Tussentijds bloedverlies

Een normale menstruatiecyclus heeft een duur van 21 tot 42 dagen. Het bloedverlies tijdens de menstruatie duurt meestal niet korter dan een dag en niet langer dan zeven dagen. De hoeveelheid bloedverlies wisselt en is gemiddeld ongeveer vijftig milliliter. De variatie in menstruatie van vrouw tot vrouw is echter groot.

Gedurende een menstruatiecyclus rijpt er een eicel in de eierstok. Tegelijkertijd wordt het slijmvlies aan de binnenkant van de baarmoeder steeds dikker. Dit is om innesteling van een eventuele bevruchte eicel, en daarmee een zwangerschap, mogelijk te maken. Wanneer er na de eisprong geen bevruchting van de eicel plaatsvindt, wordt het verdikte slijmvlies van de baarmoeder afgestoten als menstruatiebloed.

Wanneer op onregelmatige tijdstippen vaginale bloedingen optreden is sprake van tussentijds bloedverlies. Soms is daardoor niet meer echt duidelijk wat nu de normale menstruatie is en wat het tussentijds bloedverlies is. De medische term voor onregelmatig vaginaal bloedverlies is metrorragie. Gering tussentijds bloedverlies wordt ook wel met het Engelse woord 'spotting' aangeduid.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaken

Er zijn verschillende mogelijke oorzaken van tussentijds bloedverlies, zoals:

• afwijkingen van de vagina zoals infecties of atrofie;
• afwijkingen van de baarmoederhals zoals poliepen, een ectropion of (een voorstadium van) kanker;
• afwijkingen van de baarmoeder, zoals poliepen, verklevingen, vleesbomen of (een voorstadium van) kanker;
• een ontsteking of infectie van de vrouwelijke geslachtsorganen;
• gebruik van het spiraaltje of de anticonceptiepil;
• een abnormaal verlopende zwangerschap, zoals een miskraam of buitenbaarmoederlijke zwangerschap;
• endometriose;
• het polycysteus ovarium syndroom;
• aandoeningen als suikerziekte en schildklierstoornissen.

Daarnaast is tussentijds bloedverlies een normaal verschijnsel in de periode na de eerste menstruatie en voorafgaand aan de overgang. De oorzaak hiervan is dat de eierstokken nog niet of niet meer optimaal functioneren. Tenslotte kunnen onregelmatige bloedingen plaatsvinden zonder dat er sprake is van een afwijking.

Verschijnselen

Er treedt onregelmatig vaginaal bloedverlies op met een sterk wisselende hoeveelheid, duur en frequentie. De menstruaties zijn nog wel of niet meer als zodanig herkenbaar.

Het onvoorspelbare karakter van de tussentijdse bloedingen kan een bron van ongerustheid en spanning voor de patiënte zijn. Soms gaat dit zover dat de patiënte er in haar sociale leven door belemmerd wordt. Wanneer de onregelmatige tussentijdse bloedingen lang aanhouden, kan bloedarmoede ontstaan.

Diagnose

De diagnose wordt gesteld op basis van de medische voorgeschiedenis, het verhaal van de patiënte en de verschijnselen. Het kan zeer verhelderend zijn wanneer de patiënte gedurende een aantal maanden een menstruatiekalender en menstruatiescorekaart bijhoudt. Er wordt dan bijgehouden of en wanneer vaginale bloedingen optreden en hoeveel bloedverlies plaatsvindt. Bij het lichamelijk onderzoek zal de arts eerst vast proberen te stellen waar het bloedverlies vandaan komt. Tevens wordt een lichamelijk onderzoek verricht, waarbij de vagina en vulva worden geïnspecteerd afwijkingen. Met behulp van een speculum (eendebek) worden de binnenkant van de vagina en de baarmoedermond bekeken. Vaak zal hierbij een uitstrijkje worden gedaan en een kweek worden afgenomen. Door middel van een inwendig onderzoek wordt een indruk gekregen over de ligging en gevoeligheid van de baarmoeder en eierstokken. Als aanvullend onderzoek kunnen een colposcopie, echoscopie, hysteroscopie (kijkonderzoek van de baarmoeder) en biopsie (wegnemen van een klein stukje weefsel om onder de microscoop te bekijken) worden uitgevoerd. Tevens kan tegen aan het einde van de menstruatiecyclus een diagnostische curettage worden uitgevoerd. Hierbij worden stukjes van het baarmoederslijmvlies (endometrium) weggenomen en onderzocht op afwijkingen. Bij een vermoeden van een infectie of afwijkende bloedstolling wordt een bloedonderzoek gedaan. Om een (buitenbaarmoederlijke) zwangerschap of miskraam uit te sluiten kan een zwangerschaptest worden gedaan.

Behandeling

De behandeling is afhankelijk van de oorzaak van het tussentijds bloedverlies. Mede bepalend voor de keuze van behandeling zijn de leeftijd en een eventuele kinderwens van de patiënte. Mogelijke behandelingen zijn antibiotica of hormonen. Tevens kan een hormoonhoudend spiraaltje de klachten verminderen. Als deze behandelingen geen succes hebben, kan een ingreep worden overwogen, zoals een curettage of kijkoperatie. Het weghalen van de baarmoeder gebeurt meestal alleen bij oudere vrouwen en in geval van ernstige klachten.

Een eventuele bloedarmoede kan worden behandeld door aanpassing van het voedingspatroon en met ijzersupplementen. In geval van ernstige bloedarmoede kan een bloedtransfusie nodig zijn.

Meer informatie

Informatie over tussentijds bloedverlies
nhg.artsennet.nl

Informatie over de menstruatiecyclus
www.nvog-documenten.nl

Informatie over abnormaal vaginaal bloedverlies
nhg.artsennet.nl

Informatie over een hysteroscopie en echoscopie
www.nvog-documenten.nl (diagnostische hysteroscopie)
www.nvog-documenten.nl (echoscopie)

Informatie over endometriose
www.nvog-documenten.nl

Informatie over het polycysteus ovarium syndroom
www.nvog-documenten.nl

Heineman MJ et al. Obstetrie en gynaecologie. De voortplanting van de mens, vierde druk. Elsevier gezondheidszorg. Maarssen, 2001.

Campbell, S, & Monga, A. (2000), Disorders of the Menstrual Cycle, 17th ed, Gynaecology by Ten Teachers, Arnold, London (Engels)

Cravello, L, D'Ercole, C, & Roge, P, et al. (1996), “Hysteroscopic management of menstrual disorders: a review of 395 patients”, European journal of obstetrics, gynecology, and reproductive biology, vol. 67, no. 2, pp.163-167 (Engels)

Duflos-Cohade, C, Amandruz, M, & Thibaud, E. (1996), “Pubertal irregular intermenstrual bleeding”, Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology, vol. 9, no. 1, pp.16-20 (Engels)

Padubidri, V.G, & Daftary, S.N. (2000), Disorders of Menstruation, 12th ed, Shaw’s Textbook of Gynaecology, Churchill, Livingstone, London (Engels)