Bloedvaten: aders en slagaders

Ons lichaam heeft zuurstof en voedingsstoffen nodig om goed te kunnen werken. Deze stoffen worden rondgebracht door onze bloedvaten. Tegelijkertijd voert het bloed ook allerlei afvalstoffen af. Hoe werken die bloedvaten? En wat is het verschil tussen een ader en een slagader?

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

De bloedsomloop

De bloedvaten staan in nauwe verbinding met het hart. De rechterhelft van het hart en de bloedvaten naar en van de long worden samen de kleine bloedsomloop genoemd. De linkerhelft van het hart en de bloedvaten naar en van de andere organen worden samen de grote bloedsomloop genoemd. De bloedvaten die bloed van het hart naar de organen brengen zijn de slagaders. De bloedvaten die het bloed van de organen naar het hart brengen zijn de aders.

Slagaders

Een slagader wordt ook wel arterie genoemd. De naam slagader verwijst naar de hartslag die je kunt voelen. Dit kan aan de pols, maar ook in de hals of op de voetrug. De grootste slagader van het lichaam is de ‘grote lichaamsslagader’ of aorta.

Een slagader brengt het bloed van het hart naar de organen. In de kleine bloedsomloop is dat zuurstofarm bloed van de rechterharthelft naar de longen. In de grote bloedsomloop is dat zuurstofrijk bloed naar de organen in de rest van het lichaam.

Een slagader heeft een dikke, gespierde wand die het bloed voortstuwt. De wand moet bestand zijn tegen de bloeddruk en mag niet scheuren.

De slagader gaat over in steeds kleinere takjes. Uiteindelijk stroomt het bloed in de organen door de haarvaatjes. Dan worden voedingsstoffen en zuurstof uitgewisseld. Afvalstoffen worden verzameld. Deze worden afgevoerd door de aders.

Aders

Een ader heet ook wel vene of vena. De holle ader of vena cava is de grootste ader in het lichaam.

Een ader brengt het bloed terug naar het hart. In de kleine bloedsomloop is dat zuurstofrijk bloed van de longen naar de linkerharthelft. In de grote bloedsomloop is dat zuurstofarm bloed uit de rest van het lichaam naar de rechterharthelft.

De druk in de aders is veel lager dan in de slagader. Het bloed stroomt rustiger. Daarom is de wand van aders is veel slapper dan van slagaders. Kenmerkend voor veel aders is dat er kleppen in zitten. Dit voorkomt dat het bloed de verkeerde richting in stroomt. Zeker voor de aders die het bloed van de benen naar boven moeten vervoeren zijn deze kleppen zeer belangrijk. Want deze bloedstroom gaat tegen de zwaartekracht in.

Aandoeningen van de slagaders

Atherosclerose
De meest bekende aandoening aan de slagaders is slagaderverkalking (atherosclerose). Hierbij is de binnenkant van de wand beschadigd geraakt waardoor de slagader vernauwd raakt. Dit kan leiden tot bijvoorbeeld een hartinfarct of etalagebenen. Atherosclerose treedt op door het ouder worden. Maar ook andere risicofactoren zijn van belang, zoals roken, hoge bloeddruk, hoog cholesterol en overgewicht.

Aneurysma
De wand van een slagader kan verslappen, door atherosclerose of door aangeboren afwijkingen. Er kan dan een uitstulping ontstaan aan de slagader. Dit wordt een aneurysma genoemd. Vaak komt deze voor aan de aorta, in de buik, maar een aneurysma kan overal voorkomen.

Arteritis
Een ontsteking van de wand van een slagader wordt arteritis genoemd. Soms wordt ook wel gesproken van een vasculitis. De ontsteking kan veroorzaakt worden door een bacterie. Maar het kan ook optreden door een reactie van het eigen afweersysteem, een zogenaamde auto-immuunreactie.

Raynaud fenomeen
Het Raynaud fenomeen is een aandoening waarbij de kleine slagaders van de handen en voeten samentrekken door kou of emotie. Dit kan wijzen op een onderliggende ziekte. Het kan ook spontaan optreden

Aandoeningen van de aders

Spataders
De ziekte die het meest voorkomt zijn spataders van de benen. Hierbij werken de kleppen in de aders niet goed meer. Het bloed kan niet goed terugstromen naar het hart en de benen worden dik.

Trombosebeen
Een trombosebeen ontstaat doordat er een bloedstolsel in een ader is ontstaan. De bloedafvoer wordt zo verstoord. Dit leidt tot pijn en zwelling van een been. Een bloedstolsel kan ook ontstaan in een slagader, maar leidt dan tot andere klachten. Een stolsel ontstaat sneller in een ader, omdat het bloed in aders langzamer stroomt.

Flebitis
Ook een ader kan ontstoken raken. Bijvoorbeeld nadat er een tijdje een infuus in de ader heeft gezeten. Dit wordt een flebitis genoemd.

Meer informatie

Informatie van de Hartstichting over vaatziekten
www.hartstichting.nl/hart_en_vaten/vaatziekten/

Informatie over spataderen
www.huidinfo.nl/spataderen.htm

Informatie van het Nederlands Huisartsen Genootschap over trombosebeen
http://nhg.artsennet.nl/kenniscentrum/k_voorlichting/NHGPatientenbrieven/NHGPatientenbrief/PBK11a.htm

Informatie van de HartVaatgroep: Kies uw vaatzorg
www.hartenvaatgroep.nl/behandeling/kies-uw-vaatzorg.html