Medicijnen bij een bipolaire stoornis

Een bipolaire stoornis is een psychiatrische aandoening die wordt gekenmerkt door een sterk wisselende stemming. Een andere benaming voor deze aandoening is manisch-depressieve stoornis. De behandeling is een combinatie van medicijnen en psychotherapie.

Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen

Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!

• Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
• Online beeldbellen met een huisarts
• Stuur een foto mee van uw klacht
• Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
• Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar

Download Dokter Appke

Soorten medicijnen bij een bipolaire stoornis

De wisselende stemmingen bij een bipolaire stoornis worden behandeld met medicijnen die de stemming stabiliseren.

Wanneer de slaap erg verstoord is of wanneer er veel onrust is opgetreden, kunnen slaap- en kalmeringsmiddelen helpen. Meestal worden dan benzodiazepines voorgeschreven. Die worden bij voorkeur niet langer dan enkele weken gebruikt omdat ze verslavend kunnen zijn. In geval van psychotische symptomen worden antipsychotica voorgeschreven. Als de depressie het voornaamste kenmerk is, wordt vaak een antidepressivum toegevoegd. 

Stemmingsstabilisatoren

Er zijn twee soorten stemmingsstabilisatoren. De eerste is het middel lithium, dat het meest gebruikt wordt. Daarover gaat deze tekst. De andere is een groep van medicijnen die normaal gebruikt wordt bij de behandeling van epilepsie, zoals carbamazepine, valproïnezuur en lamotrigine. Deze worden gebruikt als lithium niet kan worden voorgeschreven vanwege andere ziektes. 

Werking lithium

Hoe lithium precies werkt, is nog niet bekend. In ieder geval beïnvloedt lithium de werking van neurotransmitters. Dit zijn stofjes die nodig zijn om signalen tussen de hersencellen door te geven. Bij een bipolaire stoornis zijn deze signalen ontregeld. Lithium werkt vooral in op de neurotransmitters serotonine en noradrenaline.

Wanneer lithium?

Lithium wordt voorgeschreven bij:

• de behandeling van een acute manie.
• een bipolaire stoornis, met als doel om een manie of een depressie te voorkomen (onderhoudsbehandeling).
• ernstige depressies die niet reageren op de normale antidepressiva.

Gebruik lithium

Lithium bestaat in tablet- en capsulevorm. Het moet een of twee keer per dag worden ingenomen. Het duurt een aantal weken voordat het effect merkbaar is. Bij ongeveer zestig tot tachtig procent van de mensen met een bipolaire stoornis werkt lithium goed.

Mensen die lithium gebruiken, moeten geregeld hun bloedspiegel laten controleren. Als de spiegel laag is, werkt het middel niet. Maar als de bloedspiegel te hoog is, ontstaan er vergiftigingssymptomen. 

Bijwerkingen lithium

Lithium is een middel dat veel bijwerkingen heeft. Ook heeft lithium een wisselwerking met veel andere medicijnen.

Bijwerkingen van lithium

• Misselijkheid en braken.
• Diarree.
• Trillingen aan de handen.
• Gewichtstoename.
• Trage schildklierwerking (de schildklierfunctie moet regelmatig gecontroleerd worden).
• Verminderde nierwerking.
• Verwardheid.
• Concentratiestoornissen.
• Jeuk en huiduitslag.
• Vervelende smaak in de mond.
• Erge dorstgevoelens.
• Vocht vasthouden.
• Wazig zien.

Vergiftigingssymptomen
De bloedspiegel moet nauwkeurig in de gaten gehouden worden. Ook bij mensen die normaal stabiel ingesteld zijn, kan de spiegel omhoog gaan. Bijvoorbeeld bij koorts, langdurige diarree of overgeven, of door het starten van andere medicijnen.

Tekenen van lithiumvergiftiging:

• apathie.
• spierzwakte.
• met dubbele tong praten.
• spiertrekkingen.
• ernstige verwardheid.
• sufheid tot coma aan toe.
• epileptische insulten.
• hersenbloeding.

Stoppen met lithium?

Meestal wordt de medicatie een aantal jaren voortgezet. Lithium en andere stemmingsstabilisatoren tasten de persoonlijkheid niet aan, maar er kunnen wel hinderlijke bijwerkingen optreden. Hierdoor kan de motivatie om het middel te gebruiken sterk afnemen.

Met name wanneer een manische of depressieve episode voorbij is, kan stoppen met medicatie verleidelijk zijn. Maar juist dan is voortzetting van de medicatie noodzakelijk om een nieuwe manie of depressie te voorkomen. Stoppen met lithium leidt zeer vaak tot een snelle terugkeer van de symptomen, zeker wanneer het gebruik plotseling wordt gestaakt.

Soms veroorzaken de bijwerkingen veel problemen. Dan is het verstandig dit met de behandelaar te bespreken en te bekijken of behandeling met een ander middel mogelijk is. Vrouwen die zwanger willen worden, kunnen het best met hun psychiater overleggen over het al dan niet stoppen met de medicatie. 

Zwangerschap en lithium

Vrouwen die zwanger willen worden, moeten eerst met hun psychiater overleggen. Lithium passeert namelijk de placenta en kan aangeboren afwijkingen veroorzaken. Liefst wordt de lithium dan ook gestopt.

Soms kan de lithium niet gestopt worden vanwege het risico op ernstige terugval. Dan moeten deze zwangere vrouwen extra vaak gecontroleerd worden door de psychiater (onder meer controle van de bloedspiegels) en de gynaecoloog.

Borstvoeding geven wordt ernstig afgeraden. Lithium gaat namelijk voor een belangrijk deel over in moedermelk. 

Meer informatie

 

Website Farmacotherapeutisch Kompas
www.fk.cvz.nl/

Meldpunt voor bijwerkingen van geneesmiddelen
www.meldpuntmedicijnen.nl/

Informatie van het Trimbos-instituut
www.trimbos.nl/onderwerpen/psychische-gezondheid/bipolaire-stoornis/symptomen

Informatie van thuisarts over een bipolaire stoornis
www.thuisarts.nl/bipolaire-stoornis/ik-heb-bipolaire-stoornis