Polycytemie
Polycytemie is een bloedaandoening die wordt gekenmerkt door een abnormale toename van het aantal rode bloedcellen in het bloed. Het betekent 'veel cellen in het bloed'. De meest voorkomende vorm is polycythaemia vera (PV), een afwijking van de bloedvormende cellen in het beenmerg, waardoor er een onbegrensde toename is van zowel het aantal rode bloedcellen als het aantal witte bloedcellen en bloedplaatjes. Een andere vorm van polycytemie is die waarbij het aantal rode bloedcellen normaal is maar het lichaam bevat te weinig van het vloeibare deel van het bloed, plasma genaamd. De hoge concentratie van rode bloedcellen wordt dus veroorzaakt door de geringe hoeveelheid bloedplasma. Dit komt vaak voor bij bergbeklimmers.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Oorzaak
Polycythaemia vera is het gevolg van een versterkte aanzet tot de productie van rode bloedcellen. De productie van rode bloedcellen (erytrocyten) door het beenmerg wordt erytropoëse genoemd. Het beenmerg wordt aangezet tot erytropoëse door het hormoon erytropoëtine, dat door de nieren wordt gemaakt. Als er meer erytropoëtine dan normaal wordt afgegeven, is het gevolg dat het beenmerg meer rode bloedcellen dan normaal produceert.
Er wordt meer erytropoëtine geproduceerd als het zuurstofgehalte is verlaagd. Dit ontstaat meestal bij bepaalde long- of hartaandoeningen, zoals COPD of een aangeboren hartafwijking. Polycytemie kan zich ook voordoen bij mensen die veel roken of mensen die snel naar een grote hoogte stijgen.
Verschijnselen
De verschijnselen van polycytemie zijn meestal afhankelijk van de oorzaak. Als de polycytemie is ontstaan door verblijf op grote hoogte, heeft de patiënt mogelijk last van duizeligheid, hoofdpijn, slapeloosheid, versnelde hartslag, kortademigheid, verminderde eetlust, misselijkheid, braken, prikkelbaarheid, problemen met het gezichtsvermogen, verwardheid en matheid. Samen vormen deze verschijnselen het syndroom van acute hoogteziekte (bergziekte), een aandoening die meestal voorkomt bij bergbeklimmers, skiërs, trekkers of reizigers die te snel naar een grote hoogte gaan.
De verschijnselen van polycythaemia vera zijn hoofdpijn, hoge bloeddruk, hartaandoening en een verhoogde kans op een CVA (beroerte).
Diagnose
De diagnose polycytemie berust in eerste instantie op de klachten en een lichamelijk onderzoek. Om de diagnose te bevestigen, wordt nader bloedonderzoek gedaan. Daarnaast kan het nodig zijn de slagaderlijke bloedgaswaarden (bloedgasanalyse) en het gehalte aan erytropoëtine in het bloed te meten en ook nieren, lever en centraal zenuwstelsel te onderzoeken.
Behandeling
Polycytemie wordt behandeld door de onderliggende oorzaak passend te behandelen. Als de oorzaak is weggenomen, verdwijnt in de meeste gevallen ook de polycytemie. Teneinde het aantal rode bloedcellen te verminderen, kan als behandelingsoptie ook aderlating worden overwogen.
Meer informatie
Algemene informatie over polycytemia vera
nl.wikipedia.org/wiki/Polycytemia_vera
Informatie van de afdeling Hematologie van het UMCG over polycytemia vera
www.hematologiegroningen.nl