SIADH: syndroom van inadequate afscheiding van ADH

De hypofyse, ook bekend als ‘hersenklier’ of ‘hersenaanhangsel’, is een kleine endocriene klier onder aan de hersenen. De hypofyse geeft verschillende hormonen af aan het bloed. Eén van deze hormonen is het antidiuretisch hormoon (ADH). Bij SIADH wordt er teveel ADH gemaakt.

ADH zorgt ervoor dat de nieren meer vocht vasthouden. De concentratie van opgeloste zouten in het bloed (osmolariteit) beïnvloedt de afscheiding van ADH.

Als de concentratie van zouten stijgt, bijvoorbeeld door uitdroging, scheidt de hypofyse meer ADH af. Dit stimuleert de nieren om water vast te houden. Bij een daling van de osmolariteit, scheidt de hypofyse minder ADH af.

Bij teveel ADH zullen de nieren water vasthouden zonder dat dit nodig is. Hierdoor daalt de hoeveelheid zouten - vooral natrium - in het bloed. SIADH is een belangrijke oorzaak van een te laag natriumgehalte in het bloed (hyponatriëmie).

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaken

SIADH kan verschillende oorzaken hebben, onder andere:

• Beschadigingen in het gebied van de hypothalamus en hypofyse, bijvoorbeeld door een ongeluk of een beroerte.
• Andere afwijkingen in het gebied van de hypothalamus en hypofyse, zoals een infectie of een gezwel.
• Medicijnen.
• Aandoeningen elders in het lichaam, zoals longkanker, hartfalen en levercirrose.

Verschijnselen SIADH

SIADH geeft niet altijd verschijnselen. Dat gebeurt pas als het natriumgehalte in het bloed te ver of te snel daalt. Dan ontstaan verschijnselen zoals misselijkheid, braken, verwardheid, sufheid, epileptische aanvallen en zelfs coma.

Diagnose

Op basis van de klachten en het lichamelijk onderzoek kan een SIADH worden vermoed. Soms zijn er niet zozeer klachten en wordt SIADH overwogen als er een te laag natriumgehalte in het bloed gevonden wordt. Men zal dan ook het natriumgehalte in de urine onderzoeken. Dat is te hoog. Het hormoon ADH kan in het bloed worden bepaald. Als SIADH vastgesteld wordt, zal verder onderzoek gedaan worden naar de mogelijke oorzaak.

Behandeling

De behandeling richt zich op aandoening die SIADH veroorzaakt. Daarnaast is het doel van de behandeling om het natriumgehalte te laten stijgen. Extra zout eten heeft geen zin. De wateruitscheiding door de nieren is geblokkeerd, dus door extra zout komt er alleen maar meer water in het lichaam.

Vochtbeperking heeft wel zin. Meestal mogen mensen met SIADH maar 1 liter vocht per dag binnenkrijgen. Het gaat hier dan om de combinatie van eten en drinken. De vochtbeperking zorgt ervoor dat het natriumgehalte weer gaat stijgen.

In een acute situatie, zoals bij epilepsie en coma, krijgen patiënten wel een zoutinfuus. Zij krijgen dan ook een vochtafdrijvend middel (diureticum). Het is belangrijk dat het natriumgehalte niet te snel stijgt. Dit kan schadelijk zijn voor de hersenen.

Bedrijven ontwikkelen middelen die het effect van ADH tegengaan. Deze zogenaamde ‘ADH-antagonisten’ zijn echter nog niet in Nederland beschikbaar.

Complicaties

Als het watergehalte in het lichaam te hoog is, lopen mensen risico op zwelling van de hersenen (hersenoedeem). Dit leidt tot complicaties als epileptische aanvallen en coma. Ook kunnen er complicaties ontstaan door de aandoening die hersenoedeem veroorzaakt.

Bij het toedienen van een geconcentreerde zoutoplossing kan de natriumconcentratie in het bloed te snel stijgen. Dan kan er hersenbeschadiging ontstaan.

Vooruitzichten

De vooruitzichten bij SIADH hangen af van de aandoeningen die SIADH veroorzaken. Als SIADH komt door medicijngebruik, kan dit volledig worden verholpen door te stoppen met dat medicijn.

De vooruitzichten bij mensen met verhoogde ADH-afscheiding door gezwellen hangt af van het type gezwel en de mate van uitzaaiing. Als SIADH komt door een beschadiging in het hersengebied, is de kans op herstel niet groot.

Patiënten moeten verschijnselen van SIADH voorkomen door de hoeveelheid vocht die ze binnenkrijgen sterk te beperken.

Meer informatie

Website van de Nederlandse Hypofyse Stichting
www.hypofyse.nl

(Engelse) Informatie over SIADH
emedicine.medscape.com/SIADH

Lucile Packard Children’s Hospital at Stanford (2004), Syndrome of Inappropriate Antidiuretic Hormone Secretion (SIADH):
www.lpch.org/siadh

Melmed, S. and Jameson, J. L. (2005), Disorders of the anterior pituitary and hypothalamus in: Kasper, D. L., Braunwald, E., Fauci, A. S., Hauser, S. L., Lango, D. L. and Jameson, J. L. (eds), Harrison’s principles of Internal Medicine, 16th ed, vol. 2, Mc Graw-Hill Medical Publishing Division, London.