Netelroos

Netelroos is één van de meest voorkomende huidaandoeningen. Kenmerkend zijn de rode bultjes op de huid die plotseling opkomen en hevig jeuken. Netelroos wordt ook wel galbulten of urticaria (brandnetel) genoemd.

De uitslag en jeuk ontstaan meestal in de avond. Vaak zijn deze klachten de volgende dag weer verdwenen. In driekwart van de gevallen wordt de oorzaak van netelroos nooit gevonden. Het kan op elke leeftijd en op elk willekeurig deel van het lichaam optreden. Het is geen ernstige aandoening, maar kan wel erg hinderlijk zijn.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaken

In de huid liggen zogeheten mestcellen. Deze cellen bevatten stoffen (histamine) die kunnen vrijkomen bij bepaalde prikkels. Soms is dat een allergische prikkel, maar dat hoeft niet. Door deze stoffen gaan de bloedvaatjes open staan en verlaat vocht de bloedbaan. Er zijn veel verschillende prikkels die histamine kunnen vrijmaken:

• geneesmiddelen (antibiotica, pijnstillers).
• fysische prikkels (lichamelijke inspanning, druk op de huid, zoals krabben of wrijven, zonlicht, warmte en koude).
• infecties.
• allergie voor voedingsmiddelen (zoals eieren, noten, schaaldieren, fruit).
• insectenbeten en -steken (zoals van wespen en muggen).
• toevoegingen aan voedsel (kleurstoffen, smaakversterkers, conserveringsmiddelen).
• allergie voor ingeademde producten (oplosmiddelen, pollen, dierlijke huidschilfers).
• contact van de huid met bepaalde producten (zoals rubber, planten, chemische stoffen, crèmes).
• sommige stofwisselingsziekten.

Er is geen duidelijke erfelijke oorzaak van netelroos. Toch blijkt netelroos in bepaalde families vaker voor te komen.

Symptomen

De kenmerken van netelroos zijn rode bultjes op de huid die hevig jeuken. Ze zijn duidelijk begrensd. De bultjes kunnen sterk in grootte variëren, van enkele millimeters tot een paar centimeter. Ze kunnen pijnlijk zijn en door krabben groter worden. Dan gaan ze in elkaar over en ontstaan er grote, vuurrode plekken.

Netelroos kan op elke leeftijd en op elk deel van het lichaam optreden. De uitslag ontstaat in zeer korte tijd, vaak binnen een half uur. Het duurt meestal maar kort, de bultjes verdwijnen vaak binnen 24 tot 48 uur.

Als de bultjes zijn verdwenen, kan ergens anders op het lichaam opnieuw netelroos opzetten. Dat gebeurt zolang de oorzaak ervan niet wordt weggenomen. Bestaan de klachten langer dan zes weken, dan is er sprake van chronische netelroos. Netelroos is niet besmettelijk.

De uitslag kan ook de diepere huidlagen aantasten (angio-oedeem of Quincke oedeem). Dit leidt tot zwellingen van de oogleden, lippen, wangen, handen en voeten. Angio-oedeem kan pijnlijk zijn, maar hoeft geen jeuk te veroorzaken. De zwellingen zijn goed afgebakend en het kan een paar dagen duren voordat ze verdwijnen.

Wanneer de tong en keel zijn aangedaan, kan dit de ademhaling bemoeilijken. Dat is soms zo ernstig dat medische hulp direct nodig is.

Diagnose

De diagnose wordt gesteld op basis van het verhaal van de patiënt en de symptomen. Ook wordt een lichamelijk onderzoek verricht. Bij het bespreken van de voorgeschiedenis is er bijzondere aandacht voor het achterhalen van de oorzaak van de huiduitslag. De lijst met mogelijke oorzaken is lang. Daarom kan de diagnose een ware uitdaging zijn. Het kan helpen als de patiënt een vragenlijst invult.

Over het algemeen is aanvullend onderzoek niet nodig. Maar bij allergische netelroos kunnen bloedonderzoek, een huidbiopsie en allergietesten worden gedaan. Daarmee wordt de stof achterhaald die de reactie heeft opgewekt. Bij de verdenking op een voedselallergie is het advies een eetdagboek bij te houden. Dan kan de veroorzakende stof worden ontdekt.

Behandeling

De behandeling bestaat als eerste uit het vermijden van de prikkel die de uitslag uitlokt. Als deze tenminste bekend is. Daarnaast werken antihistaminica tegen de uitslag en jeuk. Deze remmen de werking van histamine.

Bij ernstige acute of chronische netelroos kunnen kortdurend corticosteroïdentabletten helpen. Het heeft geen zin om corticosteroïdencreme te smeren. Bij de behandeling van chronische netelroos kan ook lichttherapie met UVB en PUVA worden ingezet. Soms hebben patiënten psychische steun en begeleiding nodig om met chronische netelroos te kunnen omgaan.

Zelfzorg

Bij intense jeuk en zwellingen kunnen koude kompressen verlichting geven. Bewaar een natte handdoek in de diepvries. Die kan bijvoorbeeld worden gebruikt bij heftige jeuk. Het is beter om geen knellende kleding te dragen.

Soms wordt de uitslag veroorzaakt door huidcontact met pollen, planten, chemische stoffen of dierlijke huidschilfers. Een lauwe douche nemen en de huid daarna insmeren met een vette zalf kan dan verlichting bieden.

Complicaties

Meestal komt netelroos spontaan op en verdwijnt de klachten weer snel. In ernstige gevallen kan ook zwelling van de lippen, tong en keel ontstaan, wat de ademhaling ernstig kan bemoeilijken. Meteen medisch ingrijpen is dan nodig.

Sommige typen netelroos gaan gepaard met een anafylactische reactie. Ook dan is snel medisch handelen noodzakelijk. De symptomen hiervan zijn:

• koorts
• koude rillingen
• gewrichtspijn
• hoofdpijn
• piepende ademhaling
• kortademigheid
• misselijkheid
• duizeligheid
• daling van de bloeddruk
• licht gevoel in het hoofd
• flauwvallen

Meer informatie

Informatie van huidartsen
www.huidinfo.nl/urticari.html
www.huidarts.com/cgi-bin/patinfo.pl?cgifunction=form&fid=1020972519

Vragenlijst voor chronische urticaria en angio-oedeem
www.huidziekten.nl/pdf/urticariavragenlijst.pdf

Patiënten informatie van het NHG
http://thuisarts.nl/netelroos/ik-heb-netelroos