De functie van de schildklier
De schildklier is een vlindervormige endocriene klier. Endocriene klieren zijn organen die hormonen maken en in de bloedbaan brengen. De schildklier zit in de hals, vlak onder het strottenhoofd.
De schildklier produceert hormonen die belangrijk zijn voor diverse functies van het lichaam. De hormonen die de schildklier maakt, zijn de schildklierhormonen T4 (thyroxine of tetrajoodthyroxine) en T3 (trijoodthyroxine). Daarnaast produceert de schildklier calcitonine.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Schildklierhormonen T3 en T4
De hormonen T3 en T4 werken binnen het gehele lichaam. De schildklier scheidt vooral T4 af. Dit wordt in de organen omgezet in het activere T3.
De schildklierhormonen hebben een stimulerende invloed op de stofwisseling. Ze stimuleren de lichaamscellen van verschillende organen om meer energie te gebruiken. Hierdoor gaat bijvoorbeeld de hartslag omhoog, stijgt de lichaamstemperatuur en gaat het spijsverteringsstelsel harder werken.
De schildklierhormonen stimuleren groei en ontwikkeling, samen met het groeihormoon en insuline. Zij stimuleren namelijk lichaamscellen tot de productie van eiwitten. Vooral de ontwikkeling van zenuwweefsel staat onder invloed van schildklierhormonen.
Een tekort aan schildklierhormonen bij ongeboren-, of jonge kinderen kan de groei belemmeren en leiden tot ernstige geestelijke ontwikkelingsachterstand. Daarom wordt bij iedere pasgeborene door middel van de hielprik het gehalte van het schildklierhormoon in het bloed bepaald.
Calcitonine
Calcitonine werkt samen met een hormoon dat door de bijschildklieren wordt geproduceerd. Dit parathormoon draagt samen met calcitonine bij aan het calciumevenwicht in het lichaam. Calcitonine remt de afbraak van botweefsel.
Hoe wordt de functie van de schildklier geregeld?
De schildklier staat onder controle van de hypothalamus en de hypofyse. De hypothalamus geeft TRH af, dat zet de hypofyse aan tot de productie van TSH (Thyreoidstimulerend hormoon).
TSH zorgt ervoor dat de schildklier meer schildklierhormoon produceert. De gestegen bloedspiegels van de schildklierhormonen zorgen voor een remmend effect op de hypothalamus en hypofyse. Dit heet negatieve terugkoppeling of negatieve feedback.
Om schildklierhormonen te kunnen maken heeft de schildklier jodium nodig. Dat moeten we uit onze voeding halen. In Nederland wordt jodium aan zout toegevoegd, bijvoorbeeld bij bakkerszout. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid jodium is laag en zit bijvoorbeeld in 6 sneeën brood.
Aandoeningen van de schildklier
De schildklier kan te snel werken, waardoor er te veel schildklierhormonen (hyperthyreoïdie ) ontstaan. De schildklier kan ook juist te langzaam werken, met hypothyreoïdie tot gevolg. Er kunnen ook gezwellen in de schildklier ontstaan. Deze kunnen goedaardig of kwaadaardig zijn. Daarnaast kan de schildklier door een ontsteking worden aangetast (thyreoiditis).
Effect van veroudering op de schildklier
Als mensen ouder worden, krimpt de productie van schildklierhormonen over het algemeen. Hierdoor wordt de stofwisselingssnelheid lager en neemt de hoeveelheid lichaamsvet toe. Er kan hypothyreoïdie ontstaan.
Als mensen minder schildklierhormonen hebben, groeit de hoeveelheid van het thyroidstimulerende hormoon in het bloed. Mensen die ouder zijn dan vijftig jaar hebben een hoger risico op aandoeningen van de schildklier, zoals ontsteking en kanker.
Effect van zwangerschap op de schildklier
Tijdens de zwangerschap is de schildklier extra actief. De schildklier wordt groter en de hoeveelheid hormonen neemt ook toe. De schildklierfunctie is erg belangrijk voor de ontwikkeling van de foetus.
Als een zwangere te maken krijgt met hyperthyreoÏdie of hypothyreoÏdie, is het erg belangrijk dat artsen de waardes van de schildklierhormonen regelmatig controleren. Door medicijnen te slikken, kunnen zwangeren de hoeveelheid hormonen op peil houden.
Meer informatie
Informatie van de Nederlandse Schildklierstichting
http://www.schildklier.nl/
Informatie van het Nederlands Huisartsen Genootschap over hypothyreoÏdie
http://nhg.artsennet.nl
Informatie over zwangerschap en schildklier
http://www.medischlab.nl
Tortora, G.J. and Grabowski, S.R. (2003), Principles of Anatomy and Physiology, 10th ed, John Wiley & Sons Inc., New York.