Cytomegalie

Cytomegalie is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door het cytomegalo-virus (CMV), één van de herpesvirussen. Deze infectieziekte komt in de hele wereld voor, maar vooral in minder ontwikkelde landen en onder mensen in slechte sociaaleconomische omstandigheden. Anderzijds is het cytomegalovirus in ontwikkelde landen de belangrijkste oorzaak van aangeboren infecties en is het verantwoordelijk voor het ontstaan van afwijkingen bij baby’s. De infectie kan ook aan de dag treden in de eerste dagen na de geboorte of later, als de kinderen geslachtsrijp zijn geworden, door seksueel contact. Bij volwassenen staat de infectie in verband met de seksuele activiteit en het functioneren van het immuunsysteem, dat normaal gesproken het lichaam tegen infecties beschermt. De meeste mensen met cytomegalie hebben geen klachten. Wie eenmaal met het cytomegalovirus is geïnfecteerd, kan zijn/haar leven lang anderen besmetten zonder er zelf last van te hebben.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaak

Het cytomegalovirus houdt zich op in de urine, speeksel, bloed, tranen, moedermelk en sperma. De infectie kan zich op zeer verschillende manieren verspreiden. Een vrouw die met het virus is geïnfecteerd, kan de baby tijdens de zwangerschap besmetten; de ziekte is dan aangeboren. Baby’s kunnen de besmetting ook oplopen als zij de vagina en de baarmoederhals passeren of – later – door het drinken van besmette moedermelk. Baby’s en peuters kunnen geïnfecteerd raken op kinderdagverblijven. Een cytomegalie-infectie kan zich op latere leeftijd alleen verspreiden door nauw contact met de lichaamsvloeistoffen (waaronder speeksel en urine) van iemand met cytomegalie. Als één van de partners is geïnfecteerd, kan de ziekte dus door geslachtsgemeenschap worden overgedragen. Bij volwassenen zijn seksueel verkeer en orgaantransplantatie de hoofdoorzaken van besmetting, terwijl deze zelden te wijten is aan transfusie van bloed en bloedproducten.

Verschijnselen van cytomegalie

De verschijnselen van cytomegalie zijn afhankelijk van de leeftijd waarop de ziekte zich openbaart en de ernst van de infectie. Bij pasgeborenen die geïnfecteerd ter wereld zijn gekomen, kan de infectie zich al door het hele lichaam hebben verspreid. De verschijnselen variëren dan van enige vergroting van de lever en de milt, gepaard gaande met geelzucht, tot zeer ernstige symptomen en aangeboren misvormingen. In hun eerste levensjaren krijgen baby’s complicaties, zoals gehoorverlies en een gebrekkig gezichtsvermogen, terwijl bovendien hun geestelijke ontwikkeling achterblijft. Ofschoon sommige van deze kinderen bij de geboorte geen symptomen vertonen, krijgen zij later toch problemen met het gehoor, de geestelijke ontwikkeling of het coördinatievermogen. Bij vrouwen die minstens zes maanden voordat zij zwanger werden, geïnfecteerd raakten, is het risico op complicaties heel klein. Sommige geïnfecteerde volwassenen en kinderen hebben slechts weinig of in het geheel geen klachten. Symptomen zijn onder meer koorts, hoofdpijn, ernstige vermoeidheid, malaise (een gevoel van algeheel onbehagen) en een vergrote milt. Elk van deze symptomen kan op zichzelf staan of in combinatie met één of meer andere optreden. Bij overigens gezonde volwassenen gaat het om lichte verschijnselen, waaronder malaise, spierpijn, koorts en een gestoorde leverfunctie. Zijn degenen die een cytomegalovirus-infectie oplopen, echter ook met hiv geïnfecteerd of is hun immuunsysteem aangetast, d.w.z. hebben zij weinig weerstand tegen infecties, dan kunnen zich zeer ernstige verschijnselen voordoen, zoals leverinsufficiëntie, darmzweren (beschadigingen van het slijmvlies aan de binnenkant van de darmen), darmperforatie (het ontstaan van een opening in de darmwand), bloedingen en blindheid door beschadiging van het netvlies.

Diagnose

De diagnose van cytomegalie wordt gesteld op grond van de klachten en door het virus in het bloed, de urine, het speeksel, de moedermelk of het slijm van de baarmoederhals op te sporen. Mensen die met het cytomegalovirus zijn geïnfecteerd, produceren als reactie daarop antilichamen (stoffen die het lichaam aanmaakt om zich tegen een infectie te beschermen) en deze blijven gedurende het hele leven aanwezig in de lichaamsvloeistoffen, waar ze kunnen worden opgespoord. Daartoe worden monsters van een lichaamsvloeistof genomen en naar het laboratorium gezonden waar ze op kweek worden gezet en onder de microscoop worden bestudeerd. Serologisch onderzoek als ELISA wordt gebruikt om antilichamen op te sporen en de diagnose te bevestigen.

Behandeling

Cytomegalie is een ziekte die vanzelf overgaat bij mensen die een goed immuunsysteem (afweer tegen infecties) hebben en in dat geval is geen speciale behandeling vereist. Aan de andere kant hebben baby’s en peuters, mensen met een donororgaan, patiënten die onder behandeling zijn voor kanker, mensen die met hiv zijn geïnfecteerd en al diegenen met een verzwakt immuunsysteem, antivirale therapie nodig.

Preventie

Infectie met het cytomegalovirus kan worden voorkomen door een aantal eenvoudige voorzorgsmaatregelen te nemen, zoals goed de handen met water en zeep wassen, vooral na lichamelijk contact met kinderen, na baby’s een schone luier te hebben omgedaan en na in aanraking te zijn geweest met iemands lichaamsvloeistoffen. Andere soorten voorzorgsmaatregelen zijn bloed en bloedproducten controleren op de aanwezigheid van het cytomegalovirus en alléén organen transplanteren van mensen die niet met dat virus zijn geïnfecteerd.

Meer informatie

Informatie over cytomegalie
www.rivm.nl
www.rivm.nl