Vernauwing van de slagaders in de benen (Etalagebenen)

Als de slagaders naar de benen vernauwd zijn, krijgen de spieren in de benen te weinig zuurstof. Daardoor ontstaat een krampende pijn na een stuk lopen, bijvoorbeeld in de kuit- of bilspieren. Als mensen stilstaan, komen de spieren weer tot rust en zakt de pijn. Vandaar de term ‘etalagebenen’: mensen stoppen steeds even om ‘een etalage te bekijken’ en zo de pijn weg te krijgen. De medische term is claudicatio intermittens. Dit betekent ‘met tussenpozen mank lopen’. Artsen spreken daarnaast over perifeer vaatlijden.

Volgens cijfers van de Hartstichting leden in 2009 ruim 800.000 mensen aan een vorm van perifeer vaatlijden.

Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen

Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!

• Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
• Online beeldbellen met een huisarts
• Stuur een foto mee van uw klacht
• Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
• Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar

Download Dokter Appke

Oorzaak

Claudicatioklachten worden veroorzaakt door atherosclerose (slagaderverkalking). Hierbij is de binnenwand van de slagaders in de benen (en elders in het lichaam) beschadigd. Er hebben zich plaques afgezet op de wand, waardoor de bloedvaten vernauwd raken. Als het bloedvat voor meer dan 50% is dichtgeslibd, ontstaan klachten.

Risicofactoren voor het ontstaan van atherosclerose:

• roken
• hoge bloeddruk
• hoog cholesterolgehalte
• overgewicht
• weinig bewegen
• overmatig alcoholgebruik
• erfelijke factoren
• hogere leeftijd
• diabetes mellitus
• reuma

Symptomen

Door de vernauwing van de slagaders kan er minder zuurstofrijk bloed naar de benen. Vooral tijdens inspanning hebben de spieren meer zuurstof nodig. Daardoor ontstaat bij vernauwde beenslagaders pijn in de spieren tijdens inspanning. Deze pijn kan in spieren van de voet, de kuit, het dijbeen of de bil optreden. Het is vaak een krampende pijn. Ook kan er een gevoelloos of moe gevoel zijn. De pijn kan aanwezig zijn in een been of in allebei.

Bij stilstaan verdwijnen de klachten. Na een zelfde afstand lopen treden de klachten weer op. Bij sneller wandelen of heuvelop lopen, treden de klachten al eerder op. Als het koud is, trekken de bloedvaten meer samen en ontstaan de klachten ook eerder.

Naarmate de vernauwing van de bloedvaten erger wordt, wordt de loopafstand steeds kleiner. Totdat op een gegeven moment zelfs pijn in rust ontstaat. Er is dan een ernstige vernauwing. Daarbij is er kans dat de tenen afsterven.

Andere mogelijke symptomen:

• Koude voeten of benen.
• Witte verkleuring van de voeten of benen.
• Haaruitval.
• Glimmende huid.
• Brokkelige kalknagels.
• Slecht genezende wonden .

Onderzoek

Op grond van de klachten zal een arts meteen denken aan een vernauwing van de bloedvaten. Bij het lichamelijk onderzoek zal hij voelen naar de bloedvaten aan de voeten, enkels, knieholten en liezen. Bij een vaatvernauwing is de polsslag niet of veel minder goed te voelen. Soms is met een stethoscoop ook een ruis over de bloedvaten in de lies te horen.

Een vernauwing kan aannemelijk worden gemaakt door de bloeddruk aan de enkels te meten en deze te vergelijken met de bloeddruk aan de armen. Dit wordt een enkel-arm-index genoemd. Normaal ligt deze rond de 1, omdat de bloeddruk in arm en been gelijk is. Als de index lager dan 0,9 is, is de bloeddruk in de enkel lager en is er een vernauwing. Vaak wordt dit gecombineerd met een looptest.
De enkel-arm-index wordt nogmaals gemeten na inspanning en zal dan nog lager zijn.

Onderzoek van de bloedvaten met angiografie , MRA of duplexonderzoek wordt gedaan als de eerste behandeling niet werkt en een operatie nodig is.

Behandeling

Looptraining
De eerste stap in de behandeling is looptraining. Het is bewezen dat regelmatig lopen de klachten beduidend vermindert. De vernauwing wordt weliswaar niet weggenomen, maar het lichaam activeert nieuwe bloedvaten (collateralen). Deze kleine bloedvaatjes zijn al aanwezig, maar nemen door training in aantal en grootte toe. Dit is als het ware een sluiproute, waardoor de spieren weer meer zuurstof krijgen. De pijnvrije loopafstand kan zo vergroot worden. De looptraining wordt vaak begeleid door een fysiotherapeut of een sportinstructeur.

Leefstijladviezen en medicijnen
Naast looptraining is het ook belangrijk om de risicofactoren aan te pakken. Dit kan door:

• Aanpassen van de leefstijl o Stoppen met roken. o Gezonde voeding (minder verzadigde vetten). o Afvallen. o Matig zijn met alcohol.
• Medicijnen o Medicijnen tegen hoge bloeddruk. o Cholesterolverlagende middelen. o Medicijnen voor de behandeling van diabetes.

Daarnaast worden medicijnen gegeven die stolselvorming in het bloedvat tegengaan, meestal plaatjesremmers .

Operatie
Soms heeft looptraining geen effect of is er een (dreigende) afsluiting van een bloedvat. Dan komt iemand in aanmerking voor een operatie.

Mogelijke operaties:

• Dotterbehandeling: via de lies wordt een slangetje met een ballon aan het uiteinde ingebracht. Deze wordt ter hoogte van de vernauwing opgeblazen. Vaak wordt dan een stent ingebracht. Dit metalen veertje voorkomt dat het bloedvat weer dichtklapt.
• Bypassoperatie: de chirurg legt een omleiding om de vernauwing aan. Hiervoor kan een eigen ader worden gebruikt of een kunststof prothese.
• Amputatie Amputatie kan nodig zijn als dotter- of bypassbehandelingen niet meer mogelijk zijn en er sprake is: o Van zeer ernstige pijn in rust. o Van wonden die niet genezen. o Dat een deel van een voet of been dreigt af te sterven.

Meer informatie

Informatie van de Hartstichting
www.hartstichting.nl/hart_en_vaten/vaatziekten/vernauwing_beenslagaders/

Informatie van het Landelijk Netwerk Looptherapie
www.claudicationet.nl/doelgroep/patienten

Richtlijn Diagnostiek en behandeling van arterieel vaatlijden van de onderste extremiteit.
http://www.nvvv-vaatchirurgie.nl/richtlijnen

Informatie over de operaties
www.chirurgenoperatie.nl/pagina/vaatchirurgie/bypass.php
www.chirurgenoperatie.nl/pagina/vaatchirurgie/dotteren.php

Website van de Hart&Vaatgroep
www.hartenvaatgroep.nl/behandeling/kies-uw-vaatzorg.html