Botbreuken

Botbreuken
Bij een botbreuk kan het gaan om enkel- en meervoudige botbreuken, maar ook om kleine scheurtjes (fissuren) en verbrijzelingen. Bij die laatste is de breuk zo ernstig dat het bot amper nog te herkennen is.
Oorzaken
Botbreuken zijn vaak het gevolg van ongevallen, valpartijen, mishandelingen of botsingen. Verzwakte botten kunnen ook spontaan breken. Dat komt bijvoorbeeld voor bij mensen met botontkalking (osteoporose) of botkanker. Ook breken botten soms spontaan bij mensen met aangeboren botziekten, zoals osteogenesis imperfecta.
Een speciaal soort breuk is de stressfractuur . Deze ontstaat door herhaalde druk op het bot.

Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen

Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!

• Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
• Online beeldbellen met een huisarts
• Stuur een foto mee van uw klacht
• Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
• Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar

Download Dokter Appke

Soorten botbreuken

Botbreuken zijn in te delen naar type of plaats. Een breuk kan bijvoorbeeld stabiel of instabiel zijn. Bij een instabiele breuk moeten de botdelen op hun plaats worden gehouden om te voorkomen dat de breuk verergert. Bij een stabiele breuk is dat niet nodig.

Een botbreuk kan open of gesloten zijn. Bij een open breuk is de huid beschadigd en kan het bot in contact zijn (geweest) met de buitenlucht. Hierdoor is de kans op infectie van het bot (osteomyelitis) groot. Bij een gesloten breuk is de huid heel gebleven.

Enkele breuken die genoemd zijn naar de plaats van de breuk zijn:

• schouder- en bovenarm fractuur
• onderbeen- en enkel fractuur
• fractuur van het hielbeen
• kaak fractuur
• sleutelbeen fractuur
• fractuur van ribben en borstbeen
• fractuur van de rug en het bekken
• fractuur van de elleboog en de onderarm
• gebroken heup

Symptomen botbreuken

Iemand die een bot breekt, voelt of hoort soms dat het bot knapt. Gebroken delen kunnen kraken als ze langs elkaar heen schuren.

De plaats van de breuk kan:

 

• veel pijn doen (bij aanraking).
• snel opzwellen.
• misvormd zijn.
• moeilijk of onmogelijk te bewegen of te belasten zijn.

Behandeling

Iemand met een mogelijke breuk kan het best een arts waarschuwen. Deze kan lichamelijk onderzoek doen en eerste hulp bieden. Hij kan bijvoorbeeld bloedingen onder controle brengen. En het gewonde gebied ondersteunen met spalken of een draagverband (mitella). Ook kan hij bepalen of de patiënt naar het ziekenhuis moet en of er een ambulance nodig is.

Om zeker te weten dat het bot gebroken is, wordt in het ziekenhuis een röntgenfoto gemaakt. Als het gebroken blijkt te zijn, kan het nodig zijn dat de breuk wordt gezet. De gebroken botdelen die over elkaar zijn geschoven, worden dan weer tegen elkaar geplaatst. Dat heet repositioneren.

Om de botten weer aan elkaar te laten groeien, is het belangrijk dat ze een tijd lang niet kunnen bewegen. Het onbeweeglijk maken (immobiliseren) van botten kan de volgende manieren:

• Gipsverband. Hoe lang de patiënt gips draagt, hangt af van de aard, de plaats en de ernst van de breuk.
• Functioneel verband, zoals een sling of brace. Hierbij zijn beperkte of gecontroleerde bewegingen mogelijk van gewrichten die dichtbij de breuk zitten.
• Tractie. Hierbij worden de botten in de goede stand gehouden door er een lichte, gelijkmatige trekkracht op uit te oefenen. Tractie is soms nodig bij het zetten van botten.
• Interne fixatie. Bij deze operatie zet de orthopedisch chirurg het bot. Met schroeven en metalen platen in het lichaam zorgt hij dat het bot op zijn plaats blijft. Soms zet het vast met metalen staven binnenin het bot. Bij een gebroken heup wordt vaak een kunstheup (heupprothese) ingebracht.
• Externe fixatie. Bij deze operatie brengt de chirurg boven en onder de breuk pennen en/of schroeven aan in het bot. Die maakt hij vast aan een of meer metalen staven die door de huid naar buiten komen. Het frame dat zo ontstaat, houdt het bot op zijn plaats. Later worden de staven weer verwijderd.

Revalidatie

Als het bot aan elkaar gegroeid is en het gips, de schroeven en/of staven weer zijn verwijderd, kan de patiënt beginnen met revalideren. Het doel: minder stijve gewrichten en sterkere spieren rond de plaatst van de breuk. Revalideren is nodig omdat de gewrichten en spieren een tijd lang niet zijn gebruikt.

Complicaties

In het begin kunnen bij breuken de volgende complicaties optreden:

• in- of uitwendige bloedingen.
• letsel aan omliggende organen (bijvoorbeeld de hersenen of longen).
• beschadiging van zenuwen, huid of bloedvaten. Door beschadiging van een bloedvat kan de bloedtoevoer naar het gebroken ledemaat in gevaar komen.

Later kunnen de volgende complicaties volgen:

• beschadiging van de omliggende weefsels en huid door een verminderde bloedtoevoer en infecties.
• afsterven van het weefsel (necrose).
• drukzweren (decubitus) door langdurige immobilisatie.
• infectie van het bot (osteomyelitis ).
• niet helen van de breuk.
• stijfheid in de gewrichten.
• bloedpropjes in de aderen, een trombosebeen of een longembolie door langdurige immobilisatie.
• long- of blaasontsteking (sneller dan normaal).

Als breuken niet of vertraagd genezen, kan er sprake zijn van:

• verminderde of afwezige bloedtoevoer naar een van de botdelen.
• comminutieve breuken. Hierbij is het bot verbrijzeld of in verschillende delen gebroken.
• slechte immobilisatie.
• een probleem elders in het lichaam (kanker, ernstige andere ziekte).

Een spier kan door de botbreuk beschadigd zijn en hierdoor opzwellen. Als een beschadigde spier opzwelt in een lichaamsruimte (compartiment) die wordt afgesloten door weefsels die niet elastisch zijn kan het compartimentsyndroom ontstaan. Het syndroom komt het meest voor in de onderarm en rond het scheenbeen. Als de spier opzwelt, neemt de druk in de afgesloten ruimte toe. De bloedtoevoer neemt af. Als er niet direct iets aan gedaan wordt, sterft de spier af en ontstaat littekenweefsel. Een soortgelijke situatie kan in mindere mate ontstaan als een verband te strak is aangebracht.

Meer informatie

Alles over orthopedie en botbreuken
www.orthopedie.nl/botbreuken/

EHBO tips bij botbreuken
www.ehbo.nl/tips/botbreuk-en-ontwrichting/

Informatie van Consument en veiligheid
www.veiligheid.nl/ouderen/ouderen

Informatie van de Osteoporosestichting
www.osteoporosestichting.nl/