Overtollige gebitselementen (hyperdontie)
Normaal worden de twintig melktanden door 32 blijvende gebitselementen vervangen. Wanneer het aantal tanden of kiezen in de mond groter is dan 32, is er sprake van overtollige gebitselementen. Dit komt vaker in de bovenkaak voor dan in de onderkaak.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Oorzaken
Overtollige tanden of kiezen kunnen voorkomen wanneer het glazuur blijft doorgroeien. Ze kunnen zelfs ontstaan uit de tandknop van het naastgelegen gebitselement. Overtollige tanden of kiezen kunnen ook ontstaan wanneer de cellen waaruit de tandknoppen ontstaan, blijven doorgroeien. Overtollige tanden of kiezen komen daarnaast voor bij bepaalde erfelijke aandoeningen zoals cleidocraniale dysostose en het syndroom van Gardner.
Verschijnselen
Soms lijkt een overtollig gebitselement sterk op de groep tanden of kiezen waartoe het behoort, zoals een premolair (voorste kies) of molair (achterste kies) . Soms lijkt het helemaal niet op een tand of kies. Meestal blijft de overtollige tand klein en kan zelfstandig of gepaard voorkomen. Soms breken deze extra tanden of kiezen volledig door, soms blijven ze klem zitten tussen andere tanden. Soms kan de tand zelfs ondersteboven doorbreken. Meestal bevinden ze zich midden in de bovenkaak, tussen de twee bovenste centrale snijtanden. Deze extra tand wordt ook wel mesiodens genoemd. Op de volgende plaatsen komen ook vaak overtollige tanden of kiezen voor:
- tussen de bovenste vier molaren;
- tussen de onderste premolaren;
- tussen de bovenste snijtanden aan de zijkanten.
Soms belemmeren ze het doorbreken van de naastgelegen blijvende tanden of kiezen. Wanneer een overtollige tand aanwezig is, breekt de naastgelegen tand soms op een afwijkende plaats door. In dat geval zijn de tanden of kiezen onjuist gepositioneerd.
Diagnose
De diagnose overtollige tanden of kiezen wordt door een röntgenfoto van de gehele kaak bevestigd. Aan de hand van de foto wordt ook de behandeling bepaald. Op de foto is te zien of de blijvende gebitselementen juist zijn gepositioneerd en of er een of meer extra gebitselementen zijn.
Behandeling
Bij overtollige tanden of kiezen hoeft alleen behandeling plaats te vinden als ze de ontwikkeling en het doorbreken van de naastgelegen blijvende gebitselementen belemmeren. Meestal dient een operatie plaats te vinden, waarbij alle overtollige tanden of kiezen chirurgisch worden verwijderd. Wanneer de boven- en onderkiezen normaal op elkaar kunnen worden gezet (ook wel occlusie genoemd), is geen behandeling nodig. Wanneer de tanden of kiezen echter onregelmatig zijn gepositioneerd (ook wel malocclusie genoemd), dient een behandeling plaats te vinden waarbij hun positie wordt gecorrigeerd.
Complicaties
Soms belemmeren overtollige tanden of kiezen het doorbreken van de naastgelegen blijvende tanden of kiezen. Mogelijk leidt dit ertoe dat deze gebitselementen scheef komen te staan. Soms leidt een overtollig gebitselement tot het ontstaan van cysten in de kaken. Voorbeelden van andere complicaties waartoe overtollige tanden of kiezen kunnen leiden zijn:
- rotatie van de tanden of kiezen;
- behoud van melktanden;
- re-absorptie van de wortel van het naastgelegen gebitselement als gevolg van de druk;
- afsterven van de pulpa (binnenste van de tand) van het naastgelegen gebitselement.
Meer informatie
Dean, J.A., McDonald, R.E. and Avery, D.R. (2000), ‘Managing the developing occlusion’, in: McDonald, R.E. and Avery, D.R. eds., Dentistry for the Child and Adolescent, 7th edn, Mosby, Missouri.
Giancotti, A., Grazzini, F., De Dominicis, F., et al. (2002), ‘Multidisciplinary Evaluation and Clinical Management of Mesiodens’, The Journal of Clinical Pediatric Dentistry, vol. 26, no. 3, Spring, pp. 233-237, available:
www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11990044?dopt=Abstract.
Shafer, W.G., Hine, M.K. and Levy, B.M. (1993), ‘Developmental disturbances of oral and para-oral structures’, in: Shafer, W.G., Hine, M.K. and Levy, B.M., eds. A Textbook of Oral Pathology, 4th edn, W.B. Saunders Company, Philadelphia.