Nierafwijkingen bij sepsis

Bij sepsis (bloedvergiftiging) verspreiden zich pusvormende micro-organismen en de gifstoffen die zij afgeven vanuit de infectiehaard via de bloedbaan naar andere weefsels en organen. De nieren kunnen hierbij beschadigd raken.

Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen

Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!

• Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
• Online beeldbellen met een huisarts
• Stuur een foto mee van uw klacht
• Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
• Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar

Download Dokter Appke

Oorzaken

Een sepsis kan ontstaan naar aanleiding van een urineweginfectie en wordt dan urosepsis genoemd. Bij nieraandoeningen, waarbij de nierfunctie of de afvoer van urine is aangetast, is de kans op aanwezigheid van bacteriën in het urinesysteem vergroot. Het risico dat deze bacteriën vervolgens in de bloedbaan terechtkomen is eveneens vergroot. Denk daarbij bijvoorbeeld aan patiënten die een katheter krijgen.

Sepsis kan ook ontstaan vanuit een andere ontsteking in het lichaam en daarbij nieren beschadigen. De nieren blijken dan één van de meest gevoelige organen te zijn. Verhoogde aanvoer van bacteriële gifstoffen (toxinen), verlaagde bloeddruk en verminderde zuurstoftoevoer veroorzaken al snel schade aan de glomeruli.

Verschijnselen

Sepsis wordt gekenmerkt door koorts (vaak met hoge pieken) of juist ondertemperatuur, koude rillingen, een versnelde ademhaling en hartslag en een (soms fors) verlaagde bloeddruk.

Verlies van de nierfunctie is een van de eerste verschijnselen van nierbeschadiging door sepsis. Daarnaast is er meestal sprake van tekortschieten van andere organen, eveneens als gevolg van sepsis. In de nieren worden de glomeruli, onderdelen van de nefronen, beschadigd. Verder zijn patiënten met sepsis zijn bijzonder vatbaar voor acute tubulaire necrose. Het kenmerkende symptoom daarvan is beperkte urinelozing (minder dan 400 milliliter per dag) bij een normale vochtinname. Er blijft dus veel vocht achter in het lichaam. Ook houdt het lichaam zout vast, wat samen met het achterblijvende vocht oedeem (zwelling) tot gevolg heeft. Acute tubulaire necrose als complicatie van sepsis kan leiden tot acute nierinsufficiëntie.

Diagnostiek

De diagnose van sepsis kan worden gesteld aan de hand van de symptomen en een lichamelijk onderzoek. Door middel van een kweek en microscopisch bloedonderzoek kunnen de micro-organismen en/of hun kenmerkende gifstoffen in het bloed worden opgespoord.

Bij mensen die antibiotica innemen, kan een kweek een fout-negatieve uitslag geven. De uitslag is dan negatief omdat de wel degelijk aanwezige bacteriën gemaskeerd worden door de gegeven antibiotica. Bij deze patiënten zijn frequente vervolgcontroles van hun medische toestand van groot belang.

Behandeling

Voordat met de behandeling van sepsis wordt begonnen, moet zo goed mogelijk de infectiehaard worden gelokaliseerd. Daarbij wordt gebruik gemaakt van verschillende beeldvormende technieken, zoals echografie en CT (computertomografie). Als de infectie is ontstaan na een operatie, moet het hele operatiegebied snel en volledig worden gecontroleerd op infectiehaarden. Soms moet zelfs de wond weer geopend worden.

Met het kweken van allerlei materiaal uit het lichaam (bloed, urine, pus, weefsels) probeert men de verantwoordelijke bacterie op te sporen en te kijken voor welke antibiotica die gevoelig is.

Soms is de situatie echter zo ernstig dat de patiënt onmiddellijk moet worden behandeld met een combinatie van antibiotica om geen enkele tijd verloren te laten gaan. Zodra de kweekuitslagen bekend zijn, kan de keuze van de antibiotica zonodig worden aangepast.

Mensen met sepsis kunnen in shock raken en moeten dan onmiddellijk vloeistoffen en elektrolyten toegediend krijgen. Een infuus of bloedtransfusie is daarvoor de aangewezen methode. Dergelijke patiënten worden meestal op de intensive care opgenomen.

Als de nieren zijn aangetast, is de behandeling vooral gericht op ondersteunende maatregelen, vooral bij verminderde urinelozing. Tot die maatregelen behoren minder drinken en minder zout in het eten gebruiken om het oedeem terug te dringen. Naarmate het lichaam zich herstelt, gaan de nieren langzaam maar zeker weer normaal functioneren. De zoutopname kan dan echter onvoldoende zijn en in dat geval kan het nodig zijn ter compensatie juist meer zout te gebruiken.

Prognose

Als complicatie van sepsis kan gemakkelijk acute nierinsufficiëntie optreden. Dit versterkt op zijn beurt weer de ernst van de sepsis, de kans op het ontstaan van shock; kortom, een vicieuze cirkel waar alle organen van het lichaam ernstige gevolgen van kunnen ondervinden.

Meer informatie

Iglesias, J., and Lieberthal, W. (2000), Clinical Evaluation of Acute Renal Failure, in: Johnson, R.J. & Feelhally, J. (eds) Comprehensive Clinical Nephrology, Harcourt Publishers, London.

Ronco, C., and Bellomo, R. (1998), Renal Replacement Methods in Acute Renal Failure, in: Davison, A.M., Cameron, S.J., Grunfeld, J. et al, (eds) Oxford Textbook of Clinical Nephrology, 2nd ed, Oxford University Press, New York.