Bacteriële oogontsteking

Oogontsteking is een ontsteking van het bindvlies van het oog. Dit bindvlies wordt conjunctiva genoemd. Een bacteriële oogontsteking wordt veroorzaakt door een bacterie. Dit heet ook wel bacteriële conjunctivitis.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaken

Op het bindvlies van het oog, maar ook op het neusslijmvlies en de huid, zitten bacteriën zoals stafylokokken en streptokokken. In normale omstandigheden laten deze het oog met rust.

Een ontsteking van het oogbindvlies kan ontstaan door een verminderde weerstand (bijvoorbeeld door een ontsteking met het griepvirus of door een droog oog). Ook kan een ontsteking ontstaan door een verandering van het type of de hoeveelheid bacteriën door besmetting vanuit een andere bron (bijvoorbeeld vieze handen of een ontsteking van de traanzak).

Symptomen oogontsteking

Bij een bacteriële oogontsteking ontstaat een branderig, prikkend of zanderig gevoel in het oog. Meestal begint de aandoening in één oog. Na verloop van 1 of 2 dagen kan het andere oog ook ontstoken raken. Soms blijft de ontsteking beperkt tot één oog.

Een ontstoken oog is rood. Het kan een geelgroene afscheiding (pus) afgeven. Daardoor kunnen de oogleden in de ochtend dichtgeplakt zijn. Meestal bereikt de ontsteking zijn hoogtepunt na enkele dagen. Daarna worden de symptomen langzaam minder.

Ernstige pijn, lichtschuwheid en een verminderd gezichtsvermogen horen normaal gesproken niet bij een oogontsteking. Als deze klachten wel duidelijk aanwezig zijn, kan dit duiden op een ontsteking van andere oogweefsels zoals het hoornvlies, de iris of de sclera. Dan is het belangrijk om snel een arts te bezoeken.

Diagnose

Bij de meeste oogontstekingen is geen bijkomend onderzoek nodig omdat de aandoening meestal vanzelf geneest zonder complicaties. Verder onderzoek is noodzakelijk in een aantal gevallen:

• Als er een duidelijke pijn ontstaat in plaats van een zanderig, brandend of prikkend gevoel.
• Als er duidelijke lichtschuwheid ontstaat.
• Als het gezichtsvermogen duidelijk verminderd is (ook na knipperen of het schoonvegen van de pus).
• Als de ontsteking niet verbetert na verloop van 3 tot 4 dagen.
• Als de ontsteking samengaat met pijn bij het plassen of een abnormale afscheiding uit vagina of penis.
• Als het oog extreem veel pus produceert.
• Als het oog heel erg gezwollen is.
• Als het oog plotseling uitpuilt en er dubbelzien ontstaat.
• Als de ontsteking bij een pasgeboren kind ontstaat.

In die gevallen wordt het oog eerst met een spleetlamp onderzocht om een ontsteking van het hoornvlies of andere oogweefsels zoals de iris uit te sluiten. Ook wordt onderzocht of er een andere oorzaak voor de ontsteking is (bijvoorbeeld ontsteking van de traanzak of een achtergebleven contactlens).

Daarna kan de etterige afscheiding onderzocht worden. Hiervoor wordt heel voorzichtig met een klein wattenstaafje langs het bindvlies gestreken. Dit staafje kan dan voor verder onderzoek naar een laboratorium gestuurd worden (bijvoorbeeld voor een kweek en eventueel meer specifieke tests). Zo kan vastgesteld worden welke bacterie de oorzaak is, en of er geen andere ziekteverwekker is zoals chlamydia, een virus, gist of schimmel.

Behandeling oogontsteking

Omdat een bacteriële bindvliesontsteking net als een verkoudheid bijna altijd vanzelf overgaat, is meestal geen speciale behandeling nodig behalve ontsmettende druppeltjes of zalf en het schoonhouden van het oog.

Een antibioticum versnelt de genezing. Het kan gegeven worden in de vorm van druppels of zalf, waarbij druppels de voorkeur hebben. Povidonjodium oogdruppels (geen antibioticum, wel ontsmettend) hebben het voordeel dat ze zowel tegen bacteriën als virussen werken en dat vrijwel alle bacteriën gevoelig zijn voor jodium.

Als een specifieke bacterie zoals een gonokok of chlamydia aangetoond wordt, moet een antibioticum gegeven worden waarvoor de bacterie gevoelig is.

Tijdens de genezing gelden een aantal aandachtspunten:

• Een bacteriële oogontsteking is besmettelijk. Het is daarom aan te bevelen de handen vaak goed te wassen en geen handdoeken of zakdoeken met anderen te delen.
• Als de oogleden aan elkaar vastgeplakt zitten, kunnen ze gewoon losgeweekt en schoongemaakt worden met een watje of gaasje dat met kraanwater natgemaakt wordt.
• Het dragen van een contactlens wordt sterk afgeraden tot de ontsteking helemaal over is. Contactlenzen veroorzaken namelijk vaak kleine wondjes op het oppervlak van het hoornvlies, waardoor bacteriën het oog kunnen binnendringen. Wanneer de ontsteking is genezen en de patiënt weer contactlenzen wil gaan dragen, moet hij de lenzen grondig (laten) reinigen.
• Zolang de ontsteking niet genezen is, wordt meestal ook geadviseerd om geen oogmake-up te gebruiken.

Prognose

Een bacteriële oogontsteking geneest meestal spontaan binnen een week zonder complicaties omdat de bacterie vrijwel nooit het oog kan binnendringen. Dit komt omdat het hoornvlies net als de huid niet doorgankelijk is voor bacteriën, tenminste zolang het hoornvlies intact is.

In zeldzame gevallen slaagt de bacterie er wel in het hoornvlies en het inwendige oog binnen te dringen en daar schade aan te richten. Dit kan gebeuren in de volgende situaties:

• Bij oppervlakkige wondjes van het hoornvlies, bijvoorbeeld na een verwonding met een scherp voorwerp of bij gebruik van contactlenzen.
• Bij infectie door de gonokokkenbacterie. Deze bacterie, die de geslachtsziekte gonorroe veroorzaakt, kan in tegenstelling tot andere bacteriën wel door een intact hoornvlies binnendringen. De bacterie kan ernstige ontstekingen geven van het oog bij pasgeborenen (bij besmetting tijdens de bevalling door een geïnfecteerd geboortekanaal) maar ook bij volwassenen. Tegenwoordig is de aandoening zeer zeldzaam.

Meer informatie

Informatie over oogontsteking
www.oogartsen.nl/conjunctivitis_ontsteking_infectie_bindvlies

Informatie over oogontsteking van het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap
www.oogheelkunde.org/Conjunctivitis2013.pdf

Informatie van het Nederlands Huisartsen Genootschap
www.nhg.org/nhg-standaard-het-rode-oog