingspunt voor het bepalen van de groei is de leeftijd waarop lichamelijke veranderingen plaatsvinden. Zoals het opkomen van schaamhaar. En bij meisjes daarnaast ook de borstontwikkeling en het begin van de menstruatie. Verder wordt er altijd een volledig lichamelijk onderzoek gedaan.

Soms is de groeiachterstand veroorzaakt door een tekort aan groeihormonen . Dan kan het nodig zijn om de hoeveelheid van deze hormonen in het bloed te bepalen. Het gaat hierbij meestal om schildklierhormonen, groeihormoon en enkele andere hypofysehormonen .

Ook kan een röntgenfoto van de hand en pols worden gemaakt. Hierop ziet de arts of er een achterstand is van de botrijping, vergeleken met leeftijdsgenoten. Dit wordt skeletleeftijd genoemd.

Er zijn veel aandoeningen die de groei kunnen belemmeren. Het is daarom belangrijk een arts te raadplegen voor meer informatie over de verschillende mogelijke tests.

Behandeling

Als de groeiachterstand wordt veroorzaakt door een ziekte, moet deze ziekte worden behandeld. Als de oorzaak een tekort aan groeihormoon of andere hormonen is, kan dit worden aangevuld. Zo nodig kan de puberteit kunstmatig worden opgewekt. Dat kan door kleine hoeveelheden van het vrouwelijk geslachtshormoon oestrogeen toe te dienen bij meisjes. En door kleine hoeveelheden van het mannelijk geslachtshormoon testosteron bij jongens toe te dienen.

Mocht de groeiachterstand tot psychische problemen leiden, dan kan het goed zijn om een psycholoog in te schakelen.

Een behandeling met groeihormoon heeft niet in alle gevallen effect op de lichaamslengte. Het helpt bijvoorbeeld niet bij patiënten die al uit de puberteit zijn en van wie de botten niet meer in de groei zijn. Daarnaast zijn er gevallen bekend van families waarin men ongevoelig is voor groeihormoon. Of hormoonvervangende therapie wordt ingezet, moet worden besproken met een gespecialiseerde kinderarts.

Meer informatie

Stichting Kind en Groei
www.kindengroei.nl/site/index.php

MijnKinderarts.nl
www.mijnkinderarts.nl/ziekten/groei/kleine-lengte-afbuigende-groeilijn.htm

Belangenvereniging Van Kleine Mensen
www.bvkm.nl/

(Engelstalige) informatie van de National Library of Medicine (USA)
www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003021.htm

Halac, I. and Zimmerman, D. (2004), ‘Evaluating short stature in children’, Pediatr. Ann.,
vol. 33, no. 3, March, pp. 170-176.
www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=retrieve&db=pubmed&list_uids=15054931&dopt=Abstract.