Spondylose

Spondylose (of spondylartrose) is een chronische ziekte van de wervelkolom. Hierbij raken de wervels en het tussenliggend kraakbeen (tussenwervelschijven) aangetast. Spondylose tast vooral de meest beweeglijke delen van de wervelkolom aan, namelijk de halswervelkolom en de lendenwervelkolom.

Deze ziekte komt vaker voor bij ouderen. In de volksmond wordt deze aandoening ‘slijtage’ genoemd, ook wel bekend als artrose.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Typen spondylose

De typen spondylose worden benoemd naar het gedeelte van de wervelkolom dat is aangetast:

• Cervicale spondylose maakt dat de nekwervels aangetast raken. Dit is de meest voorkomende vorm van spondylose.
• Thoracale spondylose tast de wervels van de thorax (de borstwervels) aan. De klachten zijn bij deze vorm van spondylose minder ernstig dan bij cervicale en lumbale spondylose.
• Bij lumbale spondylose worden de wervels van de lendenwervelkolom aangetast. Dat is het gedeelte van de wervelkolom tussen de ribben en het bekken.
• Spondylose in combinatie met radiculopathie (zenuwprikkeling) is een aandoening waarbij naast de wervelkolom ook de zenuwwortels vanuit het ruggenmerg betrokken zijn. Hierbij drukken botachtige uitgroeisels of uitpuilende tussenwervelschijven op de zenuwwortels. Dit gaat vaak gepaard met uitstralende pijn (afhankelijk welke zenuw geprikkeld wordt) naar een of beide ledematen en uitvalsverschijnselen als verminderde kracht en sensibiliteit (gevoel).

Oorzaak

De ziekte hangt samen met veroudering van:

• de tussenwervelschijven.
• de oppervlakken van gewrichten.
• de bindweefselbanden en botten van de wervelkolom.

Het veroorzaakt beschadigingen aan de wervelkolom en de omringende zachte weefsels.

Als spondylose optreedt, veranderen eerst de tussenwervelschijven. Daarna ontstaan er botachtige uitgroeisels, raken de werveloppervlakken aangetast en worden de gewrichtsbanden (ligamenten) instabiel.

Bij spondylose van de cervicale of lumbale wervels worden de symptomen door de aantasting van zenuwen erger tijdens lichamelijke activiteit. Dit komt doordat de slagader die het ruggenmerg van bloed voorziet, wordt samengedrukt. Daardoor vermindert de bloedvoorziening.

Symptomen

Spondylose veroorzaakt in de eerste stadia geen ziekteverschijnselen. Naarmate de ziekte zich verder uitbreidt, kan er pijn optreden op de plaats waar de wervelkolom is aangetast. Ook kunnen er symptomen optreden als gevolg van zenuwprikkeling.

Symptomen bij verschillende vormen van spondylose:

• Mensen met cervicale spondylose voelen soms pijn achterin de nek, die langzaam toeneemt. Hun nek is stijf en hierdoor vaak minder beweeglijk. Er duiken vaak ook symptomen van zenuwprikkeling op. In ernstigere gevallen kan iemand als gevolg van zenuwprikkeling ook verlammingsverschijnselen en onwillekeurige samentrekkingen krijgen van de armen en verlammingsverschijnselen in de benen. Sommige symptomen die optreden doordat de zenuwen ook aangetast raken, verergeren bij lichamelijke activiteit. Dat geldt vooral als daarbij de ledematen worden bewogen. De ledematen doen pijn en voelen aan alsof ze verdoofd zijn.
• Bij thoracale en lumbale spondylose kan iemand last hebben van rugpijn. Die wordt vaak erger tijdens langdurig zitten, staan, buigen of tillen. De pijn en stijfheid in de rug zijn ‘s ochtends sterker. Een ndere klachten is verminderde beweeglijkheid van de ruggengraat.
• Lumbale spondylose in combinatie met radiculopathie wordt soms gekenmerkt door perioden van sterkere pijn. Die kan plotseling optreden en duurt dan enkele weken. Hierdoor kan iemand soms minder goed lopen. Dit symptoom wordt veroorzaakt door samendrukking van de zenuwbundel vanuit de wervelkolom onder de eerste lumbale wervels. Meestal gebeurt dit als gevolg van een vernauwing van de wervelkolom.

Diagnose

De diagnose spondylose wordt gesteld op basis van de klachten en de resultaten van verschillende onderzoeken. Vaak komen de resultaten die op röntgenfoto’s te zien zijn niet overeen met de klachten. Het kan voorkomen dat hele kleine afwijkingen op een röntgenfoto veel pijn veroorzaken, terwijl hele grote afwijkingen die te zien zijn helemaal geen klachten geven.

Röntgenfoto’s van de wervelkolom worden vooral gebruikt als de ziekte net is begonnen of om een beeld te geven van de ernst van de vernauwing tussen de wervels en wervelkanaal.

Als de aandoening zich verder uitbreidt, zijn er botachtige uitgroeisels aan het oppervlak van de wervel te zien. Met specialistische röntgentechnieken, zoals een myelografie, kunnen het ruggenmerg en de zenuwwortels die daaruit voortkomen zichtbaar worden gemaakt. Daartoe wordt er een speciale kleurstof in de ruimte rond het ruggenmerg gespoten. Hiermee kan worden nagegaan welk gedeelte van de ruggengraat is aangetast.

Een andere manier om de diagnose te stellen dan met röntgenfoto’s, zijn CT- scans en MRI-scans van de wervelkolom. Hierop kunnen veranderingen van de botten van de ruggengraat zichtbaar worden gemaakt. Met deze beeldvormende technieken kunnen de omvang van het wervelkanaal en de plaats waar de zenuwen bekneld zijn nauwkeurig worden weergegeven.

Behandeling spondylose

In eerste instantie wordt spondylose behandeld met:

• Gedoseerde rust. Niet te veel rust en niet te weinig. Afgewisseld met een bepaalde mate van beweging.
• Geneesmiddelen, zoals pijnstillers en spierontspannende middelen.
• Fysiotherapie en/of oefentherapie voor de wervelkolom.

Als de andere behandelingen niet aanslaan en mensen ernstig beperkt worden in hun dagelijkse leven, is een operatie een optie. Er kan bijvoorbeeld een stukje van het materiaal van de tussenwervelschijf worden weggehaald of worden wervels aan elkaar worden vast gezet.

Bij mensen met een vernauwing van het wervelkanaal in de lendenruggengraat (lumbale spinale stenose) kan een laminectomie worden gedaan. Daarbij wordt een klein stukje bot weggehaald, zodat de uittredende zenuw iets meer ruimte krijgt.

Meer informatie

Informatie over spondylose
www.spreekuurthuis.nl/artrose

Informatie over artrose
www.reumafonds.nl/artrose